تاریخ انتشار:
ریسک بازگشت سفته‌بازی به اقتصاد
بورس از بازارهای رقیب جا ماند
هفته گذشته در شرایطی زیان هفتگی شاخص کل بعد از چهار هفته متوالی متوقف و حتی بازدهی بورس به۳/۰درصد رسید که کارشناسان معتقدند بازگشت نسبی بازار می‌تواند متاثر از دو اتفاق باشد؛ نخست اصلاح شاخص در جریان معاملات روزانه است که با بازگشایی یا توقف برخی نمادهای تاثیرگذار مسیر حرکت روزانه شاخص تغییر می‌کند.
هفته گذشته در شرایطی زیان هفتگی شاخص کل بعد از چهار هفته متوالی متوقف و حتی بازدهی بورس به3/0درصد رسید که کارشناسان معتقدند بازگشت نسبی بازار می‌تواند متاثر از دو اتفاق باشد؛ نخست اصلاح شاخص در جریان معاملات روزانه است که با بازگشایی یا توقف برخی نمادهای تاثیرگذار مسیر حرکت روزانه شاخص تغییر می‌کند. دومین عامل نیز خوش‌بینی‌ها نسبت به برخی سیاست‌ها در بازار است که به گفته کارشناسان در صورتی که نشانه‌های عملی از آن نیز دیده شود می‌تواند به تداوم نسبی در حرکت بورس منجر شود. در این میان ارجاع قیمت‌گذاری خوراک گاز پتروشیمی‌ها به دولت، تخفیف پنج واحد درصدی بهره مالکانه معادن دولتی و رسیدن این نرخ از 30 درصد به 25 درصد، برخی اخبار مبنی بر انتقال پروانه بهره‌برداری دو معدن بزرگ سنگ‌آهن یعنی چادرملو و گل‌گهر به شرکت‌های مزبور، توقف بحث قیمت‌گذاری محصولات پالایشی بر اساس طرح کیفی‌سازی و موکول شدن اجرای این طرح از سال 98 و مواردی از این دست همگی از عواملی هستند که به صورت بالقوه می‌توانند بازار را از روند نزولی فعلی آن دور کنند. در حال حاضر بورس تهران تا روز چهارشنبه زیانی معادل 5/17 درصد را برای فعالان این بازار رقم
زده است که یکی از رکودهای جدی بازار در سال‌های اخیر محسوب می‌شود. این در شرایطی است که یکی از نگرانی‌های جدی بازارهای کشور آن است که در غیاب نقدینگی موثر در بورس و رشد مناسب قیمتی در بازارهای ارز و سکه سفته‌بازی بار دیگر به بازارها بازگردد. این در حالی است که بازدهی بازار از ابتدای سال تاکنون در بازارهای ارز و سکه به ترتیب 5/13 و 12/9 درصد بوده است. این در حالی است که بازگشت سفته‌بازی به بازارهای کشور نگرانی از هدر‌رفت منابع تامین مالی تولید را به شدت تقویت می‌کند و این مساله می‌تواند رشد اقتصادی را بار دیگر دستخوش تهدید جدی کند.
این در حالی است که با روی کار آمدن دولت جدید این روند کاملاً معکوس شده بود؛ به‌طوری که قیمت دلار از حدود 3600 تومان به کانال 2800 تومانی نیز در برهه‌ای از زمان کاهش یافت و حباب قیمتی در بازار سکه نیز تخلیه شد. اما عاملی که باعث معکوس شدن این روند شده است تمدید مذاکرات هسته‌ای در سوم آذرماه بود. بیش از دو ماه پیش در سوم آذرماه، به نتیجه نرسیدن مذاکرات هسته‌ای و تمدید مجدد آن سبب شد تا بار دیگر هیجانات بر بازارها سایه اندازد. در این بین بازار سهام از تاریخ مذکور تا چهارشنبه هفته گذشته زیان 13درصدی را تجربه کرده است، اما بازار ارز و سکه به‌رغم نوسانات نسبتاً قابل توجهی که تجربه کرده‌اند با تغییرات 2/6 و 8/7 درصدی روبه‌رو شده‌اند که این نظر را تقویت می‌کند.
در این بین بازار سکه تحت تاثیر دو عامل قیمت طلای جهانی و دلار رشد قابل توجهی را تجربه کرده است. با این حال با توجه به ثبات نسبی قیمت دلار، آنچه موجب رشد قیمت سکه شده، قیمت اونس طلا بوده است که بعد از 9 ماه به بالاتر از 1300 دلار نیز رسیده است. در بازار طلای جهانی، نگرانی‌های زیادی درخصوص اقتصادهای اروپا، چین و ژاپن به وجود آمده است که با افزایش تقاضا برای این فلز زرد همراه است. به این ترتیب، مشاهده می‌شود در بازارهای جهانی نیز نگرانی از اوضاع اقتصادی موجب می‌شود تا سرمایه‌گذاران به سمت سرمایه‌گذاری‌های «امن» حرکت کنند. در این میان، طلا یکی از مطمئن‌ترین کالاهایی است که با افزایش اقبال سرمایه‌گذاران مواجه می‌شود. با این حال، در کشور ما نگرانی از اوضاع اقتصادی علاوه بر سکه، جذابیت‌های زیادی را برای خرید ارز ایجاد می‌کند. در واقع، انتظار ثبات اقتصاد کشوری مثل آمریکا باعث می‌شود دلار نیز در کشور ما به‌عنوان محلی برای حفظ سرمایه افراد شناخته شود. در این میان اما، ورود به بازارهایی مثل ارز و سکه عموماً با سفته‌بازی (خرید و فروش صرفاً با هدف کسب سود بدون انجام کار تولیدی) همراه می‌شود. بنابراین، فعالیت دلالان
تهدیدی جدی برای اقتصاد کشور در این بازارها محسوب می‌شود که سرمایه بسیاری از افراد می‌تواند طعمه‌ای برای این نوسان‌گیران محسوب شود. همچنین، یکی دیگر از مهم‌ترین آثاری که حرکت تقاضا به سمت ارز و رشد قیمت آن دارد بی‌ثباتی فضای کسب‌وکار است. اقتصادها و به‌ویژه اقتصاد کشور ما وابستگی قابل توجهی به واردات کالا و مواد خام اولیه دارد؛ بر این اساس، بی‌ثباتی و نوسان شدید قیمت ارز سبب می‌شود تا فعالان واقعی اقتصاد نیز فعالیت خود را متوقف کنند و حتی در برخی شرایط به سفته‌بازان ملحق شوند.
در این بین نگرانی دیگر افت شدید حجم و ارزش معاملات در بورس تهران است. آخرین معاملات این بازار در روز چهارشنبه نشان می‌دهد ارزش معاملات در این بازار به 88 میلیارد تومان رسیده است که 50 درصد کمتر از ارزش معاملات میانگین یک‌ساله در این بازار است. بررسی‌ها نشان می‌دهند بار دیگر حجم و ارزش معاملات که طی مهر و آبان رشد قابل توجهی پیدا کرده بودند در دی‌ماه کاهش یافتند و اثر آذرماه باعث شد معامله‌گران که در حال آشتی با بورس بودند از بازار خارج شوند. متوسط روزانه حجم و ارزش معاملات در دی‌ماه به ترتیب 413 میلیون سهم و 995 میلیارد ریال بود که نسبت به ماه آذر تقریباً نصف شده است. این موضوع نشان می‌دهد همان میزان که معاملات در بازارهای ارز و سکه تقویت شده رکود در بازار سهام تعمیق پیدا کرده که نشان‌دهنده عدم تمایل سرمایه‌گذاران برای فعالیت در این بازار در مقایسه با دو بازار دیگر است و نگرانی‌های بیشتری را تقویت می‌کند. این موضوع زمانی نگران‌کننده‌تر است که خروج معامله‌گران حقیقی از بازار به عنوان یکی از نشانه‌های رکود در حال مشاهده است. این در شرایطی است که طی ماه‌های مهر و آبان بررسی عملکرد معامله‌گران حقیقی و حقوقی
نشان می‌داد فعالیت حقیقی‌ها در دو فرآیند خرید و فروش تقویت شده است. با این حال با افت شاخص کل، فعالیت سهامداران حقیقی نیز در حال حاضر به میزان قابل توجهی کاهش یافته است، به طوری که طی دی‌ماه تغییر مالکیتی به ارزش 146 میلیارد تومان از سوی سهامداران حقیقی به حقوقی انجام شده به عبارتی سرمایه حقیقی‌ها به این میزان از بازار خارج شده است. کارشناسان معتقدند در این رابطه دولت باید بیش از هر چیز به فکر ایجاد فضای امن اقتصادی باشد؛ وعده‌های درست و عملی اقتصادی یکی از موضوعات مهم در این رابطه است. دولت در شرایط کنونی باید از وعده‌های غیرعملیاتی که به خروج نقدینگی از بازار منجر می‌شود دوری کند.
لایحه خروج غیرتورمی از رکود که در حال حاضر مجلس در حال بررسی آن است می‌تواند یکی از مهم‌ترین اقدامات در این رابطه باشد که از دید کارشناسان از ظرفیت‌های بالایی برای حمایت از تولید و جلوگیری از سفته‌بازی برخوردار است.
پیشبرد مثبت در مذاکرات هسته‌ای، تسریع در روند سیاستگذاری‌های اقتصادی، ایجاد شفافیت در حوزه‌های مختلف اقتصادی، استفاده از ابزارهای کلان اقتصادی به عنوان مثال سیاست‌های پولی در اقتصاد و موضوع نرخ بهره بانکی و مواردی از این دست از جمله اقداماتی است که می‌تواند در کاهش تحرکات سفته‌بازی در بازارها نقش داشته باشد. بررسی‌ها نشان داده‌اند بخش مهمی از رفتارهای سفته‌بازی زمانی شکل می‌گیرند که افراد به منظور حفظ ارزش سرمایه‌های خود به سمت سرمایه‌گذاری‌های امن روی می‌آورند. در این شرایط، وقتی مکانی بسیار امن‌تر مثل سپرده‌های بانکی وجود دارد که سرمایه افراد را در مقابل نرخ رشد تورم حفظ می‌کند، حرکت به سمت بازارهای ارز و سکه و در نتیجه تشدید سفته‌بازی کندتر می‌شود. بر این اساس، برخلاف انتظارات برخی افراد، در این شرایط کاهش نرخ سود سپرده‌ها به شدت به زیان اقتصاد کشور و حتی بازار سهام به‌عنوان آینه آن خواهد بود.
دیدگاه تان را بنویسید