قطعی نشده

حجم بالای واردات برنج که از نیمه دوم سال 91 آغاز و تا نیمه اول سال 92 ادامه پیدا کرد باعث شد در طول یک سال حدود دو میلیون و 600 هزار تن برنج به کشور وارد شود. این درحالی است که کل نیاز کشور به برنج سالانه سه میلیون تن است که از این میزان حدود دو میلیون تن آن در داخل کشور تولید می‌شود. جمیل علیزاده‌شایق در این‌باره ضمن تاکید بر اینکه امیدوارم وزارت جهاد کشاورزی واردات برنج را ممنوع اعلام کند از روند واردات این کالا به کشور ابراز نگرانی کرده و در این باره می‌گوید: وزارت جهاد کشاورزی در زمانی که متولی واردات برنج نبود هیچ واکنش و اعتراضی به واردات بی‌رویه این کالا نکرد اگر الان هم واکنشی نداشته باشد مثل تف سر بالاست. از طرف دیگر درباره واردات برنج افزایش تعرفه کارساز نیست زیرا واردکننده این کالا تمام راه و چاه را بلد بوده و می‌داند که طوری ترتیب واردات برنج را بدهد تا برهه‌ای را که تعرفه 40 درصد شده است دور بزند.



‌وزارت جهاد کشاورزی در راستای تنظیم بازار داخلی و حمایت از تولید برنج ایرانی و همچنین عدم به فروش رفتن برنج‌های تولید داخل اعلام کرده است که واردات این کالا ممنوع شده است، با توجه به اینکه نیاز سالانه کشور به برنج حدود سه میلیون تن است و تولید داخلی تنها دو میلیون و 200 تن از این نیاز را تامین می‌کند، در صورت ممنوعیت واردات، برنامه تامین برنج مورد نیاز کشور چیست؟
ما در این جور مواقع باید منطقی برخورد کنیم. ما نمی‌توانیم بگوییم واردات برنج ممنوع شود یا نشود یا مانع از واردات بی‌رویه این کالا به داخل کشور ‌شویم. من کمی به عقب بازمی‌گردم و مروری بر اتفاقات گذشته می‌کنم. ما یک مقدار تولید برنج، یک مقدار کسری و یک مقدار هم نیاز به این کالا داریم که قطعاً میزان نیاز ما و کسری باید از طریق واردات تامین شود. این ادعا را هم نمی‌توانیم داشته باشیم که در تولید برنج خودکفا هستیم و می‌توانیم تمام نیاز داخلی را از طریق تولیدات داخلی بدون واردات تامین کنیم. اما از سوی دیگر کشور در این زمینه نیازمند یک برنامه‌ریزی بلند‌مدت و منطقی است که بر اساس آن بین میزان واردات و تولیدات کشور تعادل ایجاد شود. ابتدا باید آمار میزان تولید، مصرف و کسری خود را به طور دقیق مشخص کنیم، این درحالی است که وزارت جهاد کشاورزی به هیچ وجه آمار مشخص و دقیقی از میزان تولید و مصرف برنج در کشور در دست ندارد. آمارهایی که استان‌های کشور در مورد مصرف برنج ارائه می‌دهند با آمارهایی که خود وزارتخانه دارد در تضاد بوده و تفاوت بسیار زیادی دارد. بنابراین باید اول مشخص کنیم که چقدر تولید داریم.
علاوه بر این برای میزان مصرف نیز باید ابتدا به طور دقیق میزان مصرف سرانه برنج در کشور مشخص شود. پس از مشخص شدن مصرف سرانه برنج در کشور میزان نیاز مشخص شده و امکان برنامه‌ریزی برای واردات و تولید داخل فراهم ‌شود.

‌با توجه به اهمیت در دست داشتن آمار مصرف سرانه برنج در کشور در راستای برنامه‌ریزی برای واردات و تولید داخلی آیا وزارت جهاد کشاورزی آمار مشخصی از میزان مصرف برنج در کشور دارد؟
همان‌طور که گفتم آمار مشخصی در دست نیست. بین 38 کیلو تا 42 کیلو مصرف سرانه برنج اعلام شده است. وزارت جهاد کشاورزی زمانی اعلام می‌کرد که مصرف سرانه برنج 38 کیلو است الان می‌گوید به 42 کیلو افزایش یافته است. وزارت صنعت، معدن و تجارت هم آمار مصرف سرانه برنج را 45 کیلو اعلام کرده است. بنابراین باید ابتدا رقم دقیق مصرف برنج در کشور مشخص و اعلام شود، میزان تولید هم مشخص است پس تفاوت این دو کسری می‌شود که باید وارد شود.
در این صورت نیاز واقعی به واردات به کشور مشخص می‌شود و باید پای این میزان واردات نیز بایستیم. زمانی که در سال 92 دو میلیون تن برنج وارد شد وزارت جهاد کشاورزی هیچ موضعی در این خصوص نگرفت و هیچ اعتراضی هم نکرد که چرا باید این همه برنج به کشور وارد شود. در سال 93 هم هیچ بحث و اعتراضی از سوی وزارت جهاد کشاورزی مبنی بر این نشد که چرا به رغم این حجم بالای واردات برنج در سال 92 همچنان واردات با همان سرعت در سال 93 ادامه یافته است. در شش‌ماهه اول سال 700 هزار تن برنج وارد شده است؛ اینکه به یکباره اعلام کنند نباید وارد شود که خب کسی به حرف شما گوش نمی‌دهد.

‌ابتدا بنا بر افزایش تعرفه واردات برنج بود، نه ممنوعیت واردات آن.
از ابتدای مرداد تعرفه واردات برنج از 20 درصد به 40 درصد رسید ولی کسی که می‌خواهد برنج وارد کند حواسش از من و شما بسیار جمع‌تر است. به این معنی که طوری ترتیب واردات برنج را می‌دهد که برهه‌ای را که تعرفه 40 درصد شده است دور بزند. واردکنندگان برنج استاد هستند و تمام خم و چم واردات آن را بلد هستند. زمانی دوباره برنج‌های خود را وارد می‌کنند که تعرفه مجدداً 20 درصد شده است. از آن بدتر هم این است که دولت در اواخر شهریور اعلام کرد سازمان‌های دولتی، دستگاه‌ها و ارگان‌هایی که برنج مصرف می‌کنند الزاماً باید از برنج ایرانی استفاده کنند نه برنج وارداتی. سازمانی که چنین قانونی برای آن وضع کرده‌اند طوری برنامه‌ریزی می‌کند که بتواند برنج مورد نیاز خود را قبل از ابلاغ این قانون خریداری کند و تحویل بگیرد. باید یک مقدار بر روی این قضایا منطقی‌تر برنامه‌ریزی کرد. بنابراین دولت تصمیم گرفت تعرفه واردات برنج را به 40 درصد افزایش دهد که از نظر من به هیچ وجه این کار کارساز نیست، زیرا تاجری که تصمیم به واردات برنج دارد برای این کار قرارداد خود را طوری تنظیم می‌کند که واردات خود را در زمان اعمال تعرفه بالا انجام ندهد. در سال 92 مجموعاً یک میلیون و 960 هزار تن برنج وارد شد که عمدتاً هم هندی بود. در طول این شش ماه نیازی به واردات این میزان برنج نداشتیم، البته این را هم بگویم که در سه‌ماهه اول سال حدود 299 هزار تن برنج وارد کشور شد که این میزان نسبت به بهار سال 92 حدود 34 درصد کاهش داشته است.
در زمانی که وزارت صنعت، معدن و تجارت متولی واردات برنج بود وزارت جهاد کشاورزی به راحتی می‌توانست به این حجم از واردات اعتراض کند ولی الان که همه چیز دست خودش است دیگر اعتراضی نمی‌تواند داشته باشد زیرا تف سربالا می‌شود.

‌آیا آماری از میزان برنج‌های وارداتی در سال 92 که در انبارها باقی ‌مانده در دست است؟ همچنین میزان تولید برنج در داخل کشور چه میزان است؟
خیر، هیچ کس نمی‌داند. در آمارها و به خصوص آمارهای موجودی‌ها همیشه مشکل داشته‌ایم و واقعاً نمی‌دانیم از دو میلیون و 600 هزار تنی که در نیمه دوم سال 91 و نیمه اول سال 92 وارد کشور شده است چقدر در انبارها باقی مانده ‌است. البته در مورد ممنوعیت واردات برنج هم باید بگویم که این موضوع در حد پیشنهاد است و معلوم نیست ضمانت اجرایی داشته باشد. البته من امیدوار هستم این وزارتخانه در ممنوعیت واردات برنج پافشاری کند زیرا به قدر کافی ذخیره‌سازی شده است.
در سال 92 میزان تولید برنج در کشور دو میلیون و 300 هزار تن بوده است. از ابتدای سال 92 تاکنون حدود دو میلیون و 700 هزار تن برنج وارد کشور شده است، علاوه بر این دو میلیون و 300 هزار تن نیز تولید سال 93 است؛ بنابراین ما برای سال 94 هم نیازی به واردات برنج نداریم؛ مگر اینکه برنج‌های وارد‌شده از کشور خارج شود یا از بین برود.