تهران انار ندارد

جواد حیدریان: شلوغ و بی‌مهار، از دامنه‌های پرشیب شمیرانات تا منتهی‌الیه دشت‌های لخت ری؛ این خلاصه شهری کلان و از هر سو گسترده است، کالبدی از آهن و آسفالت و روحی سرگردان که کم‌کم از مولفه‌های زیستی تهی شده است. پایتخت بخت، شاهزاده قجری که روزی به خنکای آب و هوای پاک چنارها و شیرینی توتستان‌هایش مشهور بود، حالا همیشه غبارآلود و تلخ و از نفس افتاده است؛ شهری گران و پرتراکم که نسبت به دیگر شهرها پرهزینه‌تر ولی از رفاه و زندگی خالی‌تر است. تهران شهر فربهی است. شهری عظیم که بیش از آنچه به روحش که رفاه، فرهنگ و تاب‌آوری اجتماعی است پرداخته شده باشد، به جسم سهمگین بتنی‌اش پرداخته‌اند. شهری پر از سازه و بزرگراه و تونل ولی خالی از هر ذکاوت و هوشمندی! تهران شباهت بسیاری به انسانی دارد که اندام قوی و عضلانی دارد ولی هوش و حواس درست و حسابی ندارد. جسمی بزرگ با مغزی کوچک. تهران به نوعی Microcephaly مبتلاست؛ عارضه‌ای ژنتیک که نیازمند درمان در زمان کودکی است.

چرا تهران گران و پرهزینه، شلوغ و پرهیاهو است و شهروندانش نسبت به دیگر شهرهای بزرگ جهان کمتر از رفاه و زندگی بهره‌مند هستند؟ مدیران شهری از اداره گران شهر خبر می‌دهند و از اینکه نسبت به شهرهایی مانند لندن پرهزینه‌تر است، ابراز شگفتی می‌کنند!

معماری تهران، معماری پایداری نیست. تهران شهری بدون در نظر داشتن فناوری‌های نوین برای بهبود کیفیت زندگی شهروندان است. در مقایسه با پاریس، تورنتو و لندن، تهران شهر هوشمندی نیست. شهروندان تهرانی که اغلب از لحاظ سطح سواد، دانش و مسائل روانی شاخص‌های به مراتب بالاتری نسبت به متوسط ایران دارند، در مقایسه با شهرهای بزرگ جهان از خدمات شهری هوشمند تحت هیچ شرایطی برخوردار نیستند. رئیس شورای شهر تهران از هزینه پنج برابری اداره تهران نسبت به لندن خبر داده است. شهر لندن در میان هوشمندترین شهرهای جهان رتبه بالایی تا اندازه پنجمین شهر هوشمند جهان دارد. طراحی سیستم پایدار در پایتخت بریتانیا و همچنین ساماندهی شبکه حمل‌ونقل شهری بر اساس توسعه شهری مجازی، لندن را به یکی از مهم‌ترین شهرهای جهان بدل کرده است.

به نظر می‌رسد توسعه تکنولوژی‌های نوین و ایجاد بسترهای مجازی برای بهبود سطح رفاه اجتماعی و بالا بردن لذت زندگی نیاز کلانشهری مانند تهران است. تهرانی که در مقایسه با پایتخت‌های بزرگ جهان، به دلیل توسعه ناپایدار و ایجاد زیرساخت‌هایی بی‌توجه به اصالت انسان، بیشتر کالبدش در اختیار ماشین قرار گرفته است، نیازمند جهشی مدیریتی در ابعاد زیرساختی برای کاهش هزینه زندگی شهروندانش است. شهری که بیش از آنکه مردمش در خیابان‌ها و پیاده‌راه‌ها دیده شوند، ماشین‌ها هستند که در سطح آن ترافیک و آلودگی ایجاد می‌کنند و شاخص سلامت و تاب‌آوری را در آن به پایین‌ترین حد رسانده و هزینه اداره‌اش به چالشی جدی بدل شده است. شاخص‌هایی که با استناد به آنها مدیران محیط زیستی و کارشناسان سلامت معتقدند تهران در وضعیت ایست قلبی و مغزی است؛ شهری بر تخت آی‌سی‌یو!