میوه ممنوعه

  مرضیه محمودی: حسن روحانی هنگام تقدیم لایحه بودجه سال 94، افزایش پایه پولی را خط قرمز دولتش خوانده و گفته بود «نگاه به بانک مرکزی به‌ عنوان قلک دولت که در گذشته وجود داشت تغییر کرده است». اما حالا زمزمه‌هایی شنیده می‌شود که دولت از خط قرمز عبور کرده است. برخی از منابع خبری می‌گویند بانک مرکزی در چند سال گذشته اقدام به افزایش پایه پولی کرده است. از آن جمله چند وقت پیش بود که عبدالله رمضان‌زاده، سخنگوی دولت اصلاحات در توئیتی نوشت: حدود 20 هزار میلیارد تومان از منابع بانک مرکزی بابت جبران تخلف موسسات مالی پرداخت شده و گفته می‌شود این رقم حدود ۱۴ درصد پایه پولی را افزایش داده است. تیمور رحمانی، اقتصاددان هم در گفت‌وگوی این پرونده می‌گوید تنها در سال گذشته 20 درصد پول جدید منتشر شده است. بدیهی است بانک مرکزی پول منتشر کرده. حال خواه به خواسته دولت یا از سر جبر برای جبران کسری ذخیره بانک‌ها یا جمع کردن مشکلات موسسات مالی و اعتباری. اما نگرانی دیگری هم در راه است. دور جدید تحریم‌ها به زودی آغاز می‌شود. تحریم‌هایی که بسیاری معتقدند این‌بار سخت‌تر و جدی‌تر از گذشته است. آمریکا تهدید کرده صادرات نفت ایران را به صفر می‌رساند، اگرچه مقامات ایرانی می‌گویند نفت ایران هنوز مشتریان خاص خود را دارد و احتمالاً اروپا در بسته جدیدی که منتشر می‌کند تمهیداتی برای خرید نفت ایران اندیشیده است. اما وزیر نفت ایران گفته جزئیات بسته چندان خوشایند نیست. با آغاز تحریم‌ها، اولین نگرانی، کاهش درآمدهای دولت است. نگرانی از دست‌درازی دولت به منابع بانک مرکزی حتی تا خطبه‌های نماز جمعه هم پیش رفته. خطبه‌هایی که همواره حول مسائل سیاسی روز می‌چرخد. اما هفته گذشته ابوترابی‌فرد، خطیب جمعه تهران هشدار داد «تا زمانی که بانک مرکزی به‌ عنوان صندوقی برای تامین هزینه‌های دولت و کشور، ایفای نقش می‌کند، بدانید مشکلات اقتصادی مردم از جمله تورم، قطعاً کنترل نخواهد شد و هیچ اقتصاددانی، کمترین اختلافی با این نظر ندارد.» او گفته «اکنون که در آستانه تغییر رئیس کل بانک مرکزی هستیم، به رئیس‌جمهور پیشنهاد می‌دهم برای استقلال بانک مرکزی اقدام کند.» جز آن علی لاریجانی، رئیس مجلس هم در خصوص افزایش نقدینگی کشور هشدار داده و گفته «من واقعاً برداشتم این است که نوسانات ارز، مسکن و طلا، ربطی به وضعیت خارج ندارد و مقدار زیادی مربوط به داخل است؛ ثقل آن هم رشد نقدینگی است که اقتصاد کشور را تخریب می‌کند.» تنگنای درآمدی احتمالاً راهی جز دست کردن در جیب بانک مرکزی پیش پای دولت نخواهد گذاشت. اما این شیوه، پیش از این آزموده شده و تبعات آن روشن است. اما سیاستمداران همواره نگاهی کوتاه‌مدت به اقتصاد دارند و آنجا که ناگزیر شوند با برداشت از منابع بانک مرکزی، به سلامت بلندمدت اقتصاد آسیب می‌زنند. تبعات این برداشت برای اقتصاد اما بسیار است. بر هم خوردن تعادل بخش پولی اقتصاد، از بین بردن ثبات اقتصادی و کاهش انگیزه‌های سرمایه‌گذاری و تشدید تورم از اولین عوارض تبدیل شدن بانک مرکزی به قلک دولت است. نگرانی از خوردن میوه ممنوعه و دست‌درازی به منابع بانک مرکزی در میان اقتصاددانان رایج است. اما اینکه این نگرانی از تریبون سیاسی نماز جمعه عنوان شود، جای تعجب است. باید دید آیا طرح چنین دغدغه‌ای نشان از تحول فکری در گروه اصولگرای کشور دارد یا سنگی است پیش پای دولت!