تاریخ انتشار:
محمود صادقی، نماینده مردم تهران از بحران تک‌روها گفت
با تخطی‌کنندگان از اهداف فراکسیون برخورد خواهد شد
برای درک بهتر شرایط موجود در مجلس و آسیب‌شناسی رفتار اعضای این فراکسیون به سراغ محمود صادقی، حقوقدانی که این روزها وکیل مردم در مجلس از حوزه انتخابیه تهران است رفتیم و از او که نامش در لیست امید و فراکسیون مذکور کمی شناخته‌شده‌تر از سایرین بود، جویای حال و روز این فراکسیون و علت مشکلات موجود شدیم. او معتقد است که این نابسامانی تنها مربوط به این دوره مجلس نبوده و در دوره‌های سابق هم چنین شرایطی وجود داشت اما فضای سیاسی کشور در زمان انتخابات تشدیدکننده این ناهماهنگیها بوده است.
ناشناسان لیست امید که با پشتوانه جریان اصلاح‌طلبی به بهارستان راه یافتند این روزها سرشناسان مجلس دهم شده‌اند نه به خاطر تلاش‌های بی‌وقفه در تحقق وعده‌هایی که به موکلانشان داده‌اند و نه حتی به خاطر تفاوتی که میان مجلس دهم با سه مجلس قبلی ایجاد کرده‌اند بلکه آنها را می‌شناسیم و پیگیر عملکردشان هستیم چون مدتی است هر آنچه بر خروجی رسانه‌ها از این وکلای مردم و اعضای فراکسیونی که به نام امید شکل گرفته است، قرار می‌گیرد نگرانی و اضطرابی را به جانمان می‌اندازد و واکنشمان به این اخبار در گام اول این است که «بار دیگر ناهماهنگی اعضای فراکسیون امید و اصلاح‌طلبان مجلس موجب ناکامی خواست مردم شد» البته قطعاً این اتفاقات فقط به آن قشر کمتر شناخته‌شده باز‌نمی‌گردد و افراد شهره‌ای هم که در این فراکسیون هستند در ایجاد این بحران سهیم‌اند. به هر حال برای درک بهتر شرایط موجود در مجلس و آسیب‌شناسی رفتار اعضای این فراکسیون به سراغ محمود صادقی، حقوقدانی که این روزها وکیل مردم در مجلس از حوزه انتخابیه تهران است رفتیم و از او که نامش در لیست امید و فراکسیون مذکور کمی شناخته‌شده‌تر از سایرین بود، جویای حال و روز این
فراکسیون و علت مشکلات موجود شدیم. او معتقد است که این نابسامانی تنها مربوط به این دوره مجلس نبوده و در دوره‌های سابق هم چنین شرایطی وجود داشت اما فضای سیاسی کشور در زمان انتخابات تشدیدکننده این ناهماهنگیها بوده است.
تخطی نمایندگان مجلس از اصول جریان و احزابی که از نردبان آن به مجلس راه یافته‌اند و مردم با نگاه به پشتیبانی این جریانات به آنها رای داده‌اند در ادوار گوناگون مجلس به چشم می‌خورد اما در مجلس دهم و در میان آن افرادی که با نردبان لیست امید به آن راه یافته‌اند این موارد دیگر از حد گذشته است و تقریباً از همان ابتدای این مجلس و تشکیل فراکسیون امید این ناهماهنگیها و عدم همراهی‌ها را به صورت پی‌در‌پی شاهد هستیم، چه آنجا که برای هیات رئیسه مجلس قرار به همراهی بود، چه آنجا که کمیسیون‌ها در حال شکل‌گیری بود و چه آنجا که این اتحاد در تصمیمات قانونگذارانه مجلس می‌توانست نقش‌آفرینی کند. حال هم که اظهارات ضد و نقیض اعضای فراکسیون نشان از این ناهماهنگی دارد. علت بروز این مشکلات در فضای سیاسی ما چیست؟
ما برای این موضوع می‌توانیم هم به بررسی فضای سیاسی کشور طی انتخابات مجلس دهم بپردازیم که در این صورت یک پاسخ مقطعی در این باره به دست می‌آوریم هم می‌توانیم همان‌طور که شما در سوال هم به آن اشاره کردید که این موضوع در ادوار گوناگون مجلس بوده است، به ریشه‌یابی چنین نوع رفتارها بپردازیم. از نگاه من اگر به دومی یعنی ریشه‌یابی اصل این رفتارها بپردازیم، می‌توانیم تا حد قابل توجهی آن را به این انتخابات و این مجلس نیز تعمیم دهیم. اینکه برخی از اعضایی که با قرار گرفتن در لیستی خاص مانند لیست امید و در حمایت جریانی از آنها وارد مجلس شده‌اند ممکن است و بارها به چشم خورده که خلاف جریان و مواردی که مورد انتظار بوده موضع‌گیری کرده‌اند با نگاه به دوره‌های پیشین مجلس و شرایطی که در انتخابات‌های ما وجود دارد چندان دور از انتظار نبوده و نیست.
این موضوع باید ریشه‌یابی شود. به نظر من ریشه این معضلات به فقدان احزاب در فضای سیاسی کشور ما بازمیگردد. همان‌طور که می‌دانید احزاب در کشور ما به درستی پا نگرفته‌اند و آنهایی هم که به نام حزب فعالیت می‌کنند چندان موقعیت مناسب و جایگاه قابل قبولی در نظام سیاسی ما ندارند. در نظام انتخاباتی وقتی حزب فعال می‌شود و اعضای آن به فعالیت می‌پردازند در پروسه‌ای مشخص به تهیه فهرست برای انتخابات‌ها می‌پردازند.
این احزاب پیش از هر انتخابات فهرست و برنامه خود را اعلام می‌کنند و در نتیجه آنان که در لیست احزاب قرار می‌گیرند با آن برنامه و اهداف حزب خود را به مردم معرفی می‌کنند و از مردم رای می‌گیرند و از آن پس هم ملتزم به این برنامه‌ها و اهداف حزبی می‌شوند. این رویکرد و احزاب و فعالیت‌های سازنده آنها در نظام سیاسی کشور ما همچون حلقه مفقوده‌ای است که همواره ما را با چنین رفتارهای غیر‌جریانی و تکروانه در میان برخی منتخبان مواجه می‌سازد. به عبارتی ما آن سیری که باید فرد از طریق احزاب به فهرست و لیست انتخاباتی وارد شود و بر مبنای آن رای آورد، در فضای سیاسی کشور نداریم. همین درصد آسیب‌پذیری یک جریان را افزایش می‌دهد.
پس بنا براظهارات شما این موضوع فقط در میان یک جریان نیست و از اساس، هر دو جریان را درگیر کرده است، اما چرا در حال حاضر این موضوع در میان منتخبان لیست امید و فراکسیون امید چنین زیاد است؟
در ابتدای راه مجلس دهم و فراکسیون امید هستیم و روز‌به‌روز این فراکسیون در حال ترمیم و بهبود است و روز‌به‌روز فعال‌تر می‌شود. به مرور زمان افراد تجارب بیشتری پیدا می‌کنند و می‌توان گفت به آینده امیدوار هستیم و به نظر من به مرور زمان آنچه از این فراکسیون انتظار می‌رود حاصل می‌شود.
این مساله فقط مربوط به جریان اصلاح‌طلب و فراکسیون امید و لیست امید نیست. این موضوع در جامعه ما و در فضای سیاسی کشور ما وجود دارد و هم اصولگرایان و هم اصلاح‌طلبان با آن مواجه هستند. حتی می‌توان گفت رفتارهای غیر‌حزبی در جریان اصولگرایان بیشتر است. یعنی اگر در بازه‌ای اصلاح‌طلبان در تلاش بودند که به صورت سیستماتیک فعالیت حزبی داشته باشند این موضوع در میان اصولگرایان کمتر مورد توجه بود. اما درست است. در نتیجه آن یعنی نمایندگانی که وارد مجلس شده‌اند این تخطی و اختلافات در میان منتخبان لیست امید در مجلس بیشتر است اما همه چیز به همان شرایطی که پیشتر شرح دادم بازمیگردد. یعنی ما با این ضعفی که در فضای سیاسی داریم شاهد آن هستیم که در انتخابات‌ها وضعیت شفافی وجود نداشته باشد و آن اطمینان و همراهی بعدی نیز شکل نگیرد. تنها راه برون‌رفت از این معضلات و ایجاد شفافیت در انتخابات‌ها قوی کردن احزاب است به طوری که در جایگاه اصلی خود قرار بگیرند.
یعنی همان اندازه که یک کاندیدا با پرچم یک جریان و حزب وارد عرصه رقابت می‌شود باید برنامه‌هایش را نیز در همان راستا به مردم ارائه دهد و در نهایت هم در صورتی که رای به دست آورد در فضای مجلس هم ملتزم به اجرای آن برنامه‌ها و پاسخگو باشد. این موضوع برای هر دو جریان نقطه ضعف است و به جز یکی دو حزب اصولگرا و اصلاح‌طلب قدیمی که تا حدودی فعالیت داشتند در بقیه موارد چیزی به نام فعالیت حزبی در کار نبوده و نیست و به عبارتی همه آنچه به اسم حزب وجود دارد همان احزاب اسمی است.
پس با توجه به این اظهارات، فضای انتخاباتی مجلس دهم و علل و نوع قرار گرفتن افراد در لیست امید که برگرفته از ردصلاحیت‌های گسترده بود اثرگذاری چندانی در رفتار اعضای فراکسیون و این اختلافات و ناهماهنگیها نداشته است و نباید حضور افراد ناشناس وکمتر شناخته‌شده در لیست را علتی برای مشکلات کنونی این جریان در مجلس بدانیم؟
نمی‌توانیم اثرگذاری این موضوع را انکار کنیم، درباره نقش ردصلاحیت‌ها در تشدید ناهماهنگی موجود میان اعضای فراکسیون امید، این نکته ضروری است که حذف چهره‌های شاخص اصلاح‌طلب از طریق ردصلاحیت‌های گسترده و ورود افراد ناشناس‌تر خود می‌تواند بر این موضوع اثرگذار بوده باشد اما بازهم اگر ما آن شرایط ابتدایی، یعنی احزاب کارآمد و توانمند را در عرصه سیاسی داشتیم، طبیعتاً شرایط به مراتب بهتر و مقبول‌تر بود. یعنی این موضوع در عین اهمیت بسیار می‌توانست فراکسیونی قدرتمند را از همان ابتدای کار در مجلس شکل دهد. البته همان‌طور که پیشتر اشاره شد احزاب اگر بودند بسیاری از مشکلات قابل کنترل بود. یعنی فارغ از این شرایط و رد صلاحیت‌های گسترده و حذف چهره‌های سرشناس هم با وجود احزاب رفتارها و عملکردها قابل کنترل بود. البته راهبردی که اصلاح‌طلبان در انتخابات مجلس دهم بر مبنای شرایطشان در پیش گرفتند که باید انتظارات حداقلی با مشارکت حداکثری داشته باشند، قابل قبول بود. به عبارتی این جریان با حذف کاندیداهای اصلی‌شان، صحنه را خالی نکردند و همین موجب به نتیجه رسیدنشان شد و با ایجاد مشارکتی حداکثری ولو با همان نیروهایی که خیلی ورزیده
نیستند، به آن انتظارات رسیدند. البته شرایط کنونی اعضای لیست امید و آنهایی که در فراکسیون هستند، بنابر این سبقه و آنچه توضیح داده شد، دور از ذهن نبود. این نکته را نیز باید توضیح دهم که در ابتدای راه مجلس دهم و فراکسیون امید هستیم و روز‌به‌روز این فراکسیون در حال ترمیم و بهبود است و روز‌به‌روز فعال‌تر می‌شود. به مرور زمان افراد تجارب بیشتری پیدا می‌کنند و می‌توان گفت به آینده امیدوار هستیم و به نظر من به مرور زمان آنچه از این فراکسیون انتظار می‌رود حاصل می‌شود.
به آینده این فراکسیون امیدوار هستید؟ یعنی ما در حال گذار از دوران تخطی‌ها و اختلافات و ناهماهنگیها هستیم؟ چه اتفاقی در حال وقوع در فراکسیون است که امید بهبود شرایط را می‌دهد و از این دلسردی‌ها می‌کاهد؟ یعنی می‌توان این امید را داشت که بالاخره آن انسجام و اقتداری را که از فراکسیون اکثریت در مجلس انتظار می‌رود، فراکسیون امید به دست آورد یا مثلاً اعضای آن در لحظات سرنوشت‌ساز از مسائلی همچون آبستراکسیون دوری کنند؟
بله، انسجام به مرور زمان در این فراکسیون بیشتر خواهد شد. چنانچه می‌دانید زمانی که تاکنون در مجلس گذشته است دوره شکل‌گیری است و وقت بیشتر به بررسی اعتبارنامه‌ها سپری شده است و تنها چند جلسه برگزار شده است. در فراکسیون هم بسیاری همدیگر را نمی‌شناسند یا چهره به چهره با هم در ارتباط نبودند. توجه داشته باشید فضای موجود در مجلس با سایر مجالس متفاوت است حتی در شعبه‌هایی که برای بررسی اعتبارنامه‌ها وجود داشت هم تا همین حالا، یعنی هنوز که هنوز است و ۴۵ یا ۵۰ روز از آن می‌گذرد هم شناخت کامل فراهم نشده است و برخی همدیگر را نمی‌شناسند. همین نبود آشنایی کافی و همچنین همان بحث ناشناس بودن برخی اعضای لیست امید موجب شده نیاز به زمان برای پیشبرد برنامه‌ها بیشتر شود. البته در فراکسیون امید تلاش و اهتمام برای ایجاد یکپارچگی و اقتدار و انسجام وجود دارد. تدریجاً ارکان فراکسیون درحال شکل‌گیری است، یکشنبه گذشته شورای مرکزی آن شکل گرفت، به مرور زمان کمیته‌ها و مسوولان بخش‌های مرتبط با آن شکل می‌گیرد. یعنی این عزم وجود دارد و خود اعضای فراکسیون هم بر این موضوع واقفند که چه کمبودها و چه ناهماهنگیها و تخطی‌هایی وجود دارد و بر همین
اساس دنبال برنامه‌ریزی و حل مشکلات هستند. ما امیدواریم با شناخت بیشتر و بهتر که به مرور زمان حاصل می‌شود کم‌کم این نزدیکی و انسجام را شاهد باشیم. به نظر من نباید ناامید شد و جای امیدواری وجود دارد که تدریجاً نیروهای لیست امید که به فراکسیون وارد شده‌اند با ورزیدگی و تجربه هم‌راستا و هم‌نگاه با هم عمل کنند.
تا وقتی که شرایط سیاسی کشور ما به همین شکل است و فعالیت و رشد و نقش‌آفرینی احزاب با موانع مختلف روبه‌رو می‌شود، اوضاع ثانوی و نتایج حاصل از این انتخاب‌ها در معرض چنین ناهماهنگی‌هایی خواهد بود، برای ترمیم هم نه زمان را می‌توان از حرکت بازداشت و نه سرعت اثرگذاری را زیاد کرد. حال با پذیرش این واقعیت چگونه می‌توانیم مانع از چنین رفتارهایی شویم و چه برخوردی می‌توان با متخلفان جریانی داشت؟
توجه داشته باشید در همین شرایط هم راهکارهایی برای کاهش آسیب‌ها وجود دارد. برای توضیح بیشتر باید به این موضوع اشاره کرد که در فراکسیون اکثریت که در مجلس ششم از سوی اصلاح‌طلبان شکل گرفت، مواردی برای بازدارندگی افراد از تخطی و کاهش ناهماهنگیها پیش‌بینی شد. پس خوشبختانه ما در این مورد الگوی موفق داخلی هم داشته‌ایم. مرسوم این‌گونه است که در فراکسیون‌ها معمولاً یک کمیته داوری تشکیل می‌شود. این کمیته به بررسی رفتارها و عملکردها می‌پردازد، اگر اعضای فراکسیون تخطی زیادی از خط‌مشی جریان و فراکسیون داشته باشند، با آنها برخورد مناسب انجام می‌گیرد.
این برخوردها در چه سطحی و چگونه است؟
شدیدترین برخوردی که انجام می‌گیرد حذف و اخراج فرد از فراکسیون است. البته تذکر و تعاملات سازنده دیگر هم در مراحل پیشین و به عنوان واکنش‌های خفیف‌تر صورت می‌گیرد. این نوع روند در دنیا و در میان کشورهای پیشرفته در این حوزه به چشم می‌خورد البته در آن جوامعی که احزاب کرسی‌های نمایندگی را به دست می‌آورند موانع تخطی آنچنان زیاد است که معمولاً به ندرت بحث به درون فراکسیون کشیده می‌شود و به ندرت شاهد چنین رفتارهایی از سوی نمایندگان احزاب هستیم. آنچه به عنوان بالاترین مقابله مطرح شد و اخراج فرد از فراکسیون است شاید در زبان ساده به نظر بیاید اما نماینده مذکور را متحمل هزینه‌های بسیاری می‌کند. نمونه اولینش این است که فرد دیگر نمی‌تواند خود را منتسب به آن جریان معرفی کند و برای دوره‌های بعدی نامش از لیست حزب خارج می‌شود.
بنا بر اظهارات شما این ناهماهنگیها فقط در مجالس ما و میان منتخبان جریانی ما وجود ندارد بلکه در جوامع توسعه‌یافته سیاسی نیز با این نوع تخطی‌های حزبی و سیاسی در مجالس روبه‌رو هستیم.
در کشورهایی که از لحاظ سیاسی توسعه‌یافته به شمار می‌روند و احزاب در آنها به درستی پا گرفته‌اند و در جایگاه خود قرار دارند، جریان‌ها و احزاب و فراکسیون‌ها به مراتب کمتر با چنین مقولات و مشکلاتی روبه‌رو می‌شوند. اما در آنجا هم اختلافات این چنین در حد و سطح پایین‌تری مرسوم است.
چنانچه می‌بینیم کمیته داوری و گروه انضباطی در فراکسیون‌ها تشکیل می‌دهند پس حتماً با چنین چیزهایی مواجه بوده‌اند که برای جلوگیری از آن و ایجاد التزام اعضا به اهداف و برنامه‌های فراکسیون و جریان مدنظر چنین ابزاری را تعریف کرده‌اند. البته این را نیز باید اشاره کنم که در کشور خودمان و در مجلس ششم نیز این رویکرد در پیش گرفته شد و فراکسیونی که اصلاح‌طلبان برپا کردند تمام این بخش‌ها در آن پیش‌بینی شده بود. ما هم در تلاش هستیم در فراکسیون چنین کمیته‌ها و بخش‌های نظارتی پیش‌بینی شود تا هم از تخطی افراد و اعضا بکاهیم و هم در اختلاف‌نظرها بتوانیم از این کمیته‌ها استفاده کنیم. این‌قدر نا‌امیدانه به این موضوع نگاه نکنید همان‌طور که پیشتر گفته‌ام به نظر من در آینده اوضاع به مراتب بهتر از الان خواهد بود و فقط به این نمایندگان و فراکسیون باید وقت لازم داده شود.
برای سوال پایانی، شما یکی از منتخبانی هستید که نامتان در لیست امید آمده است و در حال حاضر هم خوشبختانه از اعضای فراکسیون امید هستید. پیشنهاد شما برای بهبود وضعیت نمایندگان اصلاح‌طلب در مجلس و قوام گرفتن فراکسیون امید و ایفای نقش مناسب آن در حوزه تقنینی چیست؟
توجه داشته باشید بیشترین دلیل اینکه ما قوی وارد نشدیم و انسجام این فراکسیون تاکنون چندان نبود، این است که در شروع کار همه ما درگیر فرآیند تشکیل مجلس بودیم و فراکسیون هم اگر‌چه اعلام موجودیت کرد و فعالیتش را آغاز کرد اما فرصت کافی و شرایط مساعد برای شکل‌گیری ساختار آن وجود نداشت. پس زود است آن را قضاوت کنیم چنانچه هفته گذشته هم شورای مرکزی شکل گرفت و هم انتخابات مجمع عمومی برگزار شد و هیات رئیسه دائم انتخاب شدند و در نهایت کمیته‌های تخصصی برپا می‌شود. بهترین و سریع‌ترین روش برای حل مشکلات فراکسیون و بهبود وضعیت عملکردی این است که هر چه سریع‌تر ساختار شکل بگیرد و همه به نوعی درگیر فراکسیون شوند. همین موجب می‌شود همه به نوعی احساس مسوولیت و مشارکت کنند و اگر این شرایط مهیا شود هم انسجام و هم توانمندی فراکسیون ارتقا می‌یابد. همین که شورای مرکزی شکل گرفت خود بارقه امیدی برای بهبود اوضاع بود. در همین هفته گذشته و با برپایی جلسات این فراکسیون بیش از ۳۰ نفر از نمایندگان استانی با حضوری فعال و ارزنده وارد عرصه شدند و همین نوید‌بخش مشارکت بهتر اعضا خواهد بود. هر چه بیشتر اعضای بدنه فراکسیون برای مشارکت فعال شوند و
فضای بیشتری داشته باشند، طبیعی است که انسجام بیشتری شکل می‌گیرد و شرایط از آنچه هست به سمت آنچه مقبول است پیش خواهد رفت.
دیدگاه تان را بنویسید