خطر! جوانان مشغول کار نیستند

رئیس‌جمهوری در ضیافت افطار با فعالان اقتصادی، بیکاری جوانان را خطری بزرگ برای جامعه توصیف کرد: «در سه سال اخیر و به رغم مشکلات، هر سال حدود 450 هزار شغل خالص ایجاد شده است؛ رقمی معادل یک میلیون و 345 هزار شغل و این حرکت بزرگی است و البته تا رسیدن به رقم اشتغال مورد نیاز، فاصله داریم. درست است که می‌گوییم میزان بیکاری در کشور 11 درصد است اما این رقم در بین جوانان 19 تا 34 سال حدود 30 درصد است و این خطر بزرگی برای جامعه است.»‌1

کارشناسان نیز معتقدند اگر نرخ بیکاری جوانان دو برابر نرخ بیکاری کل باشد، از نظر نرخ بیکاری دچار بحران شده‌ایم. بر این اساس به نظر می‌رسد در حال حاضر ما در وضعیتی کاملاً بحرانی قرار داریم. اما این وضعیت بحرانی فارغ از آثار اقتصادی، چه تبعات اجتماعی به دنبال دارد؟ اسفندماه 93 علی ربیعی وزیر تعاون، کار و رفاه اجتماعی در این باره گفت: «طولانی شدن دوره انتظار برای ورود به بازار کار، افت انرژی و انگیزه نیروی کار برای حضور قوی در عرصه تولید و خدمت‌رسانی، دلسردی و ناامیدی در نیروهای جوان کشور، اشتغال اجباری در بخش‌هایی مانند دلالی و سوداگری برای فرار از بیکاری و همچنین تامین نیازهای مالی و قرار گرفتن در مشاغلی که فرد تخصص و علاقه خاصی نسبت به آن ندارد از آفت‌های بیکاری در کشور است.» او همچنین بیکاری را یکی از مهم‌ترین دل‌مشغولی‌ها و نگرانی‌های خانواده‌های ایرانی برشمرده و عنوان کرد: «ترس از بیکار ماندن فرزندان به شدت والدین را می‌آزارد.» اما تبعات بیکاری ممکن است خطرناک‌تر از این هم باشد؟ دی‌ماه سال گذشته، اصغر جهانگیر، رئیس سازمان زندان‌های کشور، با اعلام اینکه متوسط سنی مجرمان کشور از 36 سال به 30 سال رسیده، در تحلیل این تغییر اظهار کرد: «این مساله نشان‌دهنده وقوع اتفاقاتی در بخش‌های اقتصادی، اجتماعی و... جامعه است. دو جرم مهم ما مواد مخدر و سرقت است که می‌دانیم مواد مخدر ارتباط تنگاتنگی با بیکاری، عدم اشتغال و وضعیت مرزهای کشور دارد؛ همچنین بیشترین حجم سرقت‌هایی که در کشور ما انجام می‌شود، سرقت‌های سبک است که این نوع سرقت‌ها نیز به دلیل مشکلات اقتصادی اتفاق می‌افتد.» جهانگیر در گفت‌وگو با ایلنا افزود: «اگر برای جوانان شغل ایجاد نکنیم و جوانان ما منبع درآمدی نداشته باشند؛ لاجرم بدهکار می‌شوند و ممکن است که این بدهکاری، بزهکاری را نیز به دنبال داشته باشد.»

اما آیا میان افزایش بیکاری و آمارهای ارتکاب جرم رابطه معناداری وجود دارد و انگیزه فرد بیکار برای ارتکاب جرم بیشتر است؟ علاوه بر افزایش میزان جرائم، بیکاری جوانان می‌تواند چه تبعات دیگری برای جامعه در پی داشته باشد؟ بیکاری بر کدام دسته از آسیب‌های اجتماعی اثرگذار است؟ بیکاری و به‌ویژه بالا بودن آمار بیکاری جوانان چه خطراتی برای جامعه به دنبال دارد؟ با توجه به اینکه نمی‌توان بیکاری را به‌سرعت ریشه‌کن کرد، آیا می‌توان برای کاهش آثار مخرب اجتماعی آن حتی به صورت مقطعی، راهکارهایی ارائه کرد؟ یکی از ویژگی‌های بیکاری در ایران، بیکاری فارغ‌التحصیلان است؛ در سال‌های اخیر بسیاری از جوانانی که شغلی نیافته‌اند، مقاطع مختلف تحصیلی را یکی پس از دیگری پشت سر گذاشته‌اند، ولی تعداد قابل توجهی از آنها حتی با به پایان رساندن مقطع دکترا، هنوز به شغلی دست نیافته‌اند. آیا خطرات بیکاری این قشر با تبعات معمول بیکاری متفاوت است؟ آیا بیکاران تحصیل‌کرده کمتر از دیگر بیکاران مرتکب جرم می‌شوند؟ آیا بیکاری این قشر آسیب‌ها و خطرات دیگری به دنبال دارد؟ با توجه به خطرات بیکاری و تبعات تورم و فقر برای جامعه، رفع کدام یک از این دو مساله باید از سوی دولت در اولویت قرار بگیرد؟

پی‌نوشت:

1-پایگاه اطلاع‌رسانی ریاست جمهوری