«سوزانا ترستال» سفیر هلند از آینده روابط اقتصادی با ایران می‌گوید
رویش لاله‌های نارنجی در اقتصاد ایران
با اجرایی شدن برجام، مهم‌ترین اتفاقی که این روزها شاهد آن خواهیم بود، ازسرگیری روابط اقتصادی و سیاسی ایران و کشورهای غربی است؛ پس از توافق هسته‌ای ایران و ۱ + ۵، هیات‌های مختلفی متشکل از سرمایه‌گذاران خارجی که برای سرمایه‌گذاری در ایران ابراز تمایل کرده‌اند، به ایران سفر کرده‌اند.
با اجرایی شدن برجام، مهم‌ترین اتفاقی که این روزها شاهد آن خواهیم بود، ازسرگیری روابط اقتصادی و سیاسی ایران و کشورهای غربی است؛ پس از توافق هسته‌ای ایران و 1+5، هیات‌های مختلفی متشکل از سرمایه‌گذاران خارجی که برای سرمایه‌گذاری در ایران ابراز تمایل کرده‌اند، به ایران سفر کرده‌اند. در این میان، هلند به عنوان اولین کشوری است که به شکل رسمی سرمایه‌گذاری خود در ایران را آغاز کرده و از تاریخ 26 ژانویه رسماً در ایران فعالیت‌های سرمایه‌گذاری مشترک خود را آغاز خواهد کرد. به همین بهانه، مجله «تجارت فردا»، گفت‌وگویی را با «سوزانا ترستال»، سفیر هلند در تهران ترتیب داده و از وی درباره آینده روابط اقتصادی-سیاسی با ایران پساتحریم پرسیده و جزییات سرمایه‌گذاری‌های جدید هلند در ایران را جویا شده است.
روابط اقتصادی میان ایران و هلند، تاریخچه طولانی دارد که قدمت آن به دوران «صفویان» باز‌می‌گردد. در این دوره، نخستین گام‌ها برای شروع روابط اقتصادی میان دو کشور برداشته شد و از آن زمان تاکنون، این روابط همچنان ادامه یافته است. شما سطح این روابط را چگونه ارزیابی می‌کنید؟
از زمان‌های بسیار دور، یعنی قرن هفدهم، نه‌تنها این دو کشور با یکدیگر روابط دیپلماتیک داشته‌اند، بلکه روابط اقتصادی خوبی نیز با هم برقرار کرده بودند. در طول زمان و در زمان فعال بودن جاده ابریشم، به‌عنوان شاهراه بزرگ تجاری جهان، بسیاری از تاجران هلندی به ایران آمده و با ایرانیان دست به تجارت زده‌اند. در طول قرن‌ها، تصور می‌کنم که تاجران هلندی همواره در این راه فعال بوده و با تاجران ایرانی به تجارت پرداخته‌اند. بنابراین، از نظر من در آینده نیز روابط خوبی بین هلند و ایران وجود خواهد داشت و از سوی هلند نیز تمایل زیادی برای تجارت با ایران وجود دارد.
پس از تحریم‌های اقتصادی غرب علیه ایران، روابط اقتصادی تهران با کشورهای غربی، به میزان قابل توجهی کاهش یافت؛ این مساله، چه تاثیری بر روابط میان ایران و هلند گذاشت؟ آیا هلند به‌طور خودخواسته تحریم‌ها علیه ایران را پذیرفت یا آنکه الزامات و فشارهای اتحادیه اروپا و آمریکا در این امر دخیل بود؟
پاسخ این سوال بسیار ساده است؛ همان‌طور که می‌دانید، هلند از اعضای اتحادیه اروپاست و اگر اتحادیه اروپا تصمیم به تحریم یک کشور گرفت، هلند نیز به عنوان یک عضو از اتحادیه اروپا، به تبعیت از این تصمیم رویکردی مشابه با این اتحادیه در قبال تحریم علیه ایران گرفته بود. من قصد ندارم بیشتر از این در این خصوص صحبت کنم اما آنچه واضح است، یک عضو اتحادیه اروپا باید پیرو سیاست‌های این اتحادیه باشد و تبعیت از این تصمیمات برای همه اعضای این اتحادیه ضروری است.
آیا تضمینی می‌دهید که در صورت هرگونه کارشکنی آمریکا در اجرای توافق هسته‌ای، سرمایه‌گذاران هلندی به فعالیت خود در ایران ادامه دهند؟
ما یک کشور مستقل هستیم بنابراین سیاست‌های خودمان را داریم. همان‌طور که شاهد هستید، ما در ایران سفارت داریم و با این کشور سر و کار داریم؛ من یک دیپلمات هستم و در این مورد از من سوال نپرسید.
همان‌طور که مستحضر هستید، توافق هسته‌ای میان ایران و قدرت‌های جهان (گروه 1+5)، هم‌اکنون اجرایی شده است؛ شما چشم‌انداز روابط میان ایران و هلند را در آینده نزدیک چطور ارزیابی می‌کنید؟ آیا تجار و بازرگانان هلندی و همین‌طور فعالان بخش صنعتی این کشور، تمایلی به همکاری با شرکت‌های ایرانی دارند؟
باید اشاره کنم که ما در ایران، ماموریت‌های تجاری بزرگی داریم؛ همان‌طور که پیشتر هم شاهد بودید، سال گذشته میلادی نیز وزیر اقتصاد هلند، به همراه نمایندگان 60 شرکت بزرگ تجاری، بازرگانی و کشاورزی به ایران سفر کرده و اقدام به امضای قراردادهای همکاری کردند. برخی از این شرکت‌ها تا پیش از تحریم‌ها نیز با ایران همکاری می‌کردند و حالا نیز با لغو تحریم‌ها، اشتیاق فراوانی برای بازگشت به ایران دارند؛ بنابراین، از نظر من در آینده نزدیک تجار هلندی زیادی نه‌تنها برای تجارت، بلکه برای سرمایه‌گذاری وارد ایران خواهند شد.
به عنوان یک دیپلمات، نظر شما درباره توافق هسته‌ای اخیر میان ایران و غرب چیست؟
به عنوان یک دیپلمات به شخصه عاشق این توافق هستم. اگر شما بتوانید مشکلات موجود را از راه دیپلماتیک حل کنید، خواهید توانست مشکلات را هم حل کنید. مشکلات فراوانی در اقصی نقاط جهان وجود دارد. اگر به سوریه، یمن و تمامی کشورهای عربی درگیر با داعش نگاه کنید، به خوبی به اهمیت این توافق پی می‌برید. اگر آنها هم قادر بودند به جای برپایی جنگ و درگیری، مشکلات خود را از مسیر دیپلماتیک حل کنند، قطعاً اکنون دنیا جای بسیار بهتری برای زندگی بود. من فکر می‌کنم ایران، جهت یافتن راه‌حل دیپلماتیک برای این مساله نقش مهمی ایفا می‌کند.
شما به‌عنوان یک دیپلمات که در تهران فعالیت می‌کند، در این رابطه پیامی از ایران برای دیپلمات‌ها دارید؟
راستش خیر؛ چرا که از نظر من آنها به خوبی کار خود را بلد هستند و می‌دانند که چه می‌کنند.
تحلیل شما از تمایلات و گرایشات سرمایه‌گذاران هلندی که قصد دارند برای سرمایه‌گذاری به ایران بیایند، چیست؟ به‌نظر شما آنها در کدام یک از بخش‌ها نظیر نفت و گاز، معادن، خدمات و کشاورزی تمایل به فعالیت دارند؟
این موضوع به اندازه‌ای جالب است که روز گذشته من نیز یک مصاحبه با رادیوی هلند داشتم؛ چرا که در هلند هم روز اجرایی شدن برجام یک روز مهم تلقی می‌شد. به نظر من بخشی که هلندی‌ها در آن بسیار موفق هستند و می‌توانند به کمک ایران بیایند، بخش مدیریت آب خواهد بود؛ چرا که آب در ایران نقشی حیاتی داشته ولی به‌طور مدیریت‌نشده و ناکارآمدی مصرف می‌شود به‌طوری که بخش اعظم آن به دلیل عدم مدیریت صحیح تبخیر شده یا هدر می‌رود؛ ما [شرکت‌های هلندی] تجربه‌های بسیاری در این زمینه داریم که قطعاً به کمک ایرانی‌ها خواهد آمد. در مورد صنعت نفت و گاز نیز، هلند نه‌تنها دارای یکی از بزرگ‌ترین شرکت‌های نفتی جهان است، بلکه دارای صنایعی است که به حمایت نفت و گاز می‌پردازد و بسیار خوب خواهد بود که راه‌حل بسیار اختصاصی برای حل مشکلات و ارتقای این صنایع پیدا شود. همچنین بخش کشاورزی هلند بسیار پیشرفته است به‌طوری که این کشور
دومین صادرکننده بزرگ محصولات کشاورزی در جهان است؛ ما تجارب فراوانی در این زمینه داریم. به عنوان مثال، دانشگاه‌های اختصاصی و شناخته‌‌شده‌ای مانند دانشگاه «واخنینخن» (Wageningen) در زمینه کشاورزی داریم، که از سال‌ها پیش در این کشور فعال بوده و افراد زیادی در هلند در این دانشگاه مشغول به تحصیل هستند. به نظر من این برای ما یک فرصت فوق‌العاده خواهد بود تا در کنار هم و در زمینه حمل و نقل محصولات کشاورزی کار کنیم. برای اینکه تولیدات کشاورزی با بیشترین بازدهی به بازارها برسند، نیازمند یک زنجیره قوی خواهد بود تا شما در این فرآیند هیچ محصولی را از دست ندهید و اتلاف محصولات کشاورزی به حداقل برسد. برای مثال در کشوری نظیر ایران میزان ضایعات بسیار زیاد است و تنها در حدود 70 درصد از محصولات کشاورزی به بازارها راه پیدا می‌کنند در حالی که این میزان می‌تواند 100 درصد باشد. ما متخصصانی در هلند و ایران داریم که می‌توانند در این زمینه با هم کار کرده و تجربیات خود را به هم منتقل کنند.
به‌نظر شما، هلند فعالیت در کدام یک از بخش‌های صنعتی یا کشاورزی ایران را ترجیح می‌دهد و در کدام بخش می‌تواند با سایر کشورهای رقیب بر سر به دست آوردن منافع و سهم بیشتر در بازارهای ایران رقابت کند؟
علاوه بر صنایعی که اشاره کردم، مثل آب، نفت، گاز و کشاورزی، یکی از زمینه‌هایی که هلند در آن عملکرد خوبی داشته بخش انرژی‌های پایدار و تجدید‌پذیر است. قیمت نفت در حال حاضر به شدت پایین است؛ از سوی دیگر، نفت انرژی پاکی محسوب نمی‌شود و آلایندگی و مخاطرات زیست‌محیطی بسیاری دارد. در مقابل انرژی‌های پایداری نظیر انرژی باد و خورشید، بخش‌هایی هستند که هلند دارای متخصصان زیادی در آن است.
آیا درباره چالش‌ها و مشکلاتی که ممکن است در راه افزایش همکاری‌های اقتصادی خود با ایران با آن مواجه شوید، نظری دارید؟ اجازه بدهید واضح‌تر بگویم؛ آیا تصویر واضحی از مشکلات رسمی و غیررسمی که شرکت‌های هلندی احیاناً در ایران خواهند داشت، دارید؟
تصور نمی‌کنم که در حال حاضر ایران مکان راحتی برای سرمایه‌گذاری و کسب‌وکار باشد؛ به دلیل تحریم‌ها، این سیستم اندکی عقب‌تر از دیگر کشورهاست، که این شرایط به قول معروف برای طرفین عادلانه نیست و شرایط برای تمام افرادی که می‌خواهند وارد بازار شوند برابر نیست؛ بخشی از این موانع و مشکلات، مرتبط با موانع تجاری و مشکل دیگر نیز بوروکراسی پیچیده حاکم برای رسیدن به بازار است. من می‌دانم که شرکت‌های تولید‌کننده و وارد‌کننده در ایران به‌طور جداگانه‌ای برچسب می‌خورند به جای اینکه نشان و علامت داشته باشند مثل نشان کنترل و... . بنابراین پول‌های زیادی به دلیل بوروکراسی‌های غیرضروری هدر می‌رود؛ هر چند در کشور من نیز تا حدودی این بوروکراسی‌ها وجود دارد. همچنین، همان‌طور که اخیراً هم در اخبار مشاهده کرده‌اید، نگرانی‌هایی در مورد فساد مالی وجود دارد.
نکته دیگر این است که ایران باید بتواند به سازمان جهانی تجارت (WTO) بپیوندد و این در حالی است که اکثر کشورهای دیگر هم‌اکنون عضوی از این سازمان هستند چرا که عضویت در این سازمان راه مناسبی برای رسیدن به اهداف تجاری آنها محسوب می‌شود.
موضوع مهم دیگر این است که در ایران قانون «کپی‌رایت» وجود ندارد که با راه‌اندازی یک دفتر حمایت از حق نشر، می‌توان این مشکل را مرتفع کرد؛ به دلیل نبود این قانون، هر ایده و ابداعی در ایران به دلیل عدم امکان احقاق حق مالک آن ایده، ممکن است به راحتی سرقت شود.
بنابراین هنوز باید موارد مختلفی در ایران تغییر کند تا این کشور به یک کشور آزاد برای کسب وکار تبدیل شود.
همان‌طور که اخیراً با یکی از اعضای اتاق بازرگانی صحبت کرده‌ام، الحاق ایران به WTO و همکاری با اعضای آن می‌تواند در تسهیل موانع کسب‌وکار در ایران بسیار مفید باشد.
همان‌طور که شما هم استحضار دارید، کمپانی‌های هلندی قصد سرمایه‌گذاری در ایران، به ویژه در استان البرز را دارند؛ اگر امکان دارد جزییات بیشتری درباره این همکاری‌ها بفرمایید.
آن‌طور که من اطلاع دارم، شرکت هلندی «برنتز اینترنشنال» (Barentz Intl) که یکی از بزرگ‌ترین شرکت‌های هلند است برای همکاری با شرکت خصوصی ایرانی متعلق به خانواده ثابتیان که در بخش فولاد و کشاورزی فعالیت می‌کند، به تفاهم رسیده است و قرار است در استان البرز به سرمایه‌گذاری مشترک بپردازند. این شرکت قرار است محصولات خود را در ایران و مناطق وسیع‌تری عرضه کند. این همکاری‌ها شامل عرضه محصولات دارویی، محصولات بهداشت فردی، افزودنی‌های خوراکی، مکمل‌های دامی و همچنین عرضه محصولات شرکت‌های متعلق به خانواده ثابتیان به بازارهای جهانی نظیر مواد اولیه دارو و نیز زغفران که یک کالای بسیار با‌ارزش است، در بازارهای اروپایی می‌شود.
آیا تا به حال بازخوردی از سرمایه‌گذاران هلندی دریافت کرده‌اید؟
در حال حاضر هنوز سرمایه‌گذاری هلندی در ایران شروع نشده، اما قرار است این فعالیت به زودی (از 26 ژانویه) رسماً آغاز شود اما بسیاری از کمپانی‌ها که پیش از این در ایران فعالیت می‌کردند، مشتاق هستند تا دوباره به ایران بازگردند و فعالیت‌های خود را در این کشور از سر گیرند.
آیا برنامه خاصی برای سرمایه‌گذاری در بخش مسکن ایران دارید؟
ما به عنوان دولت برنامه‌ای نداریم. به نظر من این بخش اولویت اول شرکت‌های هلندی برای سرمایه‌گذاری در ایران نخواهد بود.
در پایان اگر احساس می‌کنید که باید نکته‌ای اضافه کنید بفرمایید.
نه، متشکرم تنها باید اضافه کنم که پس از اجرایی شدن برجام، روابط ایران و هلند به ویژه در زمینه اقتصادی بسیار خوب خواهد بود و پیشرفت محسوسی خواهد کرد. ما شاهد حضور افراد بیشتری هستیم که به دنبال یافتن راهی برای سرمایه‌گذاری در ایران، تلاش خواهند کرد و شرکای ایرانی نیز شرکای قابل اعتمادی برای هلندی‌ها خواهند بود. من آینده این روابط را روشن می‌بینم.
دیدگاه تان را بنویسید