افت چهار میلیارددلاری تراز تجاری
سراب حضور غول‌های سیلیکون‌ولی در ایران
با وجود اینکه جزئیاتی از آمار تجارت خارجی ایران در نیمه اول امسال منتشر نشده اما اخیراً، رئیس کل گمرک ایران، وضعیت صادرات و واردات در شش‌ماهه ابتدایی امسال را تشریح کرد. در خبری که روابط عمومی گمرک ایران منتشر کرده مشخص شده که با وجود افزایش نزدیک به 24درصدی ارزش «وزنی» کالای صادراتی ایران در نیمه اول امسال نسبت به نیمه اول سال گذشته، اما ارزش دلاری نسبت به بازه زمانی مشابه در سال گذشته پایین آمده است. آن‌گونه که اعتماد گزارش داده: آمارهای ارائه‌شده نشان می‌دهد که حجم تجارت خارجی کشور دچار کاهش شدید شده که تاثیر خود را روی «کسری تجاری» کشور گذاشته است. چنان‌که کسری تجاری کالاهای غیرنفتی ایران در نیمه نخست امسال نسبت به نیمه نخست سال گذشته به اندازه چهار میلیارد دلار بدتر شده است. کسری تجاری از تفاضل صادرات به واردات به دست می‌آید. این شاخص به نوعی نشان‌دهنده «وزن تجاری» یک کشور است. اگر کسری تجاری منفی باشد؛ حاکی از این است که وزن واردات نسبت به صادرات بالاتر بوده و ارز بیشتری برای تامین کالا استفاده شده است. برعکس، زمانی که کسری تجاری مثبت است؛ نشانگر ورود ارز به کشور و رشد بخش واقعی اقتصاد است. به نقل از رئیس کل گمرک ایران، ارزش دلاری صادرات در شش‌ماهه ابتدایی سال ۱۴۰۲ به ۲۴ میلیارد و ۱۴۴ میلیون دلار رسیده است. این آمار نشان می‌دهد ارزش دلاری صادرات کالاهای غیرنفتی ایران در نیمه نخست امسال نسبت به موقعیت مشابه خود در سال گذشته بیش از ۴۲ درصد افت کرده است. به‌طوری‌که به کمترین میزان خود در سه سال اخیر رسیده است. روند ارزش دلاری صادرات از شش‌ماهه نخست سال ۱۳۸۸ تا همین بازه در سال جاری نشان می‌دهد دو رکورد صادراتی در سال‌های 13۹۲ و ۱۴۰۱ ثبت شده است. رکورد صادراتی ثبت‌شده در سال گذشته با ۴۲ میلیارد دلار بالاترین سطح ارزش دلاری صادرات در شش‌ماهه‌های نخست بازه زمانی بررسی شده بوده است. از سوی دیگر کمترین میزان صادرات کشور مربوط به سال ۹۸ بوده که ارزش دلاری صادرات در نیمه نخست این سال به ۱۲ میلیارد و ۳۳۰ میلیون دلار رسیده است. آمار اعلام‌شده از میزان ارزش دلاری واردات کشور در نیمه نخست امسال نیز نشان می‌دهد این شاخص از ۴۴ میلیارد و ۳۹۰ میلیون دلار در نیمه نخست سال گذشته به ۳۰ میلیارد و ۴۴۳ میلیون دلار در شش‌ماهه ابتدایی امسال رسیده است. به عبارت دیگر در این مدت ارزش دلاری واردات کشور بیش از ۳۱ درصد کاهش یافته و به حداقل خود در پنج سال اخیر رسیده است.
«اپل» و «آمازون» در راه ایران؟
وقتی سراغ روزنامه رسمی جمهوری اسلامی می‌روید، دو «شماره ثبت» خبر می‌دهند که دو شرکت غول آمریکایی از سیلیکون‌ولی در ایران برندشان ثبت شده است: «آمازون و اپل.» تصاویر این ثبت در شبکه‌های اجتماعی موجب شروع شایعاتی شدند که گویی داستان بزرگ‌تری قرار است رقم بخورد. اما آیا تصاویر، مقدمه یک داستان هیجان‌انگیز است. آن‌گونه که دنیای اقتصاد گزارش داده: قرار است پای سیلیکون‌ولی به ایران باز شود؟ برای بررسی این موضوع باید دست‌کم رابطه بالا و پایین‌شده میان ایران و آمریکا را در بازه زمانی شش‌ماهه اخیر بررسی کنیم. در این زمینه دو دیدگاه وجود دارد: برخی اعتقاد دارند که دو کشور تنها به محدودسازی تنش اکتفا کرده‌اند و قرار نیست خبر هیجان‌انگیز دیگری در ماه‌های آتی شنیده شود. برخی اما اعتقاد دارند که شاید این گام اول در جهت تنش‌زدایی میان دو کشور بوده و قرار است خبرهای دیگری هم در راه باشد. در این راستا، شایعات در شبکه‌های اجتماعی زیاد دیده می‌شود که عمدتاً هم سندیت ندارند. اما اخیراً تصاویری در شبکه‌های اجتماعی منتشر شده است که نشان می‌دهد شرکت «vision os» یا همان اپل و شرکت «آمازون» در ایران چراغ خاموش برندشان ثبت شده است. تصاویر ساختگی نیست و وقتی به سایت روزنامه رسمی جمهوری اسلامی ایران سر می‌زنیم، با شماره ثبت موجود می‌توانیم سندیت آنها را اثبات کنیم اما داستان همکاری با برندهای معروف خارجی به این راحتی نیست. قوانین کشور میزبان و کشور مبدأ و صاحب تکنولوژی عمدتاً در سایه گفت‌وگوهای سیاسی میسر می‌شود و بعد فعالیت‌های این‌گونه شرکت‌ها آغاز می‌شود. اما شیوه دوم که عمدتاً رویکردی تجارت‌گونه دارد که موضوع اصلی این گزارش است؛ یعنی ثبت داخلی این شرکت‌ها به شکل یک تجارت درآمده است. برخی از افراد علائم تجاری کمپانی‌های معروف را در داخل کشور ثبت می‌کنند و وکالت آن شرکت معروف را به‌طور مستقیم بر عهده می‌گیرند تا اگر شرکت یا مغازه‌ای بدون جواز از شرکت مبدأ، از نام تجاری‌اش استفاده می‌کند، مورد شکایت قرار گیرد و موجب ابطال فعالیت آن شرکت‌ها و مغازه‌ها شود.
عقب افتادن از رقبا
در مشهد اعضای هیات‌مدیره اتاق‌های بازرگانی سراسر کشور گرد هم آمده‌اند تا از تشدید مشکلات تولیدکنندگان و صنایع بگویند. در این نشست هریک از اعضا به بخشی از بوروکراسی پیچیده اداری و موانع دولتی برای مشاغل و کسب‌وکار اشاره کرده و می‌گویند سنگ‌اندازی‌های داخلی بیشتر از تحریم سد راه تولیدکنندگان و سرمایه‌گذاران بوده است. حسین سلاح‌ورزی، رئیس اتاق بازرگانی ایران در این نشست گفت که «در سال میلادی گذشته حجم تولید ناخالص داخلی ایران حدود ۴۰ درصد تولید ناخالص داخلی عربستان و ترکیه بوده که این امر اهمیت ارتباط مسائل اقتصادی و سیاست‌ها را نشان می‌دهد». او در اجلاس هیات نمایندگان اتاق بازرگانی سراسر کشور در مشهد توضیح داد: ما در سال ۲۰۲۲ حدود ۳۸۹ میلیارد دلار تولید ناخالص داخلی داشتیم در حالی که این ارقام برای عربستان و ترکیه به ۱۱۰۰ و ۹۰۶ میلیارد دلار می‌رسد. رئیس اتاق ایران همچنین با اشاره به شرایط دشوار تولید و صنایع تاکید کرد «همه بررسی‌ها نشان می‌دهد راه نجات ایران افزایش تولید رقابت‌پذیر است اما می‌بینید که این هدف در سیاست‌ها گم شده است.» رئیس اتاق بازرگانی ایران ادامه داد: مهم‌ترین چالش کشور ضعف مفرط توان تولید رقابت‌پذیر اقتصاد کشور است، توصیه همه اقتصاددانان کشور این بوده است که مهم‌ترین ماموریت در دهه آینده باید افزایش قدرت تولید رقابت‌پذیر باشد، اما متاسفانه دولت هم در تدوین بودجه سال ۱۴۰۲ و هم در برنامه هفتم به این موضوع توجهی نداشته است. او با اشاره به کاهش مالیات دستوری شرکت‌های دولتی در بودجه سال ۱۴۰۲ گفت: با این حال با حذف معافیت‌های مالیاتی عملاً این اقدام خوب دولت خنثی شد. اهمیت کسری بودجه دولت را درک می‌کنیم و می‌دانیم که دولت باید امکان ارائه خدمات عمومی مثل امنیت، دفاع و بهداشت را با کیفیت مطلوب و به میزان کافی داشته باشد. او اضافه کرد: احکامی که در حال حاضر در قسمت سیاست‌های ارزی در برنامه هفتم توسعه تدوین شده است، به‌هیچ‌وجه کشور را در دستیابی به این هدف کمک نمی‌کند، واقعیت این است که جهش نرخ ارز و تورم‌های بالا در سال‌های اخیر که بیش از ۴۰ درصد بوده است، هزینه‌های تولید را افزایش داده و قدرت رقابت‌پذیری کشور در بخش صادرات صنعتی و کشاورزی را به شدت کاهش می‌دهد.
رشد 49درصدی درآمدهای مالیاتی
طبق گزارش منتشره سازمان امور مالیاتی کشور، در شش‌ماهه نخست سال جاری بالغ بر 344 هزار میلیارد تومان درآمد مالیاتی وصول شده که نسبت به مدت مشابه سال قبل (حدود 230 هزار میلیارد تومان) رشد 49درصدی و نسبت به بودجه مصوب تحقق 92درصدی را نشان می‌دهد. آن‌گونه که ایلنا گزارش داده: از مجموع درآمدهای مالیاتی شش‌ماهه نخست سال جاری، بیش از 225 هزار میلیارد تومان (معادل 65 درصد) از محل مالیات‌های مستقیم مشتمل بر مالیات بر اشخاص حقوقی با 144 هزار میلیارد تومان، مالیات بر ثروت با 12 هزار میلیارد تومان و مالیات بر درآمدها با 57 هزار میلیارد تومان وصول شده است. همچنین در شش‌ماهه سال جاری، بیش از 118 هزار میلیارد تومان (معادل 35 درصد) از محل مالیات بر کالاها و خدمات وصول شده که 86 هزار میلیارد آن سهم مالیات بر ارزش افزوده است. شایان ذکر است سهم مالیات مشاغل از کل وصولی حدود هشت درصد و مالیات کارکنان بخش خصوصی و عمومی حدود ۱۰ درصد است. براساس گزارش سازمان امور مالیاتی، در شهریورماه سال جاری حدود 62 هزار میلیارد تومان درآمد مالیاتی وصول شده که نسبت به دوره مشابه سال قبل (حدود 45 هزار میلیارد تومان)، رشد 37 درصدی و نسبت به بودجه مصوب تحقق 99درصدی را نشان می‌دهد.
افتتاح ۴۲ هزار مسکن در بافت‌های فرسوده
محمد آئینی معاون وزیر راه و شهرسازی گفت: دولت در پنج بخش تامین سالانه یک میلیون واحد مسکونی را دنبال می‌کند. در این راستا توجه بیش از پیش به توسعه روستاها شده تا از تراکم شهری و ایجاد بافت‌های ناکارآمد و فرسوده شهری بکاهد. آن‌گونه که ایسنا گزارش داده: وی یکی از بخش‌های مذکور را واگذاری زمین در شهرها و روستاها برای ساخت خانه‌های یک طبقه دانست و گفت: دومین حوزه ایجاد شهرها و شهرک‌های جدید به ویژه در نوار ساحلی است که آمایش سرزمین را در این هدف دنبال می‌کند. موضوع سوم تولید انبوه مسکن در قالب طرح نهضت ملی مسکن است. آئینی تاکید کرد: در بحث خودمالکی نیز مردم با استفاده از زمین‌هایی که در اختیار دارند اقدام به ساخت مسکن می‌کنند. مدیرعامل شرکت بازآفرینی شهری ایران موضوع مهم دیگر را نوسازی بافت‌های فرسوده، سکونتگاه‌های غیررسمی و بافت‌های تاریخی دانست و گفت: در این بخش سیاست‌ها در چهار حوزه پیگیری می‌شود. دولت به دنبال آن است که قیمت تمام‌شده مسکن را کاهش دهد. وی گفت: ما با موضوع بدمسکنی و بناهای ناپایدار مواجهیم که اگر به آن توجه نکنیم ممکن است حوادثی مثل بم تکرار شود. معاون وزیر راه و شهرسازی یادآور شد برای اولین‌بار در این دولت وام مرمت به خانه‌های واقع در بافت‌های تاریخی اعطا می‌شود که معادل ۸۰ درصد وام ساخت مسکن است. اتفاق جدید دیگر تدوین بسته جدید شهر‌سازانه است که هر سازنده‌ای در بافت‌ها حضور پیدا کند از ۱۹ تشویق استفاده خواهد کرد که طی حدود یک سال گذشته باعث تسریع نوسازی شده است. آئینی، موضوع تهاتر خانه‌های فرسوده با زمین دولتی را از دیگر اقدامات دانست و گفت: این برنامه با عنوان طرح کلید به کلید در دستور کار قرار دارد که زمین‌های دولتی با ۴۰ درصد تخفیف به متقاضیان واگذار می‌شود. آئینی خبر داد: طی دو سال گذشته بیش از ۱۵۳ هزار واحد مسکونی در بافت‌های فرسوده به مرحله نوسازی رسیده که ۴۲ هزار واحد بهره‌برداری شده است. معتقدم رسیدن به رقم ۳۰۰ هزار واحد تا پایان سال دور از دسترس نخواهد بود.
♦♦♦
ایلنا: محمدمهدی برومندی معاون امور باغبانی وزارت جهاد کشاورزی از ارزآوری بیش از یک میلیارددلاری محصول پسته برای کشور خبر داد.
ایرنا: ذبیح‌الله خداییان رئیس سازمان بازرسی کل کشور گفت: با ورود این سازمان به دو پرونده حدود ۱۱۸ میلیون دلار به بیت‌المال بازگشت.
ایسنا: مهدی انگورج مدیرکل دفتر تخصصی ارزیابی انطباق صنایع حمل‌ونقل و ماشین‌آلات سازمان ملی استاندارد گفت که خودروهای رانا، پژو پارس، دنا و تارا، کوییک موجود در پارکینگ‌ها، همه تاییدیه استاندارد دارند و مشکلی برای تحویل به مشتری ندارند.
ایلنا: مجید عشقی رئیس سازمان بورس تاکید کرد: قیمت پایه فولاد هم بر اساس قیمت‌های گذشته و قیمت پایه تعیین می‌شود و از مدت‌های قبل قیمت فولاد با دلار محاسبه نمی‌شود و یک سال است که قیمت فولاد از دلار جدا شده است.
ایسنا: تولید بنزین در ۱۰ پالایشگاه کشور بیش از ۱۱۵ میلیون لیتر در روز است و مصرف این فرآورده نفتی نیز به‌طور میانگین حدود ۱۲۰ میلیون لیتر در روز برآورد می‌شود.
ایسنا: از ابتدای مهرماه امسال بیش از ۱۱۰ هزار مگاوات برنامه تعمیرات نیروگاه‌های حرارتی سراسر کشور به منظور افزایش آمادگی این واحدها برای تولید برق پایدار در پیک تابستان سال آینده آغاز شده است.
ایلنا: جمشید برزگر رئیس کانون انبوه‌سازان اظهار داشت: طرح نهضت ملی مسکن از لحاظ قراردادی ایراداتی دارد. انبوه‌سازان این آمادگی را دارند با دریافت زمین از محل قدرالسهم دولت، واحدهایی را در قالب سهم دولت به آنها واگذار کنیم تا بلوک‌های پنج تا شش طبقه حداکثر ۱۸ماهه ساخته شود و به دست متقاضیان نهضت ملی مسکن برسد. اما در این‌باره به توافق با وزارت راه و شهرسازی نرسیدیم.
ایرنا: وحید زارع فکری سرپرست معاونت اقتصادی و سرمایه‌گذاری سازمان منطقه آزاد کیش با اشاره به آغاز مذاکرات با مدیران شرکت‌های بزرگ چینی در ایران برای سرمایه‌گذاری در این جزیره گفت: عضویت رسمی ایران در «شانگهای» پس از ۱۵ سال و آغاز پیوستن به «بریکس» دروازه‌های سرمایه‌گذاری خارجی را به روی کشور، به ویژه جزیره کیش گشوده است.
ایرنا: بازرگانان حوزه برنج باید ظرف حداکثر یک هفته نسبت به اصلاح درخواست‌های تخصیص ارز در سامانه جامع تجارت اقدام کنند.
♦♦♦
چالش دوباره نجومی‌ها
شرق نوشت: مجلسی‌ها اخیراً با بندی از لایحه برنامه هفتم توسعه مخالفت کردند که قرار بود به واسطه آن سقف پرداخت حقوق کارکنان دولت برداشته شود. ماده‌ای که نمایندگان مخالف آن را ایجاد زمینه برای بازگشت حقوق‌های نجومی دانستند و تاکید داشتند موافقت با این ماده یعنی قانونی کردن پرداخت حقوق‌های نجومی که مخالف خواست رهبری و مردم است. اما موافقان بر مقوله مهاجرت پزشکان و خلبانان و قضات و مشاغل حساس به دلیل تعیین سقف پرداخت حقوق تاکید کردند و این تصمیم را غیرکارشناسی و مغایر با عدالت اجتماعی خواندند.
قیمت مسکن 3 /3 درصد کاهش یافت
اعتماد نوشت: در حالی که نزدیک به یک سال است که آمارهای تازه‌ای از وضعیت معاملات مسکن منتشر نمی‌شود، وزارت راه و شهرسازی به نقل از بانک مرکزی مدعی کاهش 3 /3درصدی متوسط قیمت مسکن شهرها در بازه شهریور امسال نسبت به مردادماه شده است. وزارت راه و شهرسازی عنوان کرده که «با تلاش‌های دولت و وزارت راه و شهرسازی در خصوص ساماندهی بازار مسکن و اجاره و با مکانیسم‌هایی همچون مالیات بر خانه‌های خالی، ساماندهی مشاوران و بنگاه‌های مشاور املاک، راه‌اندازی سامانه‌های ثبت معاملات اجاره و خرید و فروش مسکن تلاش کرده تا قیمت مسکن کنترل شود.»
ریزش و رویش در صندوق‌ها
دنیای اقتصاد نوشت: صندوق‌های درآمد ثابت طی سال‌های گذشته نقش مهمی را در حفظ سرمایه‌ها در بازار سهام ایفا کرده‌اند و برخی از آنها عملکرد خوبی را طی یک سال اخیر به ثبت رسانده‌اند. نگاهی به پورتفوی صندوق‌های درآمد ثابت در پایان شهریورماه و مقایسه آن با ابتدای سال جاری نشان می‌دهد سهم اوراق مشارکت از ۵۴ درصد به ۳۰ درصد کاهش یافته است. اما سهم سپرده‌های بانکی از ۲۷ درصد به ۵۳ درصد افزایش یافته است. دلیل کوچ سرمایه از اوراق به سپرده بانکی، مربوط به کاهش عرضه اوراق توسط دولت، کاهش نرخ این اوراق و از سوی دیگر، افزایش سود سپرده‌های بانکی برای این صندوق‌هاست.
تعداد پولدارهای ایران افزایش یافت!
اطلاعات نوشت: موسسه خدمات مالی و بانکی سوئیس در گزارشی با بررسی وضعیت ثروت در جهان از افزایش قابل توجه جمعیت میلیونرهای ایران در سال ۲۰۲۲ خبر داده است. براساس آمار این موسسه بین‌المللی تعداد افرادی که یک میلیون دلار و بیشتر در ایران ثروت داشته‌اند در سال ۲۰۲۲ به ۲۴۶ هزار نفر رسیده است که نسبت به سال قبل از آن ۱۰۴ هزار نفر معادل ۷۳ درصد افزایش یافته است. جمعیت میلیونرهای ایران در سال ۲۰۲۱ میلادی بالغ بر ۱۴۲ هزار نفر برآورد شده بود. براساس این گزارش، ایران در رتبه دوم جهان از نظر افزایش جمعیت میلیونرهای خود در سال ۲۰۲۲ میلادی قرار گرفته است.