پیشنهاد گفت‌وگو با آمریکا

«آغاز گفت‌وگوی سیاسی و همه‌جانبه با آمریکا مناسب‌ترین راه باقی‌مانده است.» این عباراتی است که علی‌اکبر صالحی، وزیر امور خارجه کشور در دولت دهم و رئیس سازمان انرژی اتمی در دولت‌های یازدهم و دوازدهم و یکی از معماران اصلی برجام، آنها را کنار هم قرار می‌دهد تا از یک حقیقت و ضرورت کلیدی رمزگشایی کند. آنگونه که اعتماد گزارش داده: ضرورتی ذیل این مفهوم که ایران برای دستیابی به اهداف توسعه‌ای خود چاره‌ای جز به‌کارگیری سیاست تنش‌زدایی و بهبود مناسبات ارتباطی با غرب ندارد. اهمیت این عبارات اما زمانی افزون‌تر می‌شود که بدانیم، از زبان فردی بیان شده که در ماه‌های پایانی عمر دولت محمود احمدی‌نژاد، مامور شد تا گفت‌وگوهای مستقیم با آمریکا را پایه‌ریزی کرده و از بطن آن برجام را بیرون بکشد. یار غار محمدجواد ظریف که در نقش مکمل او وارد عمل می‌شد و نقاط مشترکی شکل می‌داد. صالحی اما زمانی از ضرورت پایان دادن به تنش‌های پایان‌ناپذیر با آمریکا می‌گوید که کنار گذاشتن سیاست موازنه‌سازی ایران باعث شده تا روس‌ها و چینی‌ها جسورانه درباره تمامیت ارضی ایران صحبت کنند و حاکمیت ملی ایران را زیر سوال ببرند؛ بدون اینکه نگران استفاده ایران از ابزارهای دیپلماسی طرف ایرانی باشند. صالحی به عنوان معمار دور قبلی گفت‌وگوها با آمریکا هم وارد میدان شده است و درباره ضرورت‌های تنش‌زدایی از این جنس صحبت می‌کند. صالحی حتی پا را از این نیز فراتر می‌گذارد و با یادآوری اینکه «اگر تهدید رئیس‌جمهور آمریکا علیه شوروی نبود، شاید امروز بخش دیگری از سرزمینمان هم جدا شده بود»، برخی حوادث تاریخی را در روابط دو کشور به کار می‌گیرد تا آبی بر آتش دشمنی‌های اخیر میان دو طرف ریخته باشد. صالحی می‌گوید ما در چالش با آمریکا همواره روی موضوعات خاص گفت‌وگو کرده‌ایم، مثلاً در مورد افغانستان یا عراق یا بحث آزادی زندانیان یا برجام و به‌طور کلی موضوع هسته‌ای؛ اما هیچ‌وقت یک مذاکره گسترده و وسیع سیاسی که دربرگیرنده ابعاد دیگر باشد، نداشته‌ایم. اما اکنون با توجه به مجموعه شرایط منطقه‌ای و بین‌المللی فرصت خوب و مناسبی است که یک گفت‌وگوی همه‌جانبه سیاسی با غرب اعم از اروپا و آمریکا داشته باشیم.

اعلام حمایت هند از عضویت ایران در بریکس

در حاشیه نشست دبیران و مشاوران امنیت ملی کشورهای عضو و دوستدار بریکس در ژوهانسبورگ آفریقای جنوبی، «آجیت دوال»، مشاور امنیت ملی هند با دکتر احمدیان، دبیر شورای عالی امنیت ملی کشورمان دیدار کرد. آنگونه که ایسنا گزارش داده: در این دیدار احمدیان با اشاره به روابط تاریخی و مشترکات متعدد فرهنگی و تمدنی که پیونددهنده ملت‌های دو کشور بوده و موجب شده مناسبات تهران-دهلی همواره در سطح بسیار خوبی قرار داشته باشد، گفت: جمهوری اسلامی ایران از بالندگی هند به عنوان یک قدرت نوظهور و یک اقتصاد بزرگ در عرصه جهانی مبتنی بر چندجانبه‌گرایی استقبال می‌کند. دبیر شورای عالی امنیت ملی کشورمان، سطح روابط همه‌جانبه با هند در ابعاد دوجانبه به‌ویژه همکاری برای فعال‌سازی ظرفیت‌های جنبش عدم تعهد را اولویت‌های سیاست خارجی کشورمان برشمرد و تصریح کرد: ظرفیت‌های گسترده و متنوع همکاری در حوزه‌های مختلف ایجاب می‌کند سطح فعلی رایزنی‌ها و روابط دو کشور در مسیر رشد مستمر باشد. احمدیان از بندر چابهار به عنوان نماد همکاری‌های دو کشور یاد کرد و بر تسریع در اجرای توافقات میان دو کشور در حوزه حمل‌ونقل، انرژی و همکاری‌های بانکی تاکید کرد. در این دیدار آجیت دوال، مشاور امنیت ملی هند نیز با استقبال از تلاش دو کشور برای ارتقای همکاری‌های دوجانبه اظهار داشت: پروژه چابهار به عنوان مهم‌ترین بستر مناسبات اقتصادی ایران و هند باید با رفع موانع موجود به مسیر پیشرفت مورد انتظار دو کشور بازگردد. وی با اشاره به نقش جمهوری اسلامی ایران و هندوستان در جنبش عدم تعهد، آمادگی دهلی را برای همکاری نزدیک‌تر با تهران برای نقش‌آفرینی در این نهاد بین‌المللی اعلام کرد. وی ضمن تاکید بر اهمیت عضویت رسمی ایران در بریکس و تاثیر آن در ارتقای ظرفیت‌های اقتصادی و سیاسی گروه بریکس گفت: هند از همه ظرفیت‌های خود برای فراهم کردن بسترهای عضویت ایران در بریکس استفاده خواهد کرد.

ناتو امنیت‌ساز نیست

علی باقری که برای برگزاری دور جدید رایزنی‌های سیاسی با همتای لهستانی خود در ورشو به سر می‌برد، در دیدار با تعدادی از سفرا و دیپلمات‌های خارجی مقیم لهستان گفت: سیاست همسایگی دولت جمهوری اسلامی ایران، علاوه بر اینکه مناسبات سیاسی دوجانبه ایران و همسایگان را در این مقطع ارتقا داد، بسترساز ثبات و مشوق همکاری‌های اقتصادی نیز شد. آنگونه که ایلنا گزارش داده: وی با اشاره به کارآمدی سیاست راهبردی همسایگی دولت جمهوری اسلامی ایران و در تبیین مولفه‌های اصلی این سیاست اظهار داشت: اعتماد متقابل سیاسی، اتکا به ظرفیت‌های منطقه برای حل‌وفصل مشکلات، بهره‌گیری از ظرفیت‌های فرامنطقه برای توسعه و پیشرفت و در نهایت، تحکیم پیوندهای اقتصادی و به عبارت دیگر، نهادینه‌سازی همکاری‌های اقتصادی و ارتقای سرمایه‌گذاری و توسعه تجارت میان کشورهای منطقه از جمله مهم‌ترین مولفه‌های سیاست همسایگی است. این دیپلمات ارشد با اشاره به احیای روابط ایران و عربستان تصریح کرد: ابتکار راهبردی تهران و ریاض نشان داد کشورهای منطقه از بلوغ سیاسی لازم برای حل‌وفصل مشکلات در درون منطقه برخوردارند. باقری با اشاره به استقبال همه بازیگران سیاسی از توافق ایران و عربستان، خاطرنشان کرد: تنها موجودیتی که از تعامل تهران و ریاض نگران شد و حتی نتوانست ناراحتی و دل‌مشغولی خود را پنهان کند، رژیم اشغالگر قدس بود، چراکه ماهیت آن بر تنش و بی‌ثباتی بنا شده و تنها عامل ناامنی و آشوب در منطقه است. وی در پاسخ به پرسش یکی از سفرا درباره نقش ناتو در منطقه ابراز داشت: حضور ناتو در افغانستان بر همه ثابت کرد که ناتو نه‌تنها امنیت‌ساز نیست، بلکه به‌عنوان عامل ترویج ناامنی نیز عمل می‌کند.

برگزاری انتخابات تناسبی مجلس در تهران منتفی شد

مجلس شورای اسلامی در جلسه علنی خود به گزارش کمیسیون امور داخلی کشور و شوراها در زمینه طرح اصلاح موادی از قانون انتخابات مجلس شورای اسلامی پرداخت و نمایندگان مجلس شورای اسلامی با پیشنهاد کمیسیون مبنی بر حذف ماده ۹۶ الحاقی موضوع ماده ۵۳ مصوبه به منظور تامین نظر هیات عالی نظارت مجمع تشخیص مصلحت نظام موافقت کردند. آنگونه که شرق گزاش داده: این ماده به برگزاری انتخابات مجلس شورای اسلامی به صورت تناسبی در تهران بازمی‌گشت که محل اختلاف مجلس و هیات عالی نظارت مجمع تشخیص مصلحت نظام بود. با حذف این بند برگزاری انتخابات مجلس به صورت تناسبی در تهران منتفی شد. هادی طحان نظیف با اشاره به حذف بند مربوط به برگزاری انتخابات تناسبی از اصلاحیه قانون انتخابات مجلس در مجلس گفت: بحث اصلاح قانون انتخابات سال‌هاست که مطرح است و سال گذشته مجلس محترم طرح اصلاح قانون انتخابات را در دستور کار خود قرار داد. وی ادامه داد: این طرح شامل ۵۷ ماده است که نسبت به ۵۶ ماده آن هیچ اختلاف نظری وجود نداشت و نسبت به یک ماده صرفاً اختلاف نظر وجود داشت و آن هم بحث برگزاری انتخابات تناسبی در شهر تهران بود که هیات عالی نظارت بر حسن اجرای سیاست‌های کلی نظام نسبت به این مصوبه ایراداتی داشت. سخنگوی شورای نگهبان گفت: در مجلس این بند اختلافی با تدبیری که صورت گرفت، حذف شد و با توجه به حذف این بند می‌توان گفت از امروز زمینه اجرایی شدن اصلاحیه قانون انتخابات مجلس فراهم خواهد شد.

ابتکارات عمان

حسین امیرعبداللهیان درباره سفر وزیر خارجه عمان به تهران و موضوعات مطرح‌شده در دیدار دوجانبه، گفت: ما دیدار سران دو کشور را در هفته‌های گذشته با سفر سلطان عمان به تهران داشتیم، از این‌رو پیگیری توافقات و اسنادی که در جریان دو دیدار روسای دو کشور طی یک سال گذشته انجام شد، در دستور کار جدی ما بود. آنگونه که ایرنا گزارش داده: وزیر امور خارجه در ادامه به طرح برخی مسائل منطقه‌ای و بین‌المللی و گفت‌وگو و تبادل نظر وزرای خارجه ایران و عمان اشاره کرد و افزود: طرف عمانی و وزیر خارجه این کشور موضوعاتی را پیگیری می‌کند که به تقویت گفت‌وگوهای منطقه‌ای بین دو کشور کمک می‌کند. امیرعبداللهیان یادآور شد: در همین راستا ما پیشنهاد تشکیل مجمع گفت‌وگو و همکاری منطقه‌ای کشورهای حوزه خلیج‌فارس (شش همسایه جنوبی و دو همسایه شمالی عراق و ایران) را مطرح کردیم و احتمالاً یمن هم می‌تواند به این فرآیند اضافه شود. در دیدار با همتای عمانی خود درباره چگونگی فعالیت این مجمع بحث و گفت‌وگو کردیم. وی تصریح کرد: عمان برای نزدیک کردن دیدگاه‌ها با هدف بازگشت همه طرف‌ها به تعهداتشان در برجام تلاش می‌کند و در این رابطه هم ابتکاراتی از طرف عمان مطرح شد که مورد بحث و تبادل نظر قرار دادیم.

نگرانی نماینده جمهوریخواه آمریکا از خیانت راب مالی

رئیس کمیته امور خارجی مجلس نمایندگان آمریکا ابراز نگرانی کرد که نماینده دولت این کشور در امور ایران ممکن است به دلیل خیانت تعلیق شده باشد. آنگونه که ایسنا گزارش داده: مایکل مک‌کال، عضو جمهوریخواه مجلس نمایندگان آمریکا از عملکرد وزارت امور خارجه کشورش در رابطه با اطلاع‌رسانی درباره وضعیت رابرت مالی، نماینده ویژه دولت آمریکا در امور ایران که به دلیل سوء‌مدیریت اطلاعات محرمانه تعلیق شده است، انتقاد و ابراز نگرانی کرد که ممکن است او اطلاعات محرمانه را در اختیار ایران و روسیه قرار داده باشد. وی در گفت‌وگو با برنامه نیوز نِیشن اظهار داشت: چیزی که بسیار ناراحت‌کننده است، این است که ما سعی کردیم [مالی را] وادار کنیم تا در مقابل کمیته ما شهادت دهد، بیاید و گزارش‌های طبقه‌بندی‌شده را به ما بدهد اما به راحتی حاضر به انجام این کار نشد. حالا می‌دانیم که چرا او این کار را نکرد. مک‌کال گفت: همان‌طور که می‌دانید او مذاکره‌کننده اصلی ما برای توافق با ایران بوده است. کسی بوده که با ایرانی‌ها در تماس بوده و مجوزهای امنیتی سطح بالایی داشته است. رئیس کمیته امور خارجی مجلس نمایندگان آمریکا افزود: چیزی که من عمیقاً نگران آن هستم، این است که او به این اسناد و اطلاعات بسیار حساس و سطح بالا دسترسی داشت که اگر این اطلاعات را به یک کشور دشمن خارجی، مثلاً ایران یا روسیه تحویل دهد، واقعاً خیانت به شمار می‌آید و بسیار ناراحت‌کننده است که مردی که ما برای اطلاعات درباره توافق با ایران به او تکیه می‌کنیم می‌تواند مجوز امنیتی‌ او را نقض کند. این عضو ارشد مجلس نمایندگان آمریکا پیش از این نیز در نامه‌ای به آنتونی بلینکن، وزیر خارجه آمریکا از پنهان‌کاری‌های دولت آمریکا در رابطه با ماجرای راب مالی انتقاد کرده و خواستار انجام تحقیقات مستقل در این زمینه شده بود. 

♦♦♦

ایسنا: اتحادیه اروپا با تکرار ادعای حمایت نظامی ایران از روسیه در جنگ اوکراین،‌ از طریق ارائه پهپادهای جنگی به آن، تحریم‌های جدیدی مرتبط با صنایع پهپادی علیه ایران اعمال کرد.

ایلنا: محمدباقر ذوالقدر، دبیر مجمع تشخیص مصلحت نظام، در دیدار با هیات حزب حاکم چین گفت: امروز ایران و چین با وجود سند همکاری راهبردی ۲۵ساله، در بهترین وضعیت تعاملات و روابط با یکدیگر قرار دارند.

ایرنا: حسین امیرعبداللهیان، وزیر امور خارجه، در دیدار با همتای ارمنستانی خود گفت، جمهوری اسلامی ایران از مذاکرات صلح  بین آذربایجان و ارمنستان و پیشرفت‌های اخیر در روند مذاکرات استقبال و آن را مثبت ارزیابی می‌کند. 

ایسنا: پس از استقبال حسین امیرعبداللهیان از خانم «نجلاء المنقوش»، وزیر امور خارجه لیبی، در محل وزارت امور خارجه، مذاکرات این دو دیپلمات عالی‌رتبه ایرانی و لیبیایی آغاز شد. در جریان این سفر طرفین در مورد مسائل دوجانبه و آخرین تحولات منطقه‌ای و بین‌المللی رایزنی و گفت‌وگو می‌کنند.

ایلنا: متیو میلر، سخنگوی وزارت خارجه آمریکا، تایید کرد که بخشی از دارایی‌های مسدودشده ایران که در بانک‌های عراق نگهداری می‌شود، به عمان منتقل می‌شود.

ایرنا: ناصر کنعانی، سخنگوی وزارت امور خارجه، گفت: گفت‌وگوهای ایران با کشورهای مختلف از جمله کره جنوبی ادامه دارد و اخیراً هم مقامات سئول وعده‌های مثبتی دادند و امید که شاهد عملیاتی شدن آنها باشیم.

ایسنا: شبکه العربیه در گزارشی درباره تعمیق روابط ایران و روسیه تاکید کرد: گسترش همکاری‌ها میان تهران و مسکو نه‌تنها منافع ژئوپولیتیک و اقتصادی برای هر کشور به همراه دارد، بلکه منافع آمریکا و متحدانش را در منطقه به چالش می‌کشد.

ایلنا: سعید ایروانی، سفیر و نماینده دائم ایران در سازمان ملل متحد، تاکید کرد: تشدید وضعیت بشردوستانه در سوریه نیازمند کمک‌های بشردوستانه فوری و بی‌طرفانه است.

ایرنا: علی‌اکبر احمدیان، دبیر شورای عالی امنیت ملی، به دعوت دولت آفریقای جنوبی، برای شرکت در نشست دبیران و مشاوران امنیت ملی کشورهای عضو و شرکای بریکس در صدر هیاتی عازم آفریقای جنوبی شد.

♦♦♦

مسوولیت‌پذیری در حاکمیت یکدست

هم‌میهن نوشت: عباس عبدی: شکاف قدرت و مسوولیت یکی از زیان‌بارترین شکاف‌هایی است که در ساختار سیاسی ایران وجود دارد، یعنی افرادی قدرت دارند که مسوولیت ندارند و طبعاً پاسخگو نیستند. افرادی هم که باید پاسخگو باشند، قدرت ندارند. قبلاً چون این شکاف در ساخت قدرت بین حکومت و دولت می‌افتاد، به حساب دولتی‌ها گذاشته می‌شد. الان این شکاف در سطح خُرد همچنان وجود دارد اما در سطح کلان برداشته شده است، یعنی دیگر مهم نیست چه کسی در سطح خرد ماجرا مسوول است، کلیت ساختار یکدست شده و پاسخگوی مسائل است.

واشنگتن بی‌شوق؟

شرق نوشت: آنتونی بلینکن، وزیر امور خارجه آمریکا، در برنامه تلویزیونی «فرید زکریا جی‌پی‌اس» شبکه سی‌ان‌ان، به موازات اشاره به تلاش‌های بایدن برای بازگشت به برجام با انجام برخی تغییرات کوچک، صراحتاً عنوان کرد که «توافق روی میز بود و این ایران بود که یا نتوانست یا نخواست به آن بله بگوید». با بیان این جملات و انداختن توپ قصور در زمین تهران، بلینکن تصریح کرد که «در حال حاضر ما بر روی هیچ توافقی با تهران متمرکز نیستیم». البته وزیر امور خارجه آمریکا این را هم گفت که «هرگونه توافقی در هر زمینه‌ای (تبادل زندانیان یا هسته‌ای) باید اهداف امنیتی ما و منافع ما را برآورده کند».

هشدار جبهه اصلاحات

اعتماد نوشت: جبهه اصلاحات در بیانیه‌ای نسبت به سیر قهقرایی نگران‌کننده دانشگاه‌ها به دلیل اعمال سیاست‌های مدیریتی سیاست‌زده، ضدعلم و واپسگرایانه هشدار داد. جبهه اصلاحات ایران با محکوم کردن شدید سیاست‌هایی که قصد تغییر روح و جان و هویت نهاد دانشگاه در ایران و تبدیل آن به نهادی بی‌روح، فروبسته، ایدئولوژیک، ناکارآمد و مطیع محض سیاست‌های حاکمان را دارد، از تمام دلسوزان کشور می‌خواهد که با در نظر داشتن انحطاط تحمیلی بر دانشگاه و سیر قهقرایی آن، به هر طریق ممکن، در جهت صیانت از آینده علمی و پژوهشی و زیربنای توسعه کشور در صورت امکان مانع از تداوم این رویکرد و روند شوند.

فرصت‌های ایران در سازمان همکاری شانگهای

ایسنا نوشت: ایران در چهارم جولای ۲۰۲۳ در جریان اجلاس مجازی سران کشورهای عضو سازمان همکاری شانگهای (SCO) به میزبانی هند رسماً به عضویت کامل این سازمان درآمد. عضویت ایران در سازمان همکاری شانگهای، نخستین تجربه جمهوری اسلامی در الحاق به یک سازمان منطقه‌ای با ماهیت دفاعی-امنیتی پس از خروج از پیمان سنتو در سال ۱۹۷۹ میلادی است. این تحول، پیامدهای مهمی را در حوزه‌های مختلف به دنبال خواهد داشت که یکی از مهم‌ترین آنها، تاثیرگذاری بر ترتیبات امنیتی منطقه آسیای مرکزی خواهد بود.