جنجال‌های صدای ظریف
هدف از انتشار فایل صوتی چه بود؟
در هفته گذشته انتشار فایل صوتی مصاحبه محمدجواد ظریف، وزیر امور خارجه کشور جنجال‌های زیادی ایجاد کرد. اینکه چه کسی یا کسانی فایل صوتی مصاحبه ظریف با سعید لیلاز را که در تاریخ ششم اسفند انجام شد، افشا کرده و به دست رسانه فارسی‌زبان خارج از کشور رسانده، کم‌کم به این سمت می‌رود که چه کسی یا کسانی یا جریانی از افشای این گفت‌وگو سود می‌برند.
آن‌گونه که شرق گزارش داده است، همین مساله به یک دعوا بین حامیان و مخالفان ظریف در داخل و فضای مجازی تبدیل شده است. نشریه «اخبار و تحلیل‌ها»ی معاونت سیاسی سپاه در واکنش به انتشار مصاحبه محمدجواد ظریف، با حمله به وزارت امور خارجه، عامل این انتشار را «نفوذ سازمان‌یافته در دستگاه دیپلماسی کشور» دانسته است. این نشریه روزانه از مواضع ظریف به‌شدت انتقاد کرده است. برخی دیگر هم معتقدند باید فضای بازی را گسترده‌تر دید و با توجه به دو رخداد مهم یعنی در جریان بودن مذاکرات وین و انتخابات 1400 و نام بردن از ظریف به‌عنوان یکی از گزینه‌های احتمالی جریان اصلاح‌طلب، باید دید که انتشار این فایل صوتی اولاً چه اثری در سطوح قدرت و جامعه داشته و ثانیاً چه کسانی از آن بهره می‌برند.
آنها که معتقدند افشای این فایل که قرار بوده بعد از پایان دولت فعلی منتشر شود، باعث سوخت شدن ظریف شده، قطعاً انگشت اتهام را به سمت رقبای درون‌گروهی و برون‌گروهی گرفته‌اند. برخی دیگر معتقدند که این فایل صوتی اتفاقاً در راستای ایجاد تحرک در بدنه اجتماعی یخ‌زده حامی جریان اصلاحات بوده تا شاید آنها را به تحرک وادارد و این یعنی فایل صوتی به نفع ظریف بوده است؛ مثلاً سردار حسین علایی، نخستین فرمانده نیروی دریایی سپاه پاسداران، در واکنش به انتشار فایل صوتی ظریف و حواشی پیش‌آمده گفت: «الان فضای انتخابات در افکار عمومی بسیار سرد است و بخشی از مردم حضور خود را در پای صندوق‌های رای بی‌ثمر می‌دانند و معتقدند که تغییر دولت‌ها نمی‌تواند سیاست‌های نادرست کلان اداره کشور را تغییر دهد.» این در حالی است که به نظر می‌رسد گلایه‌های تلویحی ظریف از دوگانه میدان- دیپلماسی؛ چهره یک وزیر خارجه مختار و قدرتمند را به تصویر نمی‌کشید تا بخواهد نوید یک رئیس دولت مختار و قدرتمند را بدهد.
اصولگرایان در حال رایزنی با اهل سنت
سیزدهمین دوره انتخابات ریاست‌جمهوری اگر کرونا بگذارد، بیست و هشتم خردادماه در شرایطی برگزار خواهد شد که وعده‌های کاندیداها و نارضایتی بخش‌هایی از مردم از وضعیت اقتصادی، سیاسی، فرهنگی و اجتماعی فعلی عملی نشده و همین به سرد شدن فضای انتخابات منجر شده است.
آن‌گونه که اعتماد گزارش داده است، برخی کاندیداهای «پاستور 1400» اما بی‌توجه به این مساله از اهداف خود می‌گویند؛ روزی در شبکه اجتماعی «کلاب هاوس»، روزی در «توئیتر». رایزنی‌ها هم بی‌وقفه در جریان است؛ چه اصلاح‌طلبان و چه اصولگرایان. کاندیداهای احتمالی تلاش می‌کنند به سراغ گروه‌هایی بروند که رای و نظرشان می‌تواند رئیس‌جمهوری آینده ایران را تعیین کند؛ گروه‌هایی همچون اقوام و پیروانِ مذاهب به ویژه اهل سنت. به نظر می‌رسد برنده کسی است که رای و نظر برخی از اقوام و مذاهب ازجمله اهل سنت را جلب کند. این مدعا با نگاهی به آمار و ارقام انتخابات 92 و 96 اثبات خواهد شد. حسن روحانی سال 92 در شرایطی تنها و تنها 260 هزار رای بیشتر از حدنصاب لازم برای پیروزی در دور نخست انتخابات کسب کرد که در استان سنی‌مذهب سیستان و بلوچستان 770 هزار رای گرفته بود. احتمالاً به همین دلیل است که اصولگرایان در آستانه انتخاباتی دیگر، به فکر اهل سنت افتاده‌اند و دیدارهایی را با «مولوی عبدالحمید» ترتیب داده‌اند.
«مولوی عبدالحمید اسماعیل زهی»، امام جمعه اهل سنت زاهدان یکی از معروف‌ترین رهبران اهل سنت در ایران است که در هر دوره از انتخابات تلاش کرده نظر اهل سنت را به سمت کاندیدایی جلب کند که بیش از دیگران توانایی تامین منافع اهل سنت را داشته باشد و همین مساله سبب شده تا اصلاح‌طلبان بیش از اصولگرایان در جلب‌نظر اهل سنت و گروه‌های مذهبی و قومی موفق باشند. این دوره اما اصولگرایان رایزنی با «مولوی عبدالحمید» را در دستور کار گذاشته‌اند. در این راستا، یکی از نزدیکان «مولوی عبدالحمید» گفت: «بسیاری از کاندیداها با مولانا دیدار داشته یا با واسطه‌هایی با او ارتباط گرفته و درباره انتخابات رایزنی کرده‌اند.» حسین دهقان و رستم قاسمی که هر دو ازجمله کاندیداهای دارای پیشینه نظامی در انتخابات 28 خرداد هستند، اخیراً به زاهدان رفته و با مولوی عبدالحمید دیدار و رایزنی کرده‌اند. همچنین شنیده‌ها حاکی از آن است که «سعید محمد» ازجمله افرادی است که تلاش کرده در تهران رایزنی‌هایی با چهره‌های مرتبط با مولوی عبدالحمید انجام دهد.
لوایح دولت در مجلس خاک می‌خورد
اینکه انتقادهای مکرر اعضای دولت نسبت به رفتار مغایر قانون اساسی نمایندگان مجلس برای اعلام وصول نکردن لوایح راه به جایی نمی‌برد، بیانگر وجود یک خلأ در سازوکارهای حقوقی کشور است؛ خلئی که می‌گوید اگر نمایندگان یک مجلس بنابر ملاحظات سیاسی و جناحی چشم بر فرآیندهای قانونی ببندند و کلاً لوایح ارسالی دولت را نادیده بگیرند، ابزاری برای الزام و واداشتن نمایندگان به رعایت قانون وجود ندارد.
معصومه ابتکار، معاون رئیس‌جمهوری در امور زنان و خانواده جدیدترین عضو دولت است که از رفتار مغایر قانون نمایندگان در نادیده گرفتن لوایح دولت انتقاد کرد. ابتکار با ابراز تعجب از مسکوت ماندن لایحه «حمایت از زنان در برابر خشونت» که مورد وفاق دو قوه مجریه و قضائیه است، این رویه را خلاف فرآیندهای قانونگذاری کشور و خلاف اصول قانون اساسی دانست.
معاون رئیس‌جمهوری، با ابراز تعجب از اینکه لایحه مورد وفاق دو قوه چرا باید از دی سال گذشته تاکنون که به مجلس ارسال شده اعلام وصول هم نشده باشد، تاکید کرد: این خلاف رویه قانونگذاری کشور و خلاف اصول قانون اساسی است و مجلس نمی‌تواند با وجود اینکه دولت بر یک لایحه فوریت گذاشته است، آن را اعلام وصول نکند تا آنجا که اعلام کنند این لایحه برای ما اولویت نیست!
او با تاکید بر اینکه کار نمایندگان غیرقانونی است و همه نظام‌های قانونگذاری کشور را زیر سوال برد، تصریح کرد: ادامه این روند، مردم به‌ویژه نسل جوان را نسبت به قابل اصلاح بودن فرآیندهای قانونی ناامید می‌کند که این تبعات سنگینی به دنبال دارد.
چرا مذاکرات غیرمستقیم؟
چرا مذاکرات ایران و آمریکا غیرمستقیم است؟ این سوالی است که این روزها مدام در شبکه‌های اجتماعی تکرار می‌شود. در ابتدا لازم است دقت شود که ملاحظه اصلی یا به عبارتی مخالفت اصلی برای مذاکره مستقیم بین ایران و آمریکا از سوی ایران است اما چرا ایران حاضر نیست رودررو و حتی در یک جلسه چندجانبه با حضور آمریکایی‌ها بنشیند؟
ما در برجام با فرآیندی مواجه شدیم که در آن، طرف ایرانی، مذاکرات مفصلی را با حضور چندین قدرت جهانی و با تایید نهادهای بین‌المللی پیش می‌برد و به نتیجه می‌رساند و در ادامه تعهدات خود را نیز رعایت می‌کند اما باز کار به تحمیل هزینه به ایران می‌رسد. ساختارهای بین‌المللی نیز کار چندانی از پیش نمی‌برند، جز اینکه البته در نتیجه همین توافق، خود همراه آمریکا نمی‌شوند و همین امتیاز عدم شکل‌گیری اتحاد علیه ایران در دست تهران می‌ماند. اگر ایران به خواست آمریکا برای مذاکره مستقیم در شرایطی که این اقدامات از سوی آمریکا انجام شده تن دهد، رسماً این سابقه را بنا خواهد نهاد که نتیجه توافق با ایران، حتی اگر بعد از چندین سال مذاکره به تایید شورای امنیت سازمان ملل متحد نیز رسیده باشد، به‌راحتی زیرپاگذاشتنی است و طرفی که توافق را زیر پا گذاشته به خواسته خود هم خواهد رسید. حضور آمریکا پای میز مذاکره برجام بعد از خروج، بدون هیچ اقدامی در راستای جبران آن تصمیم و بازگشت به توافق نیز عملاً مذاکرات و توافق برجام را از معنا تهی می‌کند. اگر ایران این را بپذیرد، رئیس‌جمهور بعد از بایدن و بلکه دیگر بازیگران برجام چه دلیلی خواهند داشت که در وهله بعدی دوباره همین مسیر را تکرار نکنند؟ در چرایی موفقیت برجام، بسیاری ناظران اشاره کرده بودند که حضور محمدجواد ظریف به‌عنوان وزیر خارجه دولت حسن روحانی در یک‌سو و جان کری به‌عنوان وزیر خارجه باراک اوباما در سوی دیگر، واقعاً اثرگذار بوده است. علت این ماجرا، شناخت و درک متقابلی بود که دو طرف آن داستان از یکدیگر داشتند و در عین مخالفت و تقابل، متوجه مواضع هم بودند و از جدیت طرف مقابل در این گفت‌وگو خبر داشتند. چنین وضعیتی بین دولت روحانی و بایدن غیرممکن نیست، به‌خصوص که بسیاری از حاضران تیم دیپلماسی بایدن مستقیماً درگیر مذاکرات منتهی به برجام بوده‌اند. اگر فرآیند احیای توافق در وین موفقیت‌آمیز به پایان برسد، آمریکا به‌عنوان یکی از اعضای برجام پای میز مذاکرات کمیسیون مشترک برجام خواهد نشست و راهی که در دوران اوباما کلید خورد، اگرچه از چندین گام عقب‌تر، دوباره قابل پیگیری خواهد بود.
دعوای مجلس اصولگرا با یکدیگر
یازدهمین دوره مجلس شورای اسلامی که تشکیل شد، آنچه برای عموم جامعه روشن بود، حذف نیروها و چهره‌های اصلاح‌طلب با گسترده‌ترین رد صلاحیت تاریخ جمهوری اسلامی بود و البته تصاحب اکثریت قریب‌به‌اتفاق کرسی‌های پارلمان توسط اصولگرایان. اما عیان بود که جدال قدرت میان اصولگرایان و طیف‌های مختلف آنان در آینده نه‌چندان دور خودنمایی خواهد کرد. این اتفاق هم افتاد. هزار و یک اتفاق رخ‌داده پیش از تکیه زدن محمدباقر قالیباف بر کرسی ریاست مجلس و تلاش‌های درون و برون‌پارلمانی صورت‌گرفته برای دستیابی به اتحاد حداقلی اصولگرایان از واضح‌ترین نشانه‌های انشقاق آنان بود. اما این بار ماجرا به‌طور مستقیم به کرسی ریاست مجلس ارتباط ندارد و همه چیز در بودجه‌ای خلاصه می‌شود که حواشی بسیاری به همراه داشت و حالا و از قرار معلوم شاهد تغییر بندهای تصویب‌شده خود است و همین مساله جدالی جدید میان اصولگرایان را ترتیب داده است. یکی از جدی‌ترین جریان‌های اصولگرایان درون‌پارلمانی به جبهه پایداری اختصاص دارد. پایداری‌ها که روزگاری حامی قالیباف بودند از سال 92 به بعد چندان دل خوشی از قالیباف ندارند و حالا تلاش دارند تکیه دوباره او بر کرسی ریاست مجلس را سخت‌تر از گذشته کنند. جدیدترین بهانه آنان مساله تغییر برخی مواد بودجه است. علی خضریان با طرح این مساله خواستار توضیح هیات رئیسه مجلس شد اما در عوض چهره‌های حامی قالیباف از اساس این ادعا را رد کردند ولی موضوع در رسانه‌های ارتباط‌جمعی اصولگرا به‌طور جدی پیگیری شد. کانال تلگرامی «اخبار سپاه قدس» یکی از همین رسانه‌هاست.
این رسانه موضوع تغییر مصوبات برخی از بندهای بودجه را نه‌تنها رد نکرده بلکه آن را به یکی از نزدیکان قالیباف ارتباط داده و نوشته است: «جمال‌الدین آبرومند، دستیار ریاست مجلس در امور آبادانی و پیشرفت همچنین الیاس نادران، رئیس کمیسیون تلفیق بدون اطلاع نمایندگان اقدام به تغییرات صدها میلیارد تومانی در بودجه می‌کنند. نوبخت و روحانی پس از اطلاع از ماجرا قصد آبروریزی و بازگرداندن بودجه را داشتند که قالیباف با تعیین افرادی متعهد می‌شود که بودجه را به حالت قبل برگرداند.» اینکه این اظهارات و نوشته‌ها تا چه اندازه صحیح است و تا چه اندازه نیست، هنوز مشخص نشده، ولی روز گذشته خبر نگارش نامه‌ای به قالیباف برای رسیدگی به این مساله منتشر شد. نامه‌ای که به همت علی خضریان، یکی از نیروهای میدانی پایداری‌ها در پارلمان تهیه شده و از قرار معلوم بیش از یکصد نفر از نمایندگان نیز نسبت به امضای آن اقدام کرده‌اند. در نامه نمایندگان آمده است: بررسی جداول بودجه حاکی از تغییرات گسترده ارقام و اعداد است که چند روز پس از رای‌گیری لایحه در صحن مجلس نهایی شده است.
♦♦♦
فارس: به تازگی طرحی در مجلس در دستور کار قرار گرفته است که در صورت تصویب، هرکدام از وزرا که اکثریت نمایندگان حاضر در مجلس حداقل سه‌بار از پاسخش به سوال یا سوالات نمایندگان مجلس شورای اسلامی قانع نشوند، پس از اتمام دوران وزارت از نامزدی در موارد مشخص، به مدت 10 سال محروم است.
ایسنا: میخائیل اولیانوف، نماینده روسیه در سازمان‌های بین‌الملل با بیان اینکه مذاکرات وین بدون گفت‌وگوی مستقیم میان تهران و واشنگتن نیز به موفقیت خواهد رسید گفت ایده گسترش برجام به موضوع برنامه موشکی بالستیک ایران غیرواقع‌بینانه و غیرسازنده است.
ایلنا: وانگ چون، نماینده چین در سازمان‌های بین‌المللی گفت: بحران موجود مربوط به برنامه هسته‌ای ایران به دلیل اقدامات دولت قبلی آمریکا به وجود آمده است که از برجام خارج شد و به اعمال فشار پرداخت. بنابراین ایالات متحده باید اول تحریم‌های غیرقانونی یک‌جانبه علیه ایران را بردارد و این موضوع کلید موفقیت مذاکرات است.
مهر: علی صوفی، عضو جبهه اصلاحات با بیان اینکه گزینه‌های مطرح در جریان اصلاحات به زحمت می‌توانند رای مردم را بگیرند، گفت: اصلاح‌طلبان به خاطر حمایت از روحانی باید از مردم عذرخواهی کنند.
فارس: حسینعلی حاجی‌دلیگانی، عضو هیات‌رئیسه مجلس از کلید خوردن تحقیق و تفحص از مرکز بررسی‌های استراتژیک نهاد ریاست‌جمهوری خبر داد و گفت: آقای آشنا بداند که حتی بعد از پایان یافتن دولت باید پاسخگوی مسوولیت خود و نفوذ در این مرکز باشد.
ایسنا: محمد بن‌سلمان، ولیعهد عربستان، گفت که کشورش خواهان روابط خوب با ایران است. بن‌سلمان با اشاره به برنامه هسته‌ای، موشکی و اقدامات نیابتی ایران گفت: مشکل ما با رفتار منفی ایران است. با این حال ما در حال کار با شرکای منطقه‌ای و جهانی خود هستیم تا راه‌حلی برای این مشکلات بیابیم و امیدواریم بتوانیم برای ایجاد روابطی خوب که همه بهره‌مند شوند، بر این مشکلات فائق آییم.
ایلنا: سردار سرلشکر حسین سلامی فرمانده کل سپاه پاسداران انقلاب اسلامی ایران گفت: ایران به هر اقدام شرورانه رژیم صهیونیستی در همان اندازه یا قوی‌تر از آن واکنش نشان خواهد داد.
مهر:. محمدجواد ظریف، در تشریح جزئیات نشست‌های دیپلماتیک سفر خود به عراق و اقلیم کردستان در توئیتر نوشت: رایزنی‌های گسترده‌ای با چهره‌های برجسته در عراق از جمله عمار حکیم، نوری المالکی، عادل عبدالمهدی، قاسم الاعرجی و سراسقف لوئیس ساکو داشتم. در اربیل، خرسندم که با مسعود بارزانی، نیچروان بارزانی، مسرور بارزانی، قباد طالبانی، بافل طالبانی دیدار کردم. مقصد بعدی، مسقط!
♦♦♦
احمدی‌نژاد می‌خواهد «دیده شود»
خبر آنلاین نوشت: محمد عطریانفر از چهره‌های سیاسی اصلاح‌طلب، درباره سخنان اخیر رئیس‌جمهوری سابق مبنی بر اینکه برخی مسوولان جزیره خریده‌اند تا به آنجا فرار کنند، گفت: فرمایشات آقای احمدی‌نژاد در طول این سال‌ها، به حدی رنگ باخته که اگر او بدتر از این نوع اتهام‌ها را هم مطرح کند، نه کسی باور می‌کند و نه او را می‌ستاید. بلکه اعتبار و منزلت محدود وی، نزد افکار عمومی روزبه‌روز کمتر و کمتر می‌شود. مشکل آقای احمدی‌نژاد «دیده شدن» است. به هر رنگ و رو و ریا، او به خود حق می‌دهد برای پاسخ گفتن به تمنیات درونی و آرزوهای روحی و روانی خود، سخنانی را که نوعاً التزامی به صحت و درستی آن ندارد، مطرح سازد.
تنش دریایی بین ایران و آمریکا
عصر ایران نوشت: رسانه‌های آمریکایی به نقل از نیروی دریایی این کشور از تنش دریایی چند هفته پیش بین قایق‌های سپاه پاسداران با ناوهای آمریکایی در منطقه خلیج‌فارس خبر دادند. نیروی دریایی ایالات متحده آمریکا با انتشار ویدئویی مدعی شده در اوایل ماه جاری میلادی قایق‌های سپاه پاسداران با نزدیک شدن به قایق‌های گشت آمریکایی در جنوب خلیج‌فارس اقدام به رفتار ناامن و غیرحرفه‌ای با ناوگان آمریکایی کرده‌اند. بنا به بیانیه ناوگان پنجم دریایی آمریکا که در جزیره بحرین در جنوب خلیج‌فارس مستقر است، در روز 2 آوریل امسال شناور نیروی دریایی سپاه با همراهی سه قایق تندرو به دو شناور آمریکایی که در حال گشت‌زنی در آب‌های بین‌المللی جنوب خلیج‌فارس بودند، نزدیک شده‌اند.
دستگیری رئیس دفتر یک نماینده به اتهام قاچاق سوخت
خبرگزاری دانشجویان ایران نوشت: حجت‌الاسلام سعید راشکی دادستان عمومی و انقلاب ایرانشهر سیستان‌وبلوچستان اظهار کرد: رئیس دفتر نماینده ایرانشهر در زمینه قاچاق سوخت دستگیر شده و فعلاً بازداشت است و تحقیقات ادامه دارد تا میزان ارتشا و آنچه حاصل کرده‌اند، مشخص شود. او با بیان اینکه حدود چهار روز پیش وی دستگیر شده و هم‌اینک در اختیار اداره‌کل اطلاعات سیستان‌وبلوچستان برای انجام تحقیقات است، افزود: تحقیقات هنوز ادامه دارد و با گذر زمان و روشن شدن موضوعات درصورت اثبات حتماً اقدام قضایی انجام می‌شود. دادستان عمومی و انقلاب ایرانشهر بیان کرد: این پرونده در ادامه همان پرونده بازداشت رئیس شرکت نفت ایرانشهر است و از پرونده شرکت نفت اغلب کارمندان شرکت نفت به‌جز یکی، دو نفر بازداشت شده‌اند.
طرح عجیب مجلس برای رسانه‌ها
انتخاب نوشت: جمعی از نمایندگان «ممنوعیت ورود خبرنگاران رسانه‌های آمریکایی و انگلیسی حامی تحریم به ایران» را تهیه و تدوین کرده‌اند. در این طرح عجیب مجلس انتشار اخبار مطبوعات آمریکایی و انگلیسی در رسانه‌های داخلی را ممنوع کرده است. مجازات تخطی رسانه‌ها حبس ۵ تا ۱۰ سال خواهد بود. در متن این طرح آمده است: با توجه به اینکه رسانه‌های خارجی به ویژه رسانه‌های آمریکایی و انگلیسی علیه منافع ملی ایران اقدامات متعددی را انجام می‌دهند و عاملان اصلی رسانه‌های مذکور یعنی خبرنگاران در اقدامات علیه ایران و اعمال تحریم‌های ظالمانه آمریکا و اروپا نقش دارند، لذا برای مقابله با تحریم‌ها ضروری است عاملان موثر در اقدامات ضدایرانی، از فعالیت در ایران منع شده و ورود آنها ممنوع شود.