احتیاط کنید

شاخص بورس در سال جاری با جذب قابل توجه نقدینگی سرگردان در جامعه رکوردهای رویایی را برجای گذاشت و از قله 80 هزار واحدی با افتخار عبور کرد اما در مرز قله 90 هزار واحدی با نوسان مواجه شده است. در هفته‌ای که گذشت بروز نوسانات مانند دست‌اندازی زیر پای شاخص افتاد و گویا ترمز دستی رشد شاخص را کشیده است. در ابتدای هفته حرف و حدیث‌ها پیرامون افزایش نرخ خوراک پتروشیمی در مجلس باعث شد تا برخی از نمادهای پیشرو بازار با افت مواجه شوند اما در انتهای هفته ادامه مسائل پیرامون بودجه 93 در مجلس و مطرح شدن شایعاتی پیرامون ردپای بابک زنجانی در بورس و انتشار اخبار ضد و نقیض در این باره باعث شد تا جو منفی بر تالار شیشه‌ای حاکم شود که ادامه روند رو به رشد دماسنج بازار سهام را با ابهام مواجه کرده است. هر چند پیش از این مسائلی چون عدم شفافیت در گزارش عملکرد 9‌ماهه شرکت‌ها و افزایش نرخ خوراک پتروشیمی و رفتارهای هیجانی افراد غیرحرفه‌ای در بورس نشان از کند شدن روند رو به رشد شاخص در ماه‌های پایانی سال داشت. با این بهانه با حسن قالیباف‌اصل مدیرعامل شرکت بورس تهران پیرامون آینده بورس و شایعات مطرح‌شده در این بازار به گفت‌و‌گو پرداختیم که در ادامه می‌خوانید.
در شرایط فعلی با توجه به افت‌و‌خیزهای شاخص بورس این روزها شاهدیم فعالان بازار سهام تا حدودی نگرانند و سوالات متعددی در خصوص روند بازدهی بورس مطرح شده است. از طرفی برخی کارشناسان معتقدند بورس همچنان می‌تواند به روند سود‌آوری خود ادامه دهد اما در مقابل برخی دیگر از کارشناسان عنوان می‌کنند اکنون باید با احتیاط در این بازار گام برداشت چراکه شاخص حبابی شده است. ارزیابی شما چیست؟

سال گذشته میانگین معاملات روزانه در حدود 70 میلیارد تومان بود اما اکنون به بالغ بر 500 تا 600 میلیارد تومان رسیده است. این رقم معاملات نشان می‌دهد که نقدینگی قابل توجهی در سال جاری وارد بورس شده است. اگر این حجم نقدینگی در بازار دیگری وارد می‌شد به تشدید تورم دامن می‌زد اما اکنون آمارهای رسمی منتشره نشان داده که تورم رو به کاهش است. براین اساس می‌توان گفت بورس نقش موثری در کنترل نقدینگی برعهده‌گرفته است.

  با وجود اینکه شما اعتقاد دارید بورس در کنترل تورم موفق عمل کرده است اما به نظر می‌رسد ورود افراد غیرمتخصص و غیرحرفه‌ای به بازار نیز به رفتار هیجانی روی نمادها دامن زده و فشار تقاضا و عرضه در برخی نمادها را چند برابر کرده و آن را از رفتار معقولانه دور کرده است. در نتیجه نوسانات متعددی را در این روزها در بازار سهام ایجاد کرده است. آیا این امر نگران‌کننده نیست؟

شفاف بودن از ویژگی‌های بازار سهام است. درست است که شایعات در این بازار وجود دارد و گاهی باعث می‌شود رفتارهای هیجانی را در بین افراد تازه‌وارد و غیرحرفه‌ای به وجود آورد اما آنچه مهم است این است که اطلاعاتی که توسط شرکت‌ها در بورس مطرح می‌شود از شفافیت برخوردارند و نظارت‌های لازم از سوی نهاد ناظر انجام می‌شود. سرمایه‌گذار و سهامدار حرفه‌ای هیچ‌گاه اسیر رفتارهای هیجانی و شایعات نمی‌شود. اما در خصوص تازه واردها ممکن است تحت تاثیر جو بازار قرار گیرند و شایعات را مبنای تصمیم‌گیری‌های خود قرار دهند. ما بارها به افراد مبتدی و تازه‌وارد توصیه کرده‌ایم که به طور مستقیم وارد بورس نشوند. بهتر است از طریق صندوق‌های سرمایه‌گذاری و ای‌تی‌اف‌ها سرمایه‌گذاری کنند تا در صورت انتشار اخبار منفی با ضرر و زیان مواجه نشوند.

  اما برخی از فعالان بازار سهام اعتقاد دارند ابزارهای پولی کافی جهت مدیریت و کنترل آن در این بازار وجود ندارد. حتی گفته شده این مساله باعث سرگردانی سرمایه‌گذاران و معلق ماندن سرمایه‌های وارد شده در آن شده است.

ابزارهای کنترلی همواره در بازار سهام اعمال می‌شود. نهاد ناظر یعنی سازمان بورس و اوراق بهادار کشور نظارت کامل بر روند معاملات در بورس دارد. مبنای تصمیم‌گیری در این بازار اطلاعاتی است که شرکت‌ها ارائه می‌دهند. در این زمینه تصور نمی‌کنم مساله خاصی وجود داشته باشد. اما آنچه مهم است که برآن تاکید نیز کردم این است که افراد تازه‌وارد باید با مشاوره کارشناسان وارد بورس شوند. اینکه این افراد خودشان بدون داشتن اطلاعات کافی وارد خرید و فروش شوند صحیح نیست در نتیجه دچار رفتارهای هیجانی خواهند شد و زیان می‌کنند. باید در زمینه فرهنگ‌سازی اقدامات بیشتری نسبت به قبل انجام داد. اکنون که اقبال به بازار سهام در بین عموم مردم افزایش یافته است باید آموزش‌ها و اطلاعات لازم به افراد داده شود تا بتوان از این فرصت در جهت رشد و توسعه بازار سرمایه استفاده کرد.

  به هر حال اکنون شاهدیم رشد شدید قیمت سهام برخی شرکت‌های کوچک و زیان‌ده بر اثر شایعاتی که از سوی برخی افرادی که دارای رانت‌های اطلاعاتی هستند یا بعضی از سایت‌ها منتشر می‌شود باعث شده تا نگرانی‌ها در این زمینه در بورس افزایش یابد.

اگر سرمایه‌گذاری در بورس با مطالعه و مشورت‌های کارشناسی انجام شود قطعاً افراد به سمت خرید سهام شرکت‌هایی حرکت خواهند کرد که ارزش ذاتی بالا دارند. باید سرمایه‌گذار در خرید سهام هر شرکتی از قبل مطالعات لازم را انجام دهد. اگر قیمت سهمی با توجه به تحلیل‌ها و پیش‌بینی‌هایی بر اساس ارزش دارایی‌هایی که دارد به یکباره در مدت زمان کوتاهی افزایش یافته است به طور حتم باید سرمایه‌گذار در خرید آن سهم احتیاط کند. این مسائل به سرمایه‌گذار برمی‌گردد و نباید در هیچ شرایطی بدون احتیاط و مشاوره کارشناسان وارد خرید و فروش شود چون احتمال اینکه با ضرر مواجه شود زیاد است.

  با این حال عدم شفافیت اطلاعاتی بسیاری از شرکت‌های بورسی و ابهام در گزارش 9‌ماهه شرکت‌ها نیز به نوسانات بازار در روزهای اخیر دامن زده است.

با توجه به نظارت‌هایی که توسط نهاد ناظر در این بازار انجام می‌شود شفاف‌سازی انجام می‌شود. به هر شکل شرکت‌ها گزارش عملکردهای سه‌ماهه، شش‌ماهه و 9‌ماهه خود را بر اساس فعالیت‌ها و پیش‌بینی‌هایی که دارند با توجه به معیارها و ضوابطی که وجود دارد منتشر می‌کنند. نهاد ناظر نیز نظارت لازم را دارد. نمی‌توان گفت همه این گزارش‌ها شفاف نیستند. به هر حال وضعیت سیاسی و اقتصادی کشور نیز در این زمینه اثرگذار است. اکنون خوش‌بینی‌هایی در بازار سهام افزایش یافته است که با کاهش تحریم‌ها زمینه برای رشد و سودآوری شرکت‌ها به ویژه شرکت‌هایی که در اثر تحریم دچار زیان‌های سنگین شده‌اند فراهم شود. طبیعی است شرکت‌ها در گزارش عملکردهای خود این مساله را مبنا قرار دهند و ممکن است مسائل خاصی هم داشته باشند. اما در مجموع بازار سهام رو به رشد است و ممکن است با افت و خیزهای مقطعی مواجه شود.

  یعنی شما اعتقاد دارید قیمت سهام شرکت‌ها همچنان افزایش پیدا می‌کند؟

شاخص کل بورس در ابتدای سال در حدود 38 هزار واحد بود اما اکنون از نیمه کانال 80 هزار واحدی عبور کرد و در نزدیک کانال 90 هزار واحدی قرار دارد. این امر نشان می‌دهد قیمت سهام اغلب شرکت‌ها با رشد بی‌سابقه‌ای مواجه شده است. قطعاً سرمایه‌گذاران در این مرحله باید احتیاط لازم را داشته باشند و دقت بیشتری را لحاظ کنند. نباید سهام هر شرکتی را بدون اطلاعات و مطالعات کارشناسی خریداری کنند. به نظرم گزارش عملکردهایی که از این پس شرکت‌ها ارائه می‌دهند و تصمیم‌گیری‌هایی که در سطح کلان اقتصاد به ویژه در زمینه بودجه در مجلس گرفته می‌شود باید مورد توجه سرمایه‌گذاران باشد. این مسائل بر قیمت سهام شرکت‌ها تاثیر دارد و ممکن است در ادامه برخی از شرکت‌ها قیمت‌هایشان کاهش یابد و یا بالعکس افزایش یابد.

 آیا شایعاتی را که پیرامون رشد حبابی شاخص در بورس وجود دارد می‌پذیرید؟

خیر. نمی‌دانم چرا عده‌ای به این مساله دامن می‌زنند. اگر کسی مساله حباب بورس را مطرح می‌کند باید عنوان کند بر چه اساس و شاخص‌هایی می‌گوید بورس حبابی شده است. درست است که قیمت شرکت‌ها در مدت کوتاهی رشد یافته است اما بر اساس سودآوری آنها بوده است. اکنون خبرهایی که از گزارش عملکرد شرکت‌ها منتشر می‌شود مثبت هستند و نشان از سوددهی اغلب شرکت‌ها دارد. اینکه قیمت یک شرکت بیش از اندازه افزایش یافته است به رغم اینکه آن شرکت زیان‌ده بوده ممکن است در خصوص رشد قیمت آن حباب شکل گیرد اما نباید آن را به کل بازار تسری داد. این مساله در حوزه سرمایه‌گذار است و اگر قصد خرید سهام این‌گونه شرکت‌ها را دارد باید احتیاط کند.

  ادامه سودآوری شرکت‌های پتروشیمی را که از سال گذشته تاکنون از جمله نمادهای پیشرو بازار بوده‌اند اما ظاهراً تصمیمات مبنی بر افزایش نرخ خوراک پتروشیمی در مجلس و در کل ابهام در خصوص تعیین نرخ خوراک پتروشیمی باعث شده شاهد افت سهام این شرکت‌ها باشیم چگونه ارزیابی می‌کنید؟

تغییر نرخ خوراک به طور حتم بر ساختار درآمد و هزینه شرکت‌های پتروشیمی تاثیر می‌گذارد. البته بر شرکت‌های مختلف پتروشیمی تغییر قیمت نرخ خوراک اثرات متفاوتی دارد. سرمایه‌گذار نیز باید به این مساله توجه داشته باشد چرا که این‌گونه تغییرات اساسی باعث خواهد شد تا شرکت‌ها و بازار برای مدتی نتوانند تصمیم‌گیری کنند. بنابراین لازم است دولت درباره این‌گونه تغییرات برنامه بلند‌مدت داشته باشد. چرا که این‌گونه تصمیمات باعث بروز شایعات در بازار می‌شود و بر ادامه سودآوری صنعتی در بورس تاثیر می‌گذارد.

  چه تدابیری اندیشیده شده که در حال حاضر که حجم قابل توجهی نقدینگی وارد این بازار شده همچنان در این بازار باقی بماند و با بروز اخبار و شایعات یا رونق بازارهای موازی مانند مسکن، ارز و طلا از این بازار به سرعت خارج نشود؟

باید همه همکاری کنند. از دولت گرفته تا شرکت‌های بورسی و مردم باید دست به دست هم دهند تا این نقدینگی به‌رغم اینکه به یکباره وارد این بازار شده است در این بازار ماندگار شود. چرا که ورود نقدینگی به بورس تورم را مهار کرد اما اگر در بازارهای دیگر وارد می‌شد ممکن بود تورم را افزایش دهد. شاهد بودیم در سال‌های اخیر ورود نقدینگی به بازار ارز و طلا و یا مسکن تورم سهمگینی را برجای گذاشت. بنابراین باید مجموعه دولت به ویژه بانک مرکزی و وزارت اقتصاد سرمایه‌های مردمی را به سمت بنگاه‌های اقتصادی هدایت کنند و تامین مالی شود برای احیا و رشد آنها. در این بین بازار سهام گزینه بسیار مناسبی است و می‌تواند محلی برای تامین مالی فعالیت‌های مولد اقتصادی باشد.

  روند حرکت شاخص را چگونه پیش‌بینی می‌کنید، در حالی که برخی معتقدند در حال حاضر بورس رشد قابل توجهی داشته است اما اکنون قیمت‌ها دیگر جای رشد ندارند و نمی‌توان انتظار داشت در ماه‌های پایانی امسال و حتی سال آینده رکوردهای تاریخی بورس طی سال جاری تکرار شود؟

آینده شاخص بورس بر اساس عرضه و تقاضا در بازار تعیین می‌شود. نمی‌توان به سادگی در خصوص روند حرکت شاخص پیش‌بینی کرد. همان‌طور که تاکید کردم رشد شاخص به عوامل متعددی بستگی دارد و تحولات در عرصه سیاسی و اقتصادی نیز بر این امر تاثیرگذار است. اما به طور کلی این بازار رو به رشد است و ممکن است به شکل مقطعی با افت‌و‌خیز‌های قابل توجهی مواجه شود. از طرفی مساله تحریم‌ها نیز وجود دارد. این امید می‌رود اگر روند مذاکرات به خوبی پیش رود و گشایش در سطح بین‌المللی رخ دهد برای بورس تاثیر قابل توجهی خواهد شد و البته در کل برای فضای اقتصاد ایران بسیار تاثیرگذار خواهد بود و تاثیر مثبت خود را در بورس نشان می‌دهد.

  این روزها مسائل مختلفی در خصوص فساد اقتصادی در رابطه با پرونده آقای بابک زنجانی در اقتصاد ایران مطرح است. شایعاتی نیز در رابطه بورس با این پرونده مطرح است تا چه میزان این مسائل صحت دارد چرا که شاهدیم انتشار این شایعات باعث منفی شدن این بازار در پایان هفته گذشته شد؟

بنده اطلاعی در این باره ندارم و نباید این سوال از من پرسیده شود. من تنها درباره شرکت بورس تهران می‌توانم اظهار نظر کنم. به صراحت هم می‌گویم آقای بابک زنجانی در بورس سهام نداشته است. بنابراین این‌گونه شایعات تاثیر چندانی در روند کلی بازار ندارد. به هر حال نوسان جزو بورس است طبیعی است که در مقطعی رو به رشد باشد و در مقطعی هم با افت مواجه شود.

  با توجه به فضای سردرگمی و تشدید شایعات و بروز جو منفی در اثر ابهام در افزایش نرخ خوراک پتروشیمی و بهره مالکانه معادن و عرضه‌های سنگین که پس از یک دوره رشد بی‌سابقه در این بازار در هفته‌ای که گذشت حاکم شده است به مردم که به تازگی بخش قابل توجه سرمایه خود را وارد این بازار کرده‌اند چه توصیه‌ای دارید تا با ضرر و زیان مواجه نشوند؟

سرمایه‌گذاران به ویژه افراد تازه‌وارد نباید اسیر جو روانی شوند. همان‌طور که تاکید کردم اگر از طریق صندوق‌های سرمایه‌گذاری و مشورت با مشاوران سرمایه‌گذاری وارد بورس شوند با مشکل و ضرر و زیان شدید مواجه نخواهند شد. به شکل مقطعی بازار با افت مواجه خواهد شد اما این روند ادامه‌دار نیست. بازار سهام یکی از بازارهای بسیار خوب برای سرمایه‌گذاری است. شفافیت حرف اول را در این بازار می‌زند. افرادی که با مطالعه، حوصله و متانت وارد این بازار می‌شوند و سبدی از سهام را تشکیل می‌دهند به طور حتم در این بازار می‌توانند بازده مناسب را داشته باشند.