تردید در ادامه رشد

با توجه به وضعیت موجود شرکت‌ها در بورس می‌توان ادامه رشد قیمت سهام آنها را بر مبنای برنامه‌ها و طرح‌های توسعه‌ای که دارند، پیش‌بینی کرد. اگر شرکتی برنامه توسعه‌ای داشته باشد و دائماً فعالیت‌های آن رو به رشد باشد قطعاً با سودآوری مواجه خواهد شد که در رشد قیمت آن تاثیر دارد. طبیعی است در چرخه اقتصادی با توجه به اتفاقاتی که در سطح کلان اقتصادی رخ می‌دهد یکسری از شرکت‌ها با توجه به برنامه‌ریزی‌هایی که داشته‌اند رو به رشد بوده اما در مقابل شرکت‌هایی هستند که دچار دوره افول می‌شوند. ممکن است ورود رقبا و عدم توان رقابت با آنها باعث شود نتوانند به روند رشد خود ادامه دهند در نتیجه با زیان مواجه می‌شوند و قیمت سهام آنها کاهش می‌یابد. البته ممکن است این مسائل در برخی شرکت‌ها تاثیر گذارد و در حال تثبیت قرار داشته باشند. آنچه مهم است اگر تعداد شرکت‌های رو به رشد در بورس زیاد باشد طبیعی است اثری که بر شاخص بورس می‌گذارند مثبت بوده و باعث ادامه رشد شاخص می‌شوند. اما اگر تعداد شرکت‌های زیان‌ده یا تثبیت‌شده بیشتر باشد قطعاً شاخص به سمت کاهش حرکت می‌کند. این امر یک پدیده عمومی است و ارتباطی به مقطع خاصی دارد. اما اگر بخواهیم آینده بازار سهام را پیش‌بینی کنیم که با توجه به رشد بی‌سابقه شاخص بورس در سال جاری آیا این روند در ماه‌های پایانی امسال ادامه می‌یابد و در سال آینده نیز این رکورد‌شکنی‌ها تکرار می‌شود بسیار سخت است که در این باره بتوانیم پیش‌بینی صحیحی انجام دهیم. به هر شکل فضای بورس در حال حاضر به گونه‌ای است که به نظر می‌رسد این رشد با این سرعت ادامه نداشته باشد. حتی اگر هم شاخص به رشد خود ادامه دهد اما نرخ رشد آن کاهش می‌یابد. یعنی دیگر با این شتاب که در سال 1392 شاخص رشد کرد در ادامه ممکن است این اتفاق رخ ندهد. به نظر می‌رسد چند عامل اساسی در رشد شاخص تاثیر داشته است که شاید در سال آینده تکرار نشوند. به طور مثال افزایش نرخ دلار بر رشد قیمت سهام برخی شرکت‌ها تاثیر بسزایی داشت و باعث شد قیمت جایگزینی شرکت‌ها تغییر کند و قیمت‌ها بر اساس ارزش روز آنها تعیین شود.

حتی باعث شد ارزش دارایی برخی شرکت‌ها تا چند برابر رشد کند یا برخی از شرکت‌های صادراتی به علت رشد قیمت دلار با سوددهی بی‌سابقه‌ای مواجه شدند. این دو عامل باعث شد تا در ابتدای سال شرکت‌های بزرگی چون پتروشیمی‌ها با رشد قابل توجهی مواجه شوند و در رشد شاخص نیز تاثیر بسزایی داشتند. در ادامه نیز تغییر دولت و گشایش در مذاکرات سیاسی و رکود بازار‌های موازی چون ارز، طلا و مسکن و کاهش جذابیت سوددهی آنها باعث شد تا با ورود نقدینگی جدید به بورس باز هم شاخص با رشد مواجه شود. البته خوش‌بینی‌ها نسبت به کاهش تحریم‌ها باعث شد تا در چند ماه اخیر جو مثبت در بازار ایجاد شود و در مجموع شاخص با رشد بی‌سابقه مواجه شود. ولی همان‌طور که تاکید کردم به نظر نمی‌رسد این روند رو به رشد تاریخی به ویژه با تثبیت نرخ ارز باز هم تکرار شود. البته باید توجه کرد که بازار سهام توانسته نقدینگی قابل توجهی جذب کند و تا حدودی در مهار تورم نقش داشته است. در مقابل باید مسوولان امر برای این مساله چاره‌اندیشی کنند. چرا که بروز رفتارهای هیجانی در بازار سهام از سوی افراد غیر‌حرفه‌ای باعث سوءاستفاده برخی از افراد خواهد شد که تبعات آن به اقتصاد کشور آسیب وارد می‌کند. نمونه آن هجوم یکباره سرمایه‌ها به بازار ارز بود که رفتارهای هیجانی باعث شد تا به یکباره تمام سرمایه کشور به سمت بازار دلالی سوق پیدا کند و تورم 40 درصدی را برجای گذاشت. اکنون نباید این وضعیت در بازار سهام تکرار شود. افراد غیرحرفه‌ای و تازه‌وارد نباید بدون مطالعه و مشاوره از کارشناسان مربوطه وارد این بازار شوند چرا که این افراد ممکن است با توجه به اینکه اطلاعات تخصصی لازم را ندارند شایعات را مبنای تصمیم‌گیری قرار دهند و در نتیجه با زیان سنگی مواجه شوند. چرا که این‌گونه افراد بازار سهام را متلاطم می‌کنند و باعث بالا رفتن مصنوعی قیمت سهام شرکتی یا افت قیمت سهام شرکت دیگری می‌شوند. توصیه می‌شود افرادی که با بازار سهام آشنایی ندارند قطعاً با افراد متخصص مشورت کنند و ابتدا از طریق صندوق‌های سرمایه‌گذاری وارد این بازار شوند. متاسفانه فرهنگ غلطی در سال‌های اخیر در کشور نهادینه شده و همه می‌خواهند یک‌شبه ره صد‌ساله را طی کنند و ثروتمند شوند. باید مسوولان امر به تبعات و عواقب این مسائل توجه کنند و با فرهنگ‌سازی و آموزش‌های لازم مانع شوند تا رفتارهای هیجانی تازه‌واردها بازار سرمایه را با خطر مواجه کند.