تبریز تب‌ریز

تبریز، شهر قدیمی‌ای که در سایه‌کش سهند آرام گرفته است، هرگز شهر آرامی نبوده است. مردمانی سخت‌کوش که مبارزه با مشکلات و استقامت را آموخته‌اند. شهری که از دیرباز دروازه تمدن شرق به غرب بوده، در تاریخ معاصر ایران، اسم عام آستانه دوران جدید است و زادگاه مکتبی که آن را مبدأ تاریخ معاصر به شمار می‌آورند. شهری که فراز و فرودهای بسیار به خود دیده است، مدتی پایتخت ایلخانان مغول بود و در آستانه سلطنت قاجارها، مقر ستاد فرماندهی عباس‌میرزا شد و دارالسلطنه و مولد بسیاری از وقایع تاریخ معاصر. تبریز، از دیرباز کانون مراودات تجاری و دروازه تجارت ایران با غرب بوده است. اما اهمیت تجاری این شهر، از اوایل حکومت قاجارها در ایران دوچندان شد و تاکنون فراز و فرود بسیاری را به خود دیده است.
اقتصاد تبریز در دوران دارالسلطنگی رونق بسیار داشت، آن‌گونه که وقتی امیرکبیر با خزانه خالی مواجه شد، برای انتقال ناصرالدین میرزای تازه شاه‌شده، از تجار آن شهر وام گرفت. کارخانه زیگلر آلمانی و کبریت توکلی و چرم خسروی خاطرات همین دورانند. تبریز اما در دوران حکومت پهلوی اول، قربانی تمرکزگرایی رضاخانی شد و در دوران محمدرضا، پس از پایان حکومت یکساله فرقه دموکرات، رشد صنعتی را آغاز کرد. در همین دوران بود که برق لامع و شکلات آیدین متولد شدند و موج مهاجرت‌های آذربایجانی‌ها به تهران، کسانی مثل خسروشاهی‌ها و شرکت مینو را وارد اقتصاد کل کشور کرد و در دوران دهه چهل بود که ماشین‌سازی و تراکتورسازی در تبریز بنیان نهاده شدند.
اقتصاد تبریز در سال‌های اخیر نیز مانند شهرهای دیگر، قربانی گسترش روزافزون اقتصاد دولتی حاصل از درآمدهای نفتی، سیاست ناکارآمد و بی‌ثباتی مقررات و قوانین شد و سوت بسیاری از کارخانه‌ها و واحدهای صنعتی شهر خاموش شدند اما با وجودی که اقتصاد تبریز دیگر رونق گذشته را ندارد، با این حال به نظر می‌رسد اقتصاد آذربایجان کمتر از سایر استان‌ها آسیب دیده است.
آذربایجان با کمترین نرخ بیکاری کشور، چهار درصد تولید ناخالص داخلی را تامین می‌کند و آذربایجانی‌ها که رکورددار مهاجرت به پایتخت و دیگر کشورها بوده‌اند، توانسته‌اند با فروشگاه‌های دریانی، حضور خود را در تمام شهرها و محلات به رخ بکشند. حتی اگر خود بازاریان هم از هایپرمارکتی همچون «لاله‌پارک» که نماد مدرنیته است خرید کنند، هنوز تیمچه مظفریه مرکز مهم تجارت فرش محسوب می‌شود، چرم تبریز همچنان از بهترین پاپوش‌های ایرانیان است و پارچه‌های بافت تبریز، بهترین تن‌پوش‌های تولید داخل، محصولات کشاورزی از بهترین محصولات کشورند و هنوز بهترین شیرینی‌ها و انواع تنقلات سوغات همین شهرند.
خشکبار تواضع، نماد کیفیت در این زمینه است و پشت جعبه بیشتر شکلات‌های ایرانی، آدرس کارخانه، نشانی تبریز را دارد. لاله پارک و برندهای معروفش که برخی‌شان حتی در بهترین پاساژهای تهران و کیش هم شعبه ندارند، اتومبیل‌های لوکس و گران‌قیمت پلاک ارس، حضور بخش خصوصی ترکیه و تاجران ترکی که اصرار دارند به خاطر پایین بودن هزینه‌های تولید در ایران، در تبریز سرمایه‌گذاری کنند و دفاتر تجاری بازرگانان تبریز در استانبول و وان، به خاطرمان می‌آورد که تبریز، نقش سنتی خود را حفظ کرده و همچنان دروازه تجارت با ترکیه و اروپاست.