آینده نامعلوم برجام

  صدف صمیمی: حالا نه فقط تحلیلگران عرصه سیاست بین‌الملل و کارشناسان مسائل آمریکا، که حتی مخاطبان حوزه بورس و ارز، موافقان و مخالفان برجام و علاقه‌مندان عادی سیاست در ایران؛ پنسیلوانیا، نوادا و آریزونا را به عنوان ایالات تاثیرگذار در پیروزی جو بایدن می‌شناسند. مردم ایران در شبکه‌های مجازی به‌طور واضح نشان دادند که انتخابات ریاست‌جمهوری 2020 ایالات متحده برایشان مهم است و رسانه‌های داخلی هم با پرداختن به ابعاد مختلف این انتخابات و پوشش لحظه‌به‌لحظه‌ای به این نیاز خبری پاسخ دادند. در یک سطح واکنش‌های ایرانیان به این انتخابات ابعاد طنزی پیدا کرد و با حساسیت‌های مردم در این‌باره شوخی شد و در سطحی دیگر ترامپ و بایدن طرفداران جدی در ایران پیدا کردند. عده‌ای خواهان روی کار آمدن بایدن و عده‌ای دیگر خواستار سرکار ماندن ترامپ بودند. اما در سطح دیگری کارشناسان مسائل سیاسی این حجم از پیگیری و حتی طرفداری مردم را به مشکلات اقتصادی مثل رکود و تورم حاصل از تحریم‌های آمریکا مربوط دانستند و سرنخ این رشته را «برجام» خواندند. با وجود تاکید چندین مقام مسوول در ایران بر این موضوع که «انتخابات آمریکا تاثیری بر کشور ندارد»، اما کارشناسان خروج ایالات متحده از برجام و سپس اعمال تحریم‌های جدید این کشور از جمله تحریم‌های نفتی، پولی و بانکی را علت اصلی به‌هم‌ریختگی اقتصاد ایران می‌دانند. بایدن کاندیدای پیروز انتخابات 2020، در دوران عقد قرارداد برجام معاون اول اوباما بود. همان رئیس‌جمهوری که سال‌ها در پیام‌های نوروزی خطاب به مسوولان ایران از ضرورت مذاکره یاد کرده بود و جان کری نماینده‌اش طی دو سال مذاکره مکرر به همراه پنج عضو دیگر با ایران به تفاهم‌نامه بین‌المللی‌ای به نام برجام دست پیدا کرد. با این پیشینه و همچنین اظهارات مشخص بایدن در سخنرانی‌های انتخاباتی‌اش جامعه جهانی به‌ویژه ایران انتظار دارند تا این کاندیدای منتخب در اولین قدم و در جبران خروج خارج از عرف ترامپ از برجام به این توافق‌نامه بازگردد و تحریم‌های همه‌جانبه علیه ایران را لغو کند. حسن روحانی رئیس‌جمهوری ایران اظهار کرده است؛ آمریکا باید بدون پیش‌شرط به میز مذاکره بازگردد و در قدم اول تحریم‌ها را بردارد؛ اما چه بایدن قصد بازگشتن به میز مذاکره را داشته و چه خواهان ادامه سیاست‌های ترامپ باشد، از شش ماه آینده، دیگر با روحانی و دستگاه دیپلماسی‌اش روبه‌رو نیست؛ چراکه تا خرداد 1400 انتقال قدرت از دولت تدبیر و امید به دولت منتخب آتی صورت می‌گیرد و با توجه به شرایط سیاست داخلی ایران، کاندیداهای موجود، میزان مشارکت مردم و چندین مولفه دیگر احتمال روی کار آمدن دولتی مخالف سیاست‌های فعلی و معروف به اصولگرایان تندرو بیش از همیشه است.

حالا با مشخص شدن رئیس‌جمهور بعدی آمریکا باید منتظر نتیجه انتخابات در ایران باشیم تا ببینیم برنامه‌ریزی دولت سیزدهم برای مدیریت دستگاه دیپلماسی، مذاکره با آمریکا و پیشبرد آینده برجام چیست؟