الاکلنگ دلاری در بازار تهران
فشار افزایش تولید آمریکا بر بازار جهانی نفت
هفته گذشته باز هم نوسانات بازار دلار در بازار تهران، بسیار پررنگ بود و روند حرکتی به شکل الاکلنگ بود. در برخی روزها، عرضه صرافی بانک‌ها باعث افت بهای دلار می‌شد، اما در برخی روزها نیز فشار تقاضا قیمت دلار را افزایش می‌داد.
مجید حیدری: هفته گذشته باز هم نوسانات بازار دلار در بازار تهران، بسیار پررنگ بود و روند حرکتی به شکل الاکلنگ بود. در برخی روزها، عرضه صرافی بانک‌ها باعث افت بهای دلار می‌شد، اما در برخی روزها نیز فشار تقاضا قیمت دلار را افزایش می‌داد. در هفته گذشته در بازارهای جهانی، افزایش تولید نفت آمریکا و کاهش فصلی تقاضا، باعث افت قیمت نفت شد، همچنین در روز دوشنبه شاخص‌های اساندپی 500 و صنعتی داو جونز، با افت بیشتر از چهار درصد، بیشترین درصد افت روزانه از سال 2011 را تجربه کردند، هر چند این افت در روزهای بعد تعدیل شد. این‌روند، شبیه دوشنبه سیاه، سال 1987 در وال‌استریت بوده است.
فشار آمریکا به قیمت نفت
بهای نفت در هفته گذشته روند نزولی خود را ادامه داد. به گزارش بانک مرکزی، روز دوشنبه، افزایش تولید نفت آمریکا، ضعف بازارهای فیزیکی، تقویت ارزش دلار و فشار ناشی از افت گسترده بازارهای کالا و سهام آمریکا منجر به تضعیف بهای نفت شد. تحلیلگران، افزایش هفتگی عرضه نفت آمریکا برای دومین هفته متوالی را پیش‌بینی کردند. در حالی که قیمت نفت به بالاترین سطح حدود سه سال اخیر رسیده بود، تحت فشار افزایش تولید نفت آمریکا قرار گرفت. این امر می‌تواند تهدیدی برای تلاش اوپک جهت حمایت از بهای نفت محسوب شود. آن‌طور که اداره اطلاعات انرژی آمریکا اخیراً در گزارشی اعلام کرد، تولیدات این کشور نسبت به میانه سال ۲۰۱۶ حدود ۱۸ درصد رشد کرده و در ماه نوامبر به بیش از ۱۰ میلیون بشکه در روز رسیده است. این میزان بیش از مقدار تولیدات عربستان است. از سویی متوسط تولیدات روسیه در سال ۲۰۱۷ حدود ۹۸ /۱۰ میلیون بشکه در روز بوده از این‌رو احتمال می‌رود تا پایان سال آمریکا بتواند به تولید بیش از این مقدار دست یابد. در شرایطی که این نگرانی بر بازار سایه افکنده افزایش دکل‌های حفاری در میادین نفتی آمریکا نگرانی شدیدی ایجاد می‌کند. آن‌طور که آخرین آمار بیکرهیوز نشان می‌دهد، تعداد دکل‌های فعال حفاری در میادین نفتی آمریکا هفته گذشته شش دستگاه افزایش یافته و به ۷۶۵ مورد رسیده است. این در حالی است که این تعداد در سال ۲۰۱۶ تنها ۳۱۶ دکل بوده است. در پایان معاملات روز دوشنبه، بهای نفت برنت و نفت آمریکا به ترتیب 96 سنت و 3 /1 دلار کاهش یافت.
کاهش فصلی تقاضا
در این میان مورد دیگری که عوامل بنیادی افت قیمت‌ها را در بازار نفت تقویت می‌کند، کاهش فصلی تقاضا برای نفت است. هرچند بر اساس برآورد موسسات مختلف احتمالاً امسال نیز شاهد رشد خوبی برای تقاضای نفت باشیم، اما این رشد شامل فصل اول سال میلادی نمی‌شود. چراکه هر سال پیش از گرم شدن هوا و شروع مسافرت‌های جاده‌ای در نیمکره شمالی زمین، مدتی پالایشگاه‌ها تعطیل شده و به تعمیر و نگهداری می‌پردازند. در حال حاضر نیز اخبار نشان می‌دهد فصل تعمیر و نگهداری در بسیاری از پالایشگاه‌های جهان شروع شده که این خود کاهش تقاضا برای نفت را به دنبال دارد. به گزارش رویترز، بزرگ‌ترین پالایشگاه آمریکا، موتیوا اینترپرایس با ظرفیت پالایشی ۶۰۳ هزار بشکه در روز در پورت آرتور تگزاس، روز دوشنبه دوران تعمیر و نگهداری خود را آغاز کرد. با این حال گلدمن ساکس رشد تقاضا برای نفت را در سال۲۰۱۸، ۸ /۱ میلیون بشکه در روز برآورد کرده و می‌گوید نزدیک به ۴۰ درصد از این مقدار از سوی چین و هند محقق خواهد شد.
روز سه‌شنبه، به دلیل سقوط شدید بازار سهام وال‌استریت و سایر بازارهای سهام در اوایل هفته گذشته، شاخص دلار به بالاترین سطح طی بیش از یک هفته اخیر تقویت شد. در نتیجه، بهای نفت برای سومین روز کاهش یافت. پس از انتشار گزارش موسسه نفت آمریکا مبنی بر کاهش 1 /1 میلیون بشکه‌ای ذخایر نفت خام این کشور در هفته گذشته، بهای قراردادهای آتی نفت خام آمریکا در معاملات پس از تسویه بازار افزایش یافت. بر اساس بررسی اولیه رویترز، تحلیلگران افزایش 2 /3 میلیون بشکه‌ای ذخایر نفت خام آمریکا طی هفته گذشته را پیش‌بینی کرده بودند. در پایان وقت معاملات این روز، بهای نفت برنت و آمریکا هر کدام 76 سنت تضعیف شد.
روز چهارشنبه، در تداوم احیای بازارهای سهام، کاهش قیمت نفت متوقف شد، با این همه تحلیلگران هشدار دادند که افزایش تولید آمریکا و کاهش تقاضای فصلی ممکن است به زودی قیمت‌های نفت را دچار کاهش کند. به گفته ریچارد رابینسون، مدیر صندوق «اشبرتون گلوبال انرژی»، شواهد حاکی از آن است که ذخایر جهانی نفت تقریباً متوازن شده‌اند و این امر از قیمت معاملات کوتاه‌مدت حمایت کرد. با این همه سایر تحلیلگران هشدار دادند که ریسک کاهش قیمت‌های نفت به دلیل روند بازارهای مالی و ضعیف شدن تقاضای فصلی وجود دارد.
انتظار می‌رود در کوتاه‌مدت میزان تقاضا به دلیل فعالیت‌های تعمیراتی پالایشگاه‌ها در پایان فصل زمستان نیمکره شمالی کند شود. به گفته اوله هانسن، مدیر استراتژی کالا در ساکسوبانک، ترکیبی از عوامل مختلف شامل افزایش ریسک‌گریزی و ضعیف شدن حمایت بنیادین کوتاه‌مدت، قیمت‌های نفت را تحت فشار کاهشی قرار خواهد داد. تولید نفت آمریکا که به میزان ۱۸ درصد افزایش یافته و به حدود ۱۰ میلیون بشکه در روز رسیده است همچنان مایه نگرانی بازار است.
افت قابل توجه بازار سهام
روز دوشنبه، به دلیل نگرانی‌ها پیرامون ادامه روند افزایشی بازده اوراق قرضه و نرخ تورم آمریکا در پی انتشار گزارش اشتغال ماه ژانویه این کشور در روز جمعه (دو هفته قبل)، بازارهای سهام تضعیف شد. با توجه به افت بیش از چهاردرصدی شاخص‌های اساندپی 500 و صنعتی داوجونز (بیشترین درصد افت روزانه هر دو شاخص از آگوست 2011) بازار سهام آمریکا در معاملاتی پرنوسان به شدت سقوط کرد. شاخص داوجونز با 1600 واحد کاهش، از ابتدای سال جاری میلادی تاکنون، 5 /1 درصد تضعیف شد. همچنین، شاخص اساندپی 500 با عقب‌نشینی از روند تقویتی خود در سال 2018، تاکنون 9 /0 درصد در سال جاری میلادی کاهش داشته است. با وجود کاهش بازارهای سهام آمریکا، کاخ سفید اعلام کرد؛ بنیادهای اقتصاد این کشور قوی است. روز دوشنبه، بخش‌های مالی، بهداشت و صنعتی با بیشترین کاهش همراه بودند. اما به دلیل افت 7 /1درصدی ارزش تمام بخش‌های اصلی شاخص اساندپی، روند نزولی به طور گسترده‌ای افزایش یافت. همچنین، تمام 30 بخش برتر شاخص صنعتی داو جونز، معاملات این روز را با افت به پایان رساندند. روز دوشنبه، شاخص نوسانات سی‌بی‌او‌ای با 20 واحد افزایش به 71 /30 واحد (بالاترین سطح از آگوست 2015) رسید. به گزارش «دنیای اقتصاد» دلایل این سقوط ناگهانی را می‌توان در سه بعد پیوسته طبقه‌بندی کرد؛ انتظار و رفتار معامله‌گران، وضعیت اقتصادی حاکم و چشم‌انداز سیاست پولی بیشترین سهم را در بروز سکته در وال‌استریت دارند. از طرف دیگر شباهت زیادی میان شرایط فعلی اقتصاد آمریکا با شرایط اقتصادی که در سال ۱۹۸۷ میلادی منجر به ریزش بازار سهام شده بود، وجود دارد. روند تورم، نرخ بهره و اشتغال در کنار تغییر سکاندار پولی و ریاست‌جمهوری آمریکا پس از سپری کردن یک دوره رکود، جنبه‌های تشابه را تشکیل می‌دهند. البته این اشتراکات نمی‌توانند نشانگر عواقب یکسان باشند. سقوط وال‌استریت بازارهای دیگر را نیز پرنوسان ساخته و پیش‌بینی‌های کوتاه‌مدت را با مشکل مواجه کرده است. این سقوط بازدهی اوراق بلندمدت را از سقف چهارساله پایین کشید و احتمال اعمال سه نوبت افزایش نرخ بهره (با توجه به ابزار دیده‌بان فدرال‌رزرو) در سال جاری میلادی را نیز ۱۰ درصد کاهش داد. به طور کلی افت بازارهای سهام جهان را نیز می‌توان به دو عامل مرتبط دانست. به اعتقاد کارشناسان یکی از مهم‌ترین دلایل سقوط بورس‌های بین‌المللی، به رشدهای پیاپی و بی‌پشتوانه اخیر آنها بازمی‌گردد و افت آنها موضوعی است که از مدت‌ها پیش از سوی کارشناسان مطرح می‌شد. به‌عنوان مثال متوسط رشد قیمت‌های سهام تکنولوژی در ایالات متحده ظرف مدت ۱۵ ماه اخیر نزدیک به ۵۰ درصد رشد کرده بود. به گفته کارشناسان سهام شرکت‌ها بیش از سودی که انتظار می‌رود بسازند، رشد کرده بودند و رشدهای شدید در بازارها معمولاً با کاهش مواجه می‌شوند. همچنین گفته می‌شد بازارهای سهام جهانی با هر معیار ارزش‌گذاری گران محسوب می‌شوند، از این‌رو معامله‌گران با شناسایی سود، به فروش سهام خود اقدام کرده و موجب افت قیمت‌ها شده‌اند.
احیای بازار با عرضه سهام
روز سه‌شنبه، بازار سهام آمریکا پس از افت شدید در اولین روز کاری هفته، بالاترین عرضه سهام طی شش سال گذشته را تجربه کرد، بدین ترتیب در خلال نگرانی‌ها پیرامون افزایش بازده اوراق قرضه و تورم آمریکا، بازار سهام آمریکا حدود دو درصد تقویت شد و در معرض نوسانات شدیدتر طی روزهای آینده قرار گرفت. به گزارش بانک مرکزی، سرمایه‌گذاران خوش‌بین بازار معتقدند؛ با اجرای برنامه کاهش مالیات‌ها توسط دولت ترامپ، درآمد شرکت‌های آمریکایی افزایش خواهد یافت و از بازار سهام حمایت خواهد کرد. با وجود این، سرمایه‌گذاران بدبین که به دلیل نگرانی‌ها پیرامون سقوط بیشتر بازار به فروش سهام روی آوردند، اظهار داشتند؛ عقب‌نشینی بانک‌های مرکزی دنیا از سیاست‌های انبساطی سال‌های اخیر، موجب افزایش بازده اوراق قرضه و افت بیش از حد بازار سهام شده است. در این روز، بخش‌های فناوری، مواد اولیه و اقلام مصرفی ضروری بهترین عملکرد را داشتند. همچنین تقویت بخش‌های تجهیزات دفاعی و املاک به روند نزولی شاخص اساندپی پایان داد. روز سه‌شنبه، ارزش سهام شرکت اپل 2 /4 درصد و ارزش سهام شرکت‌های مایکروسافت و آمازون هرکدام 8 /3 درصد تقویت شدند. روز سه‌شنبه، در پی تمرکز سرمایه‌گذاران بر انتظارات افزایش نرخ‌های بهره آمریکا، با وجود افت شاخص‌های داوجونز و اساندپی 500 و سقوط گسترده بازار سهام آمریکا، قیمت طلا با یک درصد افت به کمترین سطح 5 /2 هفته اخیر کاهش یافت. در این روز، بهای نقدی طلا و بهای طلای قراردادهای آتی آمریکا تحویل ماه آوریل به ترتیب 1 و 5 /0 درصد تضعیف شد.
رفت‌وبرگشت دلار
هفته گذشته در بازار داخلی، دلار مانند هفته‌های قبل روند صعودی و پرنوسانی را در پیش گرفت. اما در برخی روزها نوسان قیمت دلار به حداقل رسید. روز شنبه، قیمت دلار کار خود را در سطح کمتر از چهار هزار و 700 تومان آغاز کرد، اما در روز دوم هفته از این سطح عبور کرد و تا سطح چهار هزار و 750 تومان افزایش یافت. در این بین به نظر می‌رسد حضور سفته‌بازان نیز به افزایش قیمت دلار دامن زده بود. روز دوشنبه، حضور بازار‌ساز باعث کاهش نوسانات بهای دلار در بازار شد. در کنار این موضوع خروج برخی معامله‌گران آتی از بازار، کاهش نرخ حواله درهم و تغییر مقطعی انتظارات در کاهش تغییرات قیمت این ارز سهم داشتند. در سومین روز هفته، شاخص بازار ارز با افزایش جزئی دوتومانی با قیمت چهار هزار و ۷۵۲ تومان به کار خود پایان داد. روز سه‌شنبه، بهای ارز کاهشی‌ترین روز خود را طی کرد و بهای آن با 82 تومان کاهش به سطح چهار هزار و 670 تومان رسید. عامل اصلی کاهنده قیمت، عرضه سنگین صرافی‌های منتخب بانک مرکزی بود. البته با کمرنگ شدن این عرضه، در روز چهارشنبه بهای دلار به سطح چهار هزار و 700 تومان بازگشت.
صعود کم‌دامنه در بورس
در هفته منتهی به 18 بهمن‌ماه سال جاری، شاخص کل بورس تهران با رشد 2 /0درصدی به سطح 98 هزار و 317 واحد رسید. اما در مقابل شاخص کل فرابورس رشد 3 /1درصدی را تجربه کرد و به سطح 11 هزار و 3 واحد رسید. شاخص کل هم‌وزن نیز در بازه مورد بررسی بازدهی 8 /0درصدی را کسب کرد.
هفته گذشته ارزش روزانه معاملات به کمترین میزان یک ماه اخیر رسید که نشان از احتیاط معامله‌گران و کمبود نقدینگی در بازار است. علاوه‌بر این، افت شاخص بورس‌های جهانی در روزهای انتهایی هفته گذشته سبب نگرانی به جهت کاهش قیمت در بازار مواد کالایی شده که بر کم‌رونقی بورس تهران بی‌تاثیر نبوده است. در عین حال، بازار ارز روزهای متلاطمی را سپری کرد به طوری که هفته گذشته بازدهی در حدود 6 /1 درصد را کسب کرد.
انتشار اوراق رهنی مسکن
هفته گذشته شورای پول و اعتبار به استناد ماده ۱۴ قانون ساماندهی و حمایت از تولید و عرضه مسکن، ضوابط ناظر بر انتشار اوراق رهنی از سوی بانک‌ها و موسسات اعتباری را در ۱۰ ماده تصویب کرد. بر اساس ماده ۱۴ قانون ساماندهی و حمایت از تولید و عرضه مسکن «وزارت امور اقتصادی و دارایی موظف است با همکاری بانک مرکزی جمهوری اسلامی ایران و وزارت مسکن و شهرسازی از طریق ایجاد بازار رهن ثانویه و انتشار اوراق مشارکت به پشتوانه تسهیلات رهنی، منابع موردنیاز برای تولید مسکن در کشور را تامین کند.»
در اخبار هفته گذشته اعلام شد در آخرین روز بهمن‌ماه امسال بلوک ۵۳ /۱۹ درصدی سهام شرکت آلومینیوم ایران به ارزش بیش از ۱۸۷ میلیارد و ۸۷۲ میلیون تومان از سوی صندوق حمایت و بازنشستگی کارکنان فولاد در بورس تهران عرضه می‌شود. بر این اساس در ۳۰ بهمن‌ماه امسال یک میلیارد و ۱۵ میلیون و ۵۲۸ هزار و ۸۳۰ سهم معادل ۵۳ /۱۹ درصد از کل سهام شرکت آلومینیوم ایران به ارزش ۱۸۷ میلیارد و ۸۷۲ میلیون و ۸۳۳ هزار و ۵۵۰ تومان از سوی موسسه صندوق حمایت و بازنشستگی کارکنان فولاد عرضه خواهد شد. شرایط واگذاری این تعداد سهام به‌صورت یکجا و نقد و قیمت پایه آن نیز به ازای هر سهم ۱۸۵ تومان اعلام شده است. بلوک مزبور از سوی کارگزاری سی ولکس کالا و از طریق دو کد حقوقی بورسی عرضه خواهد شد. به این ترتیب با خروج صندوق حمایت و بازنشستگی کارکنان فولاد پازل واگذاری سهام کنترلی «فایرا» به بخش خصوصی خریدار سهام شرکت‌های آلومینیومی تکمیل خواهد شد. حدود ۳۰ درصد از سهام شرکت آلومینیوم ایران در سبد سهام عدالت قرار دارد.
از سوی دیگر در هفته مذکور، سهام فولاد مبارکه اصفهان افزایش قیمت قابل توجهی داشت. در هفته منتهی به 18 بهمن‌ماه، فولاد مبارکه اصفهان با تعدیل مثبت 26درصدی سود هر سهم سال جاری را از 546 ریال به 686 ریال افزایش داد. «فولاد» دلایل این تغییرات را پیش‌بینی افزایش درآمد فروش به میزان هشت درصد عنوان کرده که عمدتاً ناشی از افزایش نرخ فروش محصولات بوده است. همچنین شرکت پیش‌بینی کاهش بهای تمام‌شده کالای فروش‌رفته را نسبت به پیش‌بینی پیشین معادل دو درصد کاهش داده است. تغییرات در این دو سرفصل، افزایش 23 درصدی سود ناخالص «فولاد» را به دنبال داشته است. به همین ترتیب پیش‌بینی سود عملیاتی شرکت نیز 25 درصد رشد را نشان می‌دهد. همچنین «فولاد» در دوره 10ماهه نخست سال جاری توانسته 571 ریال معادل 83 درصد از بودجه پیش‌بینی‌شده سال مالی 96 را پوشش دهد.
در ادامه روند صعودی حاکم بر گروه فلزی می‌توان به رشد فولاد کاوه جنوب کیش اشاره کرد؛ نماد «کاوه» با برخورداری از حمایت نسبی خریداران حقوقی بعد از «فولاد» بیشترین میزان رشد در این گروه را تجربه کرد. در گروه واسطه‌گری مالی برنامه سازمان اقتصادی کوثر متعلق به بنیاد شهید برای فروش سرمایه‌گذاری سبحان اعلام شد. بر اساس این گزارش، سازمان اقتصادی کوثر اعلام کرده بیش از ۱ /۱ میلیارد سهم «وسبحان ۴» را با قیمت پایه هر سهم ۲۳۷۶ ریال و به ارزش ۵ /۲۸۰ میلیارد تومان به‌طور نقد یا نقد و اقساط روانه میز فروش می‌کند. این عرضه چهارشنبه ۹ اسفند سال جاری انجام خواهد شد و میزان سپرده حضور در رقابت ۴ /۸ میلیارد تومان و کارگزار عرضه‌کننده هم بانک رفاه کارگران است.
برگزاری مجمع بانک صادرات
در گروه بانکی در هفته منتهی به 18 بهمن‌ماه سال جاری، مجمع بانک صادرات پس از مدت‌ها انتظار با مدیرعامل جدید برگزار شد. در این مجمع مدیرعامل بانک صادرات با اعلام برنامه‌های کوتاه‌مدت، میان‌مدت و بلندمدت از بازگشایی نماد در آینده نزدیک و رسیدن به سودآوری در سال ۹۸ خبر داد. در این مجمع صیدی با بیان اقدامات اولیه کوتاه‌مدت برای بازگشایی نماد گفت: در ابتدا این قطار (بانک) باید روی ریل قرار گرفته و روند زیان‌دهی آن متوقف شود تا نماد باز شود. صورت‌های مالی شش، سه و ۹ماهه باید حسابرسی شده و تلفیقی روی کدال قرار گیرد. همچنین صورت‌های مالی سه و شش‌ماهه حسابرسی نشده و گزارش تفسیری مدیریت را احتمالاً طی دو تا سه هفته آینده نهایی کرده و روی کدال می‌گذاریم. مدیرعامل بانک صادرات با اشاره به عدم پوشش مابه‌التفاوت میان درآمد و هزینه‌های بانک گفت: بهای بالای تمام‌شده پول باید اصلاح شود، با توجه به وجود هشت شعبه بانک در امارات که جزو مهم‌ترین بانک‌های این کشور هستند، باید حتماً بانک‌های موجود فعال‌تر شوند.
عرضه دور جدید «اخزا»ها
از تحولات مهم هفته گذشته در فرابورس، عرضه دور جدیدی از اسناد خزانه اسلامی در نماد «اخزا ۶۰۴» با کشف قیمت ۷۶ هزارتومانی و نرخ سود موثر ۴ /۱۵درصدی بود. در عین حال اخبار منتشرشده در هفته گذشته حاکی از عرضه یک مرحله دیگر از اوراق اسناد خزانه اسلامی در فرابورس تهران است. به این ترتیب در هفته منتهی به 18 بهمن‌ماه سال جاری، اوراق جدیدی در نماد «اخزا ۶۰۷» با تاریخ سررسید دهم دی‌ماه ۹۷، برای اولین‌بار پس از پذیرش در بازار ابزارهای نوین مالی فرابورس ایران عرضه شد. تعداد کل این اوراق ۱۷ میلیون ورقه است.
