پمپاژ سیاه

بازار نفت در حال سپری کردن آرامش قبل از طوفان است. به لطف کاهش تولید داوطلبانه عربستان سعودی و تعلیق بارگیری نفت خام در ترمینال فورکادوس نیجریه به دلیل خطر نشت، تولید نفت اوپک به‌شدت کاهش یافته است. بر اساس بررسی رویترز این گروه در ماه جولای 840 هزار بشکه در روز کمتر از ماه ژوئن نفت تولید کرده و هیچ نشانه‌ای از بازگرداندن تولید به سطوح قبلی به چشم نمی‌خورد.

نتایج در حال حاضر مشهود است: قیمت نفت روندی رو‌به رشد گرفته به‌طوری که هر بشکه نفت برنت مرز 88دلاری را هم پشت سر گذاشته و نفت آمریکا به کانال 85دلاری وارد شده است (قیمت‌ها تا 14 شهریور و لحظه نوشتن این گزارش). با این حال دو پرسش جدی در این میان مطرح می‌شود. پیش از اینکه اوپک شروع به عقب‌نشینی از کاهش تولید کند، قیمت نفت به چه سطوحی خواهد رسید و آیا در صورت لزوم این کارتل قادر به افزایش سریع تولید خواهد بود؟ تحلیلگران قبلاً گفته بودند که عربستان سعودی برای ادامه برنامه‌های بلندپروازانه هزینه‌های عمومی خود و در راستای رسیدن به اهداف طرح متنوع‌سازی چشم‌انداز 2030 به نفت 90دلاری به ازای هر بشکه نیاز دارد. با این حال، اگر قیمت‌ها بیش از حد بالا برود، تقاضا شروع به افت خواهد کرد و این اثر بومرنگی را نه سعودی‌ها و نه دیگر اعضای اوپک نمی‌خواهند تجربه کنند.

با این حال، این تنها ممکن است آغاز یک روند صعودی باشد. در حالی که عربستان سعودی به صورت اختیاری تولید را کاهش داده، نیجریه و آنگولا در تولید به اندازه سهمیه اوپک خود ناتوان هستند. تولید لیبی هم مجدداً با اختلال مواجه شده در حالی که رشد تولید در شیل ایالات‌متحده به کندی پیش می‌رود.

اگر تمام پیش‌بینی‌های تقاضایی که در رالی اخیر موثر بوده است محقق شود، این بدان معناست که نفت ممکن است قبل از پایان سال دوباره به 100 دلار برسد. این چشم‌انداز به‌ویژه با توجه به گزارش‌هایی مبنی بر کاهش ذخایر نفت خام در برخی از نقاط جهان قابل قبول است. تحلیلگران جی‌پی مورگان اخیراً اعلام کردند که پیش از این، سطح موجودی نفت و سوخت جهانی تاثیر چندانی بر قیمت‌های بین‌المللی نفت نداشت، اما اکنون معادلات به دلیل تحریم‌های غرب علیه روسیه تغییر کرده است. دلیل آن هم این است که خرید و فروش نفت و سوخت بیشتر به ارزهایی غیر از دلار آمریکا انجام می‌شود. با آن تنوع ارزی، سطح عرضه فیزیکی واقعی کالاهای مورد معامله به عنوان عاملی بر قیمت آنها اهمیت یافته است و تقاضا اکنون به کانون توجه معامله‌گران بازگشته است.

اوپک و آژانس بین‌المللی انرژی هر دو پیش‌بینی کرده‌اند که سرعت رشد تقاضای سالانه نفت برای سال 2023 بیش از دو میلیون بشکه در روز خواهد بود. اوپک این رشد را 4 /2 میلیون بشکه در روز و آژانس بین‌المللی انرژی آن را 2 /2 میلیون بشکه در روز می‌بیند. این آژانس همچنین هشدار می‌دهد که رشد تقاضای جهانی در میان‌مدت به طرز قابل توجهی آهسته خواهد شد.

آخرین ارقام موجودی ذخایر و واردات از چین تایید می‌کند که تقاضای نفت در حال تقویت است. در این کشور که تقریباً از نظر همه به عنوان بزرگ‌ترین محرک تقاضای نفت در جهان شناخته می‌شود، واردات در سطوح نزدیک به رکورد قرار دارد و ارتفاع نفت در ذخایر به‌سرعت در حال افزایش است. در چنین شرایطی اگر قیمت نفت جهش بسیار زیادی داشته باشد، چین می‌تواند از این موضوع به عنوان یک اهرم استفاده کند به این صورت که هر زمان پکن از قیمت‌ها ناراضی باشد می‌تواند شروع به فروش ذخایر نفت خام کند، دقیقاً همان کاری که جو بایدن، رئیس‌جمهور آمریکا سال گذشته با آزادسازی ذخایر استراتژیک این کشور انجام داد.

با این حال همه اینها به این بستگی دارد که عربستان سعودی تا چه زمانی تمایل خواهد داشت تا بر کاهش تولید داوطلبانه خود پایبند بماند. آخرین داده‌های تولید ناخالص داخلی نشان می‌دهد که با کاهش قیمت نفت، رشد اقتصادی عربستان در سه‌ماهه دوم سال جاری آهسته‌تر شده است. حالا که قیمت‌ها مجدداً در مسیر صعود قرار گرفته‌اند، اقتصاد عربستان هم احتمالاً در مسیر صعود قرار خواهد گرفت و این موضوع به ریاض دلیل خوبی خواهد داد تا به محدود کردن تولید نفت خود ادامه دهد. در همین حال و براساس گزارش بلومبرگ، میزان حفاری نفت روسیه به بالاترین سطوح خود رسیده است. تعداد چاه‌های استخراج نفت جدید روسیه در نیمه نخست سال جاری 6 /6 درصد بیشتر از میزان برنامه‌ریزی‌شده و 6 /8 درصد بیشتر از نیمه نخست سال 2022 بوده است.

این به معنای عرضه بالقوه مازاد است که می‌تواند به کاهش قیمت‌ها کمک کند، همان‌طور که رکورد صادرات نفت روسیه به چین در اوایل سال جاری موجب تعدیل قیمت‌ها شد. با توجه به اینکه روسیه و عربستان سعودی در یک اردوگاه قرار دارند، این عرضه مازاد احتمالاً تا زمانی که دو رهبر قدرتمند اوپک‌پلاس شرایط را مساعد ببینند، به‌صورت بالقوه باقی بماند.

تولید نزدیک به سقف ایالات‌متحده

اوایل سال جاری، اداره اطلاعات انرژی اعلام کرد تولید نفت در ایالات‌متحده در سال جاری به رکورد 8 /12 میلیون بشکه در روز خواهد رسید. در واقع، آخرین داده‌های واقعی، برای ژوئن، نشان می‌دهد این سطح قبلاً به ثبت رسیده است. در عین حال شرکت‌های اکتشاف و تولید، چاه‌های کمتری حفر کرده و سقف سرمایه‌گذاری‌های خود را برای تولید بیشتر نگه می‌دارند. و قیمت نفت در سال گذشته به میزان قابل‌توجهی کاهش یافته است.

همه این آمار در کنار هم تصویر کلی را گیج‌کننده می‌کند و موجب می‌شود تحلیلگران نظرات متفاوتی داشته باشند. برخی استدلال می‌کنند که رونق شیل ایالات‌متحده به پایان رسیده و در حالی که تولید همچنان به رشد خود ادامه می‌دهد، با سرعت بسیار کمتری نسبت به قبل رشد می‌کند و سپس کاهش می‌یابد.

برخی دیگر هم استدلال می‌کنند که شیل ایالات‌متحده هنوز تکمیل نشده حتی اگر سال‌های رونق به پایان رسید باشد. هر دو اردوگاه داده‌هایی دارند که از استدلال‌های خود حمایت می‌کنند. حق با کیست؟

اداره اطلاعات انرژی آمریکا اعلام کرده که امسال تولید نفت به 8 /12 میلیون بشکه در روز خواهد رسید که یک رکورد سالانه خواهد بود، همچنین تولید در سال 2024 به 1 /13 میلیون بشکه در روز افزایش خواهد یافت که آن هم یک رکورد دیگر خواهد بود. EIA مرجعی در مورد داده‌های نفت و گاز ایالات‌متحده است و ثبت‌کننده رسمی این داده‌هاست. با این حال، این همان داده‌هایی است که رویترز در اوایل ماه جاری، زمانی که پیش‌بینی کرد تولید ایالات‌متحده به اوج خود نزدیک می‌شود، به آن اشاره کرد و دلیل آن را اوج‌گیری قیمت نفت دانست.

شوک قیمت نفت در سال گذشته یک بررسی واقعی به‌موقع را برای دولت بایدن فراهم کرد، چراکه دولت بایدن قول داد با صنعت نفت برای تضمین امنیت انرژی آمریکایی‌ها همکاری کند. با این حال دولت در اقناع تولیدکنندگان با شکست مواجه شد، تولیدکنندگان نفت تنها زمانی شروع به پمپاژ بیشتر کردند که به این نتیجه رسیدند که قیمت مناسب است، نه زمانی که وزیر گرانهولم از آنها خواست. تولید نفت آمریکا در سال جاری می‌تواند به 8 /12 میلیون بشکه در روز برسد. اگر چنین شود، این بالاترین میزان تولید سالانه خواهد بود. با این حال، این رشد بسیار کمتر از سال‌های رونق بوده است و این روند آرام احتمالاً ادامه خواهد داشت، زیرا بازار نفت در شرایط نااطمینانی شدید قرار دارد.

پیش‌بینی‌ها چه می‌گویند؟

یک گروه 37نفره از اقتصاددانان و تحلیلگران برای نخستین‌بار در چهار ماه اخیر پیش‌بینی خود از قیمت نفت در سال 2023 را افزایش دادند و اعلام کردند کاهش تولیدات اوپک برای جبران ضعف رشد اقتصادی چین کافی است.

متخصصان حوزه کامودیتی پیش‌بینی کردند که میانگین قیمت هر بشکه نفت خام برنت در سال 2023 حدود 5 /82 دلار به ازای هر بشکه خواهد بود که بیشتر از برآورد 95 /81دلاری ماه جولای است. این در حالی است که برآورد میانگین قیمتی آنها برای نفت وست‌تگزاس اینترمدییت برای سال 2023 بشکه‌ای 77 دلارو 83 سنت بوده که حدود 60 دلار بیشتر از پیش‌بینی قبلی آنهاست. بر اساس این پیش‌بینی، میانگین قیمت نفت برنت در بازه زمانی سپتامبر تا دسامبر 86 دلار و 15 سنت به ازای هر بشکه خواهد بود که اندکی کمتر از سطوح فعلی آن است. اجماع قیمت متوسط ممکن است با توجه به کاهش ذخایر نفت خام کاملاً محافظه‌کارانه به نظر برسد. به هر حال، بازارهای جهانی نفت همچنان در تنگنا قرار دارند به‌طوری که استاندارد چارترد تخمین می‌زند میزان ذخایر جهانی در ماه آگوست به 8 /2 میلیون بشکه در روز رسیده است و برای ماه آینده میزان آن 4 /2 میلیون بشکه در روز برآورد می‌شود. کارشناسان پیش‌بینی کرده‌اند که فشرده‌تر شدن موجودی‌ها در ماه‌های آینده محرک اصلی قیمت‌ها باقی خواهد ماند، با این حال آنها همچنین هشدار می‌دهند که بازارها همچنان می‌توانند به اضطراب ناشی از شرایط اقتصاد کلانی که در سه‌ماهه دوم برای دوره‌هایی شاهد آن بودیم، بازگردند.

گروهی از تحلیلگران پیش‌بینی کردند که در میان نااطمینانی‌ها در خصوص عرضه عربستان سعودی احتمالاً به کاهش تولید نفت یک‌میلیون بشکه‌ای خود برای سومین ماه متوالی ادامه خواهد داد. بر اساس گزارش StanChart، محدودیت تولید بسیار موثر تولیدکننده، به رهبری عربستان سعودی، شرایطی را برای افزایش قیمت ایجاد می‌کند که قیمت میانگین برنت را در سه‌ماهه چهارم به 93 دلار به ازای هر بشکه خواهد رساند که بالاتر از بالاترین قیمتی است که تا به امروز در سال جاری به ثبت رسیده است. همچنین پیش‌بینی می‌کند که نفت برنت در سه‌ماهه پایانی سال بالای 100 دلار هم معامله شود.

پیش از این، جان کمپ، تحلیلگر بازار رویترز، هشدار داده بود که کند شدن رشد تقاضای نفت هند، به‌رغم اینکه مصرف اخیراً به بالاترین حد خود رسیده است، به عنوان یک فشار بر قیمت نفت عمل می‌کند. مصرف نفت هند در هفت‌ماهه نخست سال جاری حدود 255 هزار بشکه در روز افزایش یافت که به رشد کل مصرف به 135 میلیون متریک تن در هفت‌ماهه اول سال 2023 کمک کرد که در مقایسه با 128 میلیون متریک تن در مدت مشابه سال گذشته افزایش قابل توجهی داشته است.

نفت 100دلاری تا پایان سال؟

بلومبرگ در گزارشی اخیراً اعلام کرده که قیمت نفت خام ممکن است در مسیر رسیدن به 100 دلار و حتی 120 دلار در هر بشکه باشد، که این امر مستلزم حرکت تهاجمی خرید در بازار نفت کنونی است. با توجه به اینکه عملکرد اقتصادی ضعیف چین همچنان ادامه دارد و قیمت نفت هنوز سقوط نکرده، احتمال می‌رود بازار نفت روندی صعودی به خود بگیرد. تحلیلگران معتقدند اقتصاد چین در حال حاضر عامل محرک قیمت نفت نیست و عامل حیاتی برای نفت تداوم کاهش عرضه است. به گفته تحلیلگران طرف عرضه خواستار حرکت سریع‌تر قیمت نفت بالاتر از احتمال بازار هستند.

تاکنون در سال جاری، نگرانی‌ها در مورد اقتصاد چین هرگونه افزایش قیمت نفت را متوقف کرده است. به گفته تحلیلگران و فدرال‌رزرو، شانس «فرود نرم» در ایالات‌متحده افزایش یافته است، اما نگرانی‌ها در مورد نیاز به افزایش بیشتر نرخ بهره از سوی فدرال‌رزرو برای مبارزه با تورم ادامه دارد. ضعف چین، بازار را وادار کرده که رویکرد «منتظر ماندن و مشاهده کردن» را در پیش بگیرند که آیا سیاست‌های چین برای احیای بخش املاک و مستغلات و اعتماد مصرف‌کننده به نتیجه می‌رسند یا خیر. فعالان بازار انتظار دارند محرک‌های اضافی و اقدامات دیگری که از سوی دولت چین در دستور کار قرار گرفته برای قرار دادن رشد اقتصادی و تولید صنعتی این کشور در مسیر دستیابی به اهداف مقامات در سال 2023 باشد. تحلیلگران می‌گویند در عین حال، کاهش عرضه از سوی ائتلاف اوپک پلاس شروع به فشرده کردن بازار کرده است. به گفته تحلیلگران و آژانس‌های پیش‌بینی، کاهش تولید از سوی اوپک‌پلاس و عربستان سعودی، همراه با تداوم افزایش تقاضا، منجر به کاهش ذخایر برای بقیه سال می‌شود و از قیمت نفت حمایت می‌کند.