کاهش صادرات «های‌تک» به یک‌دهم درصد
گزارش صادرات ایران در هفت ماه ابتدای سال جاری
فرهاد حسین‌پور: بررسی‌ها نشان می‌دهد که در هفت ماه ابتدای سال جاری، فقط یک‌دهم درصد از ارزش صادرات غیرنفتی ایران به کالای با فناوری بالا اختصاص داشته و بخش بزرگی از صادرات ایران در این مدت، محصولات اولیه یا خام‌فروشی در کنار محصولاتی با سطح فناوری متوسط بوده است. آن‌گونه که اعتماد گزارش داده: در واقع اگر بخواهیم دقیق‌تر بگوییم، 37 درصد از صادرات ایران تا پایان مهرماه امسال، مبتنی بر خام‌فروشی بوده. 24 درصد محصولات مبتنی بر منابع طبیعی مثل گاز و نفت و معادن و... و هشت درصد از محصولات صادراتی ایران اصلاً نیاز به فناوری خاصی نداشته‌اند و 30 درصد از آنها نیز محصولاتی با فناوری متوسط بوده‌اند. البته سهم محصولات با فناوری بالا از سبد صادراتی ایران در سال 89 بالغ بر 3 /2 درصد بوده. پنج سال بعد به 7 /0 درصد رسیده. در سال 99 یعنی در یک دهه، از 3 /2 درصد به نیم درصد سقوط کرده. اما از آن زمان سه سال گذشته و 4 /0 درصد از آن عدد هم کاسته شده و حالا تقریباً به سمت صفر می‌رود. موضوعی که نشان می‌دهد رقابت‌پذیری در اقتصاد ایران چقدر ضعیف شده و سرمایه‌گذاری و روش‌های تولیدی دانش‌بنیان چقدر افت کرده است. نگاهی به 4112 قلم کالای صادراتی کشور در پایان پاییز امسال نیز نشان می‌دهد که 85 درصد از کل ارزش صادرات غیرنفتی ایران را 114 قلم کالا تشکیل می‌دهند. به عبارتی این 114 قلم کالا در یک طرف ایستاده‌اند و نزدیک به چهار هزار کالای باقی‌مانده در یک طرف دیگر! از طرفی، 41 درصد از این 114 قلم کالای صادراتی هم محصولاتی بوده‌اند که کاملاً از مشتقات نفتی به حساب می‌آیند و با «بدعت» مشابه «شعبده» و به جای‌مانده از دولت احمدی‌نژاد، در رده «کالای غیرنفتی» دسته‌بندی می‌شوند. محصولاتی مانند «گاز طبیعی مایع‌شده» یا همان «ال‌پی‌جی» یا «پروپان مایع‌شده» و «متانول» که عمده‌ترین کالای صادراتی ایران به لحاظ ارزشی تا پایان پاییز سال جاری هستند.
نقطه‌کور بازار اجاره‌نشین‌ها
عدم‌توازن رشد اجاره‌بها با روند افزایش درآمد خانوارها در ایران به‌عنوان نقطه کور بازار اجاره به‌شمار می‌رود به‌طوری که با وجود وضعیت مشابه رشد هزینه بین کشورهای مختلف و ایران -از بابت جهش تاریخی- استطاعت مستاجرهای ایرانی نصف خارجی‌هاست. این در حالی است که با تحقق دو فاکتور کاهش نرخ تورم و رسیدن به رشد اقتصادی پایدار می‌توان به معادله «استطاعت پرداخت مستاجرها» دست یافت. آن‌گونه که دنیای اقتصاد گزارش داده: معادله «استطاعت پرداخت مستاجرها» از مهم‌ترین شاخص‌هایی است که در بحث اجاره‌بها مطرح می‌شود که تابعی از دو فاکتور تورم اجاره و درآمد خانوارهاست. در واقع قدرت پرداخت مستاجرها برای اجاره با میزان درآمد خانوارها رابطه معناداری دارد. از این‌رو، رشد مناسب سطح درآمدی خانوارها در کنار موضوع تورم اجاره از پارادایم‌های مهم استطاعت اجاره‌نشینی به‌شمار می‌رود. بنابراین نمی‌توان چالش اصلی مستاجرها در ایران را تنها به موضوع تورم تاریخی اجاره‌بها تقلیل داد و فاکتور مهم درآمدی خانوارها را نادیده گرفت. این دو فاکتور در رابطه با یکدیگر قرار دارند و اگر میزان تورم با رشد درآمدی همسان باشد، مستاجرها دچار تضعیف سالانه نخواهند شد و همچنین اگر هزینه اجاره‌نشینی جهش پیدا کند، اما درآمد خانوارها رشد حداقلی داشته باشد، توان پرداختی نیز کاهش خواهد یافت و برای خانوارها مساله‌ساز خواهد بود. بنابراین، تقلیل چالش اصلی مستاجرها به سطح تورم تاریخی نادرست و مانع دید کامل به اوضاع و در نتیجه غفلت از سیاست‌های موثر برای نجات مستاجرها خواهد بود.
رشد اقتصادی 6 /25درصدی در حوزه نفت و گاز
جواد اوجی در آیین بهره‌برداری از هفت پروژه نفتی و گاز اظهار کرد: 2 /2 میلیارد دلار ارزی و ۲۰۰ میلیارد تومان ریالی در این هفت پروژه سرمایه‌گذاری شده است که با این سرمایه‌گذاری‌های انجام‌شده، ۱۵۰ هزار بشکه به ظرفیت تولید نفت و ۲۸ میلیون مترمکعب به ظرفیت تولید گاز کشور افزوده می‌شود. آن‌گونه که ایلنا گزارش داده: وی تاکید کرد: به دنبال این سرمایه‌گذاری، سالانه سه میلیارد دلار با افزایش ۱۵۰ هزار بشکه نفت و سه میلیارد دلار با افزایش ۲۸ میلیون‌مترمکعبی گاز برای کشور ثروت‌آفرینی می‌شود. وزیر نفت افزود: امروز با بهره‌برداری از خط لوله دریایی جدید فاز ۱۶ پارس جنوبی که چند سالی بود به تعمیرات اساسی نیاز داشت و سبب کاهش تولید شده بود، زمینه برداشت روزانه ۲۸ میلیون مترمکعب گاز از این موقعیت فراهم شد که به شبکه گازرسانی کشور کمک می‌شود. وزیر نفت اظهار کرد: امروز با تلاش صنعتگران نفت و گاز در همه دولت‌ها، ۲۳ پالایشگاه گازی با برداشت روزانه یک میلیارد مترمکعب داریم که در این ایام سرد سال به همت شرکت ملی گاز ایران رکورد تزریق ۸۵۶ میلیون مترمکعب گاز شیرین به شبکه سراسری ثبت شد و با وجود هوای سرد تامین گاز پایداری داشتیم و در هیچ منطقه‌ای قطعی گاز نداشتیم. وی با اشاره به بهره‌برداری از ۱۳۲ پروژه نیمه‌تمام به ارزش 5 /28 میلیارد دلار از ابتدای دولت سیزدهم با اولویت پروژه‌هایی که ارزش افزوده بالاتری ایجاد می‌کنند، تصریح کرد: ۵۰ پروژه به ارزش ۴۸ میلیارد دلار نیز در این مدت در صنعت نفت آغاز شده است که به تناوب در حال به بهره‌برداری رسیدن هستند. وزیر نفت تاکید کرد: ثمره این تلاش‌ها در حوزه صنعت نفت و گاز، رشد اقتصادی 6 /25درصدی در این حوزه است که تاکنون در هیچ دوره‌ای تجربه نشده بود.
دو روی سکه انتشار اوراق گواهی سپرده خاص
اوایل بهمن‌ماه بانک مرکزی دستورالعمل انتشار گواهی سپرده خاص با نرخ سود علی‌الحساب بانکی ۳۰ درصد سالانه (پرداخت سود ماهانه) را با هدف تامین سرمایه در گردش واحدهای تولید به شبکه بانکی ابلاغ کرد. بر این اساس بانک‌ها می‌توانند برای تامین سرمایه در گردش طرح‌های با بازدهی بالا اقدام به انتشار این اوراق کرده و در پایان دوره مشارکت، سود قطعی نیز علاوه بر سود علی‌الحساب ۳۰درصدی به خریداران این گواهی سپرده در شعب بانک‌ها پرداخت می‌شود. آن‌گونه که ایسنا گزارش داده: در این رابطه عباس آرگون با بیان اینکه انتشار گواهی سپرده خاص مزیت‌هایی دارد و می‌تواند منابعی را جمع و به سمت بخش‌های مولد هدایت کند، گفت: همچنین این طرح می‌تواند تحرک منابع را کم کند. اما به گفته وی نرخ ۳۰ درصد علی‌الحساب است و با توجه به سودی که به صورت ماهانه پرداخت می‌شود، نرخ موثر به ۳۳ تا ۳۴ درصد می‌رسد که اگر به این مبلغ بهای تمام‌شده نظام بانکی را هم اضافه کنیم، این پول، قیمت تمام‌شده‌ای برای نظام بانکی دارد و با حساب تمام هزینه‌های نرخ تسهیلات به بالای ۴۰ درصد می‌رسد. اما بنگاه‌های مولد چنین حاشیه سودی ندارند. آرگون با بیان اینکه این نرخ نشان‌دهنده وضع تورم هم هست و به بازار این پالس را می‌دهد، اظهار کرد: از طرف دیگر بازار سرمایه در سال‌های اخیر به دلیل عدم پیش‌بینی‌پذیری قوانین و مقررات، قوانین خلق‌الساعه، قیمت‌گذاری دستوری و... حال و روز خوبی نداشته که این وضعیت هم باعث شده بخشی از منابع از بازار سرمایه خارج شود و به سمت نظام بانکی برود و این وضعیت شرایط بازار سرمایه را بدتر می‌کند.
سوداگری در بلیت پرواز به حداقل می‌رسد
مهرداد بذرپاش وزیر راه و شهرسازی در حاشیه مراسم افتتاح پروژه‌های فرودگاهی در محل فرودگاه مهرآباد در جمع خبرنگاران افزود: هرگونه افزایش قیمت‌ها به نفع شرکت‌های هواپیمایی نخواهد بود تا بتوانند آن را صرف توسعه ناوگان یا اصلاح حقوق و دستمزد کارکنان خلبانان و کادر پرواز خود کنند، بلکه همواره واسطه‌ها بیشترین انتفاع را می‌برند. آن‌گونه که ایرنا گزارش داده: وزیر راه و شهرسازی با اشاره به برخورد تعزیراتی انجام‌شده با برخی ایرلاین‌ها در هفته‌های گذشته به دلیل گران‌فروشی بلیت هواپیما، خاطرنشان کرد: حدود ۱۸ شرکت هواپیمایی داریم که باید مقررات را به‌طور کامل رعایت کنند. وی ادامه داد: سوخت ارزان لیتری ۶۰۰تومانی در اختیار شرکت‌های هواپیمایی قرار می‌گیرد، همچنین در حوزه ترخیص قطعات و بدهی‌هایی که شرکت‌های هواپیمایی به فرودگاه‌ها دارند، تسهیلاتی ارائه شده و همراهی‌هایی انجام می‌شود و حتی در موضوع قیمت‌ها در پروازهای خارجی به آنها کمک‌هایی می‌شود، توقع داریم همه ایرلاین‌ها مقررات را رعایت کنند. بذرپاش به ارزان بودن بلیت برخی مسیرهای پروازی اشاره کرد و اظهار داشت: در این زمینه برخی شرکت‌های هواپیمایی درخواست‌هایی برای افزایش قیمت‌ها داشته‌اند که این موضوع به معاونت حمل‌ونقل وزارت راه و شهرسازی ارجاع داده شده تا با تک‌تک این شرکت‌ها و همچنین سازمان هواپیمایی کشوری جلساتی برگزار و اسناد مالی‌شان بررسی و حسابرسی شود؛ زیرا راضی به ضرر بر زیان شرکت‌ها نیستیم. وزیر راه و شهرسازی تاکید کرد: در این زمینه تصمیمات راهبردی در حوزه فرودگاهی، شیوه عرضه بلیت، مجوزهای پروازی و... نیز در حال اتخاذ شدن است و باید اصلاحات اساسی انجام شود. وی تصریح کرد: باید برخی استانداردها، رویه‌ها و مجوزها اصلاح شود تا اگر مقرراتی وضع شد، امکان انحراف از آنها به حداقل برسد.
رفع تبعیض از «ترخیص»
لیست جدید کالاهایی که می‌توانند به‌صورت ۱۰۰درصدی از گمرک ترخیص شوند، از سوی وزارت کشاورزی به‌روزرسانی و از طرف گمرک ابلاغ شد. آن‌گونه که دنیای اقتصاد گزارش داده: همچنین ۳۰ ردیف تعرفه نیز مشمول ترخیص ۹۰درصدی شده‌اند. در بخشنامه‌ای که از سوی گمرک ایران ابلاغ شده، آمده است: «پیرو بند ۴ ابلاغیه شماره 402 /۱۶۳۳۲ /۸۱۴۶ مورخ 16 /10 /1402 موضوع ترخیص معادل ۱۰۰ درصد کالاهای سریع، بخش غیردولتی دارای ثبت سفارش بانکی با تشخیص و مسئولیت وزیر جهاد کشاورزی به پیوست تصویر نامه شماره ۲۵۸۳۶۲ مورخ 9 /11 /1402 معاونت محترم توسعه بازرگانی وزارت جهاد کشاورزی در قالب دو فهرست شامل: ۳۸۷ (سیصد و هشتاد و هفت) ردیف تعرفه کالا تحت عنوان ترخیص 100درصدی و ۳۰ ردیف تعرفه کالا تحت عنوان «ترخیص درصدی» به شرح فایل پیوست، جهت بهره‌برداری و اقدام لازم با رعایت کامل سایر مقررات و ضوابط ارسال می‌شود.» نگاهی به فایل پیوست این بخشنامه نشان می‌دهد کالاهایی که به‌صورت ۱۰۰درصدی اجازه ترخیص دارند، اغلب کالاهای اساسی هستند و کالاهایی که ۹۰ درصد از آنها می‌تواند ترخیص شود، بیشتر ماشین‌آلات است. این اقدام به‌منظور کاهش رسوب کالاها به‌خصوص کالاهای اساسی در گمرکات و بنادر انجام شده است. مضاف بر این، با توجه به محدودیت‌های ارزی که تخصیص و تامین ارز از سوی بانک مرکزی را با تاخیر مواجه کرده است، متولیان به منظور تسریع در روند ترخیص کالا چنین تصمیمی گرفته‌اند.
♦♦♦
ایسنا: مهران سالاریه رئیس ستاد نوسازی ناوگان و اسقاط خودروهای فرسوده ضمن تاکید بر اینکه واسطه‌گری گواهی اسقاط تخلف است، از تمدید مهلت الصاق یا انتقال گواهی اسقاط واردکنندگان کشنده‌ها تا پایان بهمن خبر داد.
ایلنا: احسان خاندوزی وزیر اقتصاد گفت: به منظور حل مشکل دریافت مطالبات پیمانکاران و به صفر رساندن رسوب پول در دستگاه‌های دولتی با دستور رئیس‌جمهور از بهمن ۱۴۰۲ نظام پرداخت اعتباری به ذی‌نفع نهایی را برای تمام پرداخت‌های بودجه‌ای دولت آغاز کردیم.
ایرنا: عباس حسینی مدیرعامل بانک مسکن با بیان اینکه تسهیلات نوسازی بافت فرسوده از ابتدای اجرای طرح تاکنون به ۴۳ هزار و ۵۴۰ فقره پرداخت شد، تعداد تسهیلات پرداختی توسط آن بانک را در دولت سیزدهم ۱۶ هزار و ۸۱۱ واحد عنوان کرد.
ایلنا: در 17 بهمن 48 پروژه عمرانی، صنعتی و زیرساختی به ارزش 2 /10 هزار میلیارد تومان در مناطق آزاد ارس، اروند، انزلی، چابهار و ماکو افتتاح شد و به بهره‌برداری رسید.
ایرنا: مهدی ضیغمی رئیس سازمان توسعه تجارت با اعلام اینکه تا سه ماه آینده ۳۰ هزار خودرو بنزینی وارد کشور خواهد شد، گفت: بیش از ۱۰ هزار خودرو در سامانه یکپارچه فروش خودروهای وارداتی عرضه شده که تا سه ما آینده به مردم تحویل می‌شود.
ایسنا: جلیل سالاری مدیرعامل شرکت ملی پالایش و پخش فرآورده‌های نفتی از پیگیری و اجرای «طرح جامع ارتقای کیفی نفت‌کوره پالایشگاه‌های نفت» کشور با ۹ میلیارد دلار سرمایه‌گذاری در پالایشگاه‌های نفت 9گانه کشور با استفاده از دانش‌فنی ایرانی و منابع داخلی واحدهای پالایشی خبر داد.
ایلنا: در نخستین نشست کارگروه مشترک کشاورزی ایران و هند در دهلی‌نو، بر افزایش همکاری‌ها در زمینه ایجاد تعادل در واردات و صادرات محصولات کشاورزی بین دو کشور تاکید شد.
ایسنا: محمد آذرپناه سرپرست اداره کل تعاون، کار و رفاه اجتماعی استان تهران از شناسایی ۸۰ تعاونی صادراتی طی دو ماه گذشته خبر داد و بر لزوم تسهیل صادرات تعاونی‌ها در کنار پیش‌بینی تسهیلات و مشوق‌های قانونی تاکید کرد.
♦♦♦
خروج مسکن از سکون شش‌ماهه؟
دنیای اقتصاد نوشت: نتایج تحقیقات میدانی از نبض معاملات مسکن در هفته‌های گذشته از زمستان حاکی است، رفتار بازیگران این بازار به چند شکل در مقایسه با تابستان و پاییز تغییر کرده است. در شکل اول، میل به خرید آپارتمان بار دیگر افزایش پیدا کرده که البته، غالب تقاضا همچنان غیرمصرفی و ناشی از «افزایش انتظارات تورمی» است. این اتفاق، فعلاً روی «قیمت پیشنهادی» فروشنده‌ها به‌عنوان دومین تغییر رفتار تاثیر گذاشته است. تفاوت اصلی بازار کنونی مسکن با شش ماه قبل از زمستان، پایان سکون معاملاتی این بازار است.
پایین بودن دستمزد موجب بیکاری ارادی شده است
اعتماد نوشت: سمیه گلپور، رئیس کانون عالی انجمن‌های صنفی کارگری کشور با بیان اینکه بهبود قدرت خرید کارگران در گرو کنترل تورم است، گفت: به علت پایین بودن دستمزد شاهد پدیده بیکاری ارادی در جامعه هستیم. رئیس کانون عالی انجمن‌های صنفی کارگران ایران عنوان کرد: اگر افزایش سن و سابقه بازنشستگی با توجه به افزایش امید به زندگی همچون کشورهای اروپایی است باید سایر فاکتورها و شاخص‌ها مانند بیمه، آموزش، بهداشت و... نیز بر اساس معیارهای این کشورها باشد، آیا روابط کار ما همچون کشورهای اروپایی است؟ آیا مبلغ پرداختی به بازنشستگان مانند آنها انجام می‌شود؟
دو ماموریت فرزین
سازندگی نوشت: سیاست‌گذار پولی این روزها دو مشغولیت بزرگ دارد؛ مشغله اول مهار اسب سرکش نقدینگی است و مشغله دوم، بازگرداندن آرامش به بازار ارز. اولی به دغدغه اصلی نظام تصمیم‌گیری تبدیل شده و دومی می‌تواند آرامش را به کل اقتصاد بازگرداند. آمارها از توفیق نسبی بانک مرکزی در ماموریت اول حکایت دارد اما توفیق در ماموریت دوم نیازمند بازگشت آرامش به منطقه است. بر اساس آخرین آمارها، رشد نرخ 12ماهه نقدینگی از 34 /1درصد در پایان دی‌ماه 1401 طی یک روند نزولی به 25 /2درصد در پایان دی‌ماه 1402 کاهش یافته است.
حال بازار خوب نیست
هم‌میهن نوشت: مسئولان بانک مرکزی می‌گویند با توجه به اینکه عرضه‌هایی که در نیما صورت می‌گیرد بیشتر از تقاضاست و متقاضی برای همه ارزهای عرضه‌شده وجود ندارد، پس وضعیت بازار ارز مطلوب است و کمبودی وجود ندارد. مقامات بانک مرکزی استدلال می‌کنند که در ماه‌های گذشته در هر یک از انواع ارزهای عرضه‌شده، مقداری ارز بدون تقاضا مانده و فروش نرفته است؛ پس حال بازار خوب است. اما واقعیت این است که حال بازار خوب نیست. یعنی به‌رغم کاهش قیمت‌هایی که اخیراً اتفاق افتاد، نرخ دلار نسبت به قیمت‌های ابتدای بهمن‌ماه ۱۲ درصد بیشتر است.