آستانه تحمل
آیا تحمل مردم مولفه‌ای قابل اندازه‌گیری است؟
«اگر بنزین گران شود همه‌چیز گران می‌شود.» این گزاره‌ای است که تقریباً به باور عمومی و قدیمی در بین مردم ایران تبدیل شده است. بسیاری از مردم می‌گویند اگر بنزین گران بشود نه فقط کرایه تاکسی، بلکه حتی قیمت مواد غذایی و لوازم خانگی هم بیشتر می‌شود و همه چیز تحت تاثیر قیمت بنزین قرار می‌گیرد. به نظر می‌رسد برخی فعالان بخش خصوصی نیز این گزاره را باور دارند و تکرار می‌کنند. اخیراً رئیس اتحادیه مشاوران املاک در گفت‌وگو با خبرگزاری فارس اظهار کرده است: «قیمت بنزین افزایش یابد، قیمت مسکن نیز دستخوش تحولات خواهد شد.»
فاطمه شیرزادی: «اگر بنزین گران شود همه‌چیز گران می‌شود.» این گزاره‌ای است که تقریباً به باور عمومی و قدیمی در بین مردم ایران تبدیل شده است. بسیاری از مردم می‌گویند اگر بنزین گران بشود نه فقط کرایه تاکسی، بلکه حتی قیمت مواد غذایی و لوازم خانگی هم بیشتر می‌شود و همه چیز تحت تاثیر قیمت بنزین قرار می‌گیرد. به نظر می‌رسد برخی فعالان بخش خصوصی نیز این گزاره را باور دارند و تکرار می‌کنند. اخیراً رئیس اتحادیه مشاوران املاک در گفت‌وگو با خبرگزاری فارس اظهار کرده است: «قیمت بنزین افزایش یابد، قیمت مسکن نیز دستخوش تحولات خواهد شد.»
این در حالی است که طبق نظر کارشناسان، ریشه اصلی تورم رفتارهای مالی دولت است و آنچه در اقتصاد تورم را تشدید می‌کند افزایش حجم نقدینگی و رشد پایه پولی است نه واقعی شدن قیمت سوخت. موسی غنی‌نژاد سیاستگذاری‌های پولی و مالی دولت را عامل اصلی تورم می‌داند. این اقتصاددان می‌گوید: «علت تورم، سیاستگذاری‌های انبساطی پولی و مالی نادرست و نامتناسب با توان واقعی اقتصادی است.» همچنین به گفته مسعود نیلی «رشد حجم پول، عامل اصلی استمرار تورم دورقمی در اقتصاد ایران است. اگر این گزاره را بپذیریم که البته مطالعات معتبر نیز آن را تایید می‌کنند، تنها راهکار کنترل تورم نیز این است که به سوی کنترل رشد نقدینگی حرکت کنیم.» این اقتصاددان می‌گوید: «در بررسی عوامل رشد نقدینگی به رشد پایه پولی می‌رسیم. رشد پایه پولی نیز دارای دو منشأ یعنی کسری بودجه دولت و نحوه تامین این کسری است.» او تصریح می‌کند: «عامل ایجادکننده تورم، کسری بودجه است و کسری بودجه هم ناشی از این است که دولت مدام می‌خواهد خدمات بیشتری ارائه کند و در مقابل از مردم پول کمتری بگیرد.»
با وجود تکرار چندباره این توضیحات از جانب صاحب‌نظران حوزه اقتصاد، به نظر می‌رسد دولت همچنان از متوقف کردن عرضه بنزین ارزان هراس دارد. این در حالی است که بارها درباره تبعات ادامه این وضعیت هشدار داده شده است. بالا بودن سرانه مصرف بنزین در ایران و مساله قاچاق سوخت به عنوان یکی از تبعات عرضه حامل‌های انرژی به قیمت غیرواقعی و ارزان به‌ویژه در ماه‌های اخیر در سخنان مسوولان دولتی و رسانه‌ها مطرح شده است. اخیراً خبرگزاری مهر میزان فرآورده‌های نفتی قاچاق کشف‌شده در ۹ ماه اول سال جاری (از ابتدای فروردین تا پایان آذرماه) را ۶۴ میلیون و ۴۱۷ هزار و ۱۶۵ لیتر اعلام کرده است. به نظر می‌رسد مسوولان در تلاش‌اند که مردم را به ضرورت افزایش قیمت سوخت متقاعد کنند، ولی همچنان نگران تبعات این افزایش قیمت به ویژه در شرایط دشوار امروز هستند. این در حالی است که به گفته بیژن زنگنه هیچ راهی جز افزایش قیمت بنزین یا سهمیه‌بندی وجود ندارد. وزیر نفت اخیراً در جمع خبرنگاران اظهار کرد: «جز سهمیه‌بندی یا افزایش قیمت راهی نداریم؛ یعنی باید یا سهمیه‌بندی بشود یا قیمت افزایش داده بشود.» او در پاسخ به این پرسش که افزایش قیمت تا چه اندازه منطقی است، گفت: «تا وقتی که مردم تحمل کنند.» آیا تحمل مردم در برابر افزایش قیمت بنزین از نظر اقتصادی و اجتماعی قابل ارزیابی است؟ سخنان وزیر نفت تا چه اندازه با واقعیت‌ها و منطق اقتصادی و اجتماعی تطابق دارد؟
