تاریخ انتشار:
چرایی حذف دو طرح دولت دهم در گفت‌وگو با حمید صافدل
ایران‌کد و شبنم در مسیر تجارت اختلال ایجاد می‌کرد
ایران‌کد و طرح شبنم به زعم مسعود میرکاظمی با پشتوانه مطالعه ۲۰ساله در حالی وارد مسیر تجارت خارجی کشور شد که از همان ابتدا با مخالفت‌ها و مقاومت‌های فراوانی روبه‌رو بوده است. در ابتدا این مقاومت‌ها به دلیل اینرسی شرایط تغییر تعبیر و تفسیر می‌شد اما تداوم این مقاومت‌ها باعثشد تا با پایان دولت محمود احمدی‌نژاد به پایان عمر نظام کدینگ ایرانی نزدیک شویم. طرح شبنم یا ایران کد چه اثری بر تجارت خارجی ایران گذاشت؟ در همین رابطه با حمید صافدل مشاور وزیر صنعت در حوزه تجارت خارجی به گفت‌وگو نشستیم.
ایران‌کد و طرح شبنم به زعم مسعود میرکاظمی با پشتوانه مطالعه 20ساله در حالی وارد مسیر تجارت خارجی کشور شد که از همان ابتدا با مخالفت‌ها و مقاومت‌های فراوانی روبه‌رو بوده است. در ابتدا این مقاومت‌ها به دلیل اینرسی شرایط تغییر تعبیر و تفسیر می‌شد اما تداوم این مقاومت‌ها باعث شد تا با پایان دولت محمود احمدی‌نژاد به پایان عمر نظام کدینگ ایرانی نزدیک شویم. طرح شبنم یا ایران کد چه اثری بر تجارت خارجی ایران گذاشت؟ در همین رابطه با حمید صافدل مشاور وزیر صنعت در حوزه تجارت خارجی به گفت‌وگو نشستیم.
نظر شما درباره بخشنامه فسخ ایران‌کد و طرح شبنم در حوزه تجارت خارجی چیست؟ و آیا به نظر شما این اقدام دولت می‌تواند باعث تسهیل مسیر تجارت و عمدتاً واردات شود؟
دو طرح ایران‌کد و شبنم در روش اجرا اشکالاتی داشتند و باعث شد تا با دستور وزیر صنعت از حوزه تجارت خارجی حذف شوند. ایران‌کد در سابقه خود دو بخش دارد. بخش اول بر اساس طرح جی‌اس‌وان یا سیستم کدخوان و مداد الکترونیک است که سال‌ها قبل اجرا شده است و در کلیه فروشگاه‌های زنجیره‌ای این سیستم اجرا شده است و کماکان این مدل از بارکد وجود داشته و معتبر است. اما بخش دوم مربوط به گروه‌های کالایی است که از چهار سال قبل اجرا شدند و از همان زمان اجرا هم اختلاف نظرهای زیادی وجود داشت چرا که اجرای این طرح باعث کندی در روند تجارت شده بود لذا با تصمیم درست وزیر صنعت و در جهت تسهیل تجارت، طرح ایران‌کد از حوزه تجارت خارجی حذف شد.
آیا حذف ایران‌کد و طرح شبنم باعث افزایش رتبه ایران در شاخص تسهیل کسبوکار خواهد شد؟
در بهبود شاخص کسبوکار سه آیتم از اهمیت بالایی برخوردار است. این سه عامل شامل هزینه انجام تجارت، سرعت انجام تجارت و تعداد اسناد مورد مبادله است. در حال حاضر در حوزه صادرات هفت سند و در حوزه واردات هشت سند مبادله می‌شود که در بسیاری از کشورها در این دو حوزه تعداد اسناد یک یا دو مورد کمتر است که نسبت به میانگین جهانی در خصوص مبادله اسناد ما اختلاف چندانی با سایر کشورها نداریم اما در هزینه انجام تجارت و همچنین زمان انجام تجارت تفاوت چشمگیری با سایر کشورها داریم و یکی از مهم‌ترین دلایل کاهش رتبه در بهبود فضای کسبوکار مربوط به همین دو دلیل است.
به نظر شما جایگاه واقعی اقتصاد ایران در شاخص کسبوکار چگونه است چرا که در گزارش اخیر بانک جهانی که توسط موسسه Doing business انجام شده است رتبه اقتصاد ایران در شاخص کسبوکار از ۱۸۹ کشور به ۱۵۲ رسیده است که نسبت به گزارش سال قبل هفت رتبه سقوط داشته است.
تصمیم آقای وزیر برای حذف ایران‌کد و طرح شبنم از حوزه تجارت خارجی در راستای بهبود این رتبه و همچنین تسهیل تجارت و برداشتن موانع بوده است به نحوی که در سال‌های گذشته رتبه ایران در شاخص کسبوکار بین 142 تا 145 بوده است اما در برنامه صد روزه‌ای که آقای نعمت‌زاده ارائه کرده‌اند هدف‌گذاری برای کاهش این رتبه به زیر عدد 100 بوده است هرچند که وزیر صنعت در سخنرانی‌ای که در همایش صادرات غیر‌نفتی تبریز داشت، بر این موضوع تاکید کرد که جایگاه اقتصاد ایران در شاخص کسبوکار باید رتبه 50 در مقایسه با همسایگان باشد.
یکی از مواردی که در خصوص ارتقای رتبه کسبوکار مطرح است به لزوم ثبت سفارش واردات کالا مربوط می‌شود. چرا برخی معتقدند باید ثبت سفارش هم از حوزه تجارت خارجی حذف شود.
در بسیاری از کشورها ثبت سفارش کالا یا وجود ندارد یا قبل از ورود کالا به گمرکات این اقدام انجام می‌شود. به نظر من با رعایت الزامات حوزه تجارت خارجی کشور و قوانین مربوط به صادرات و واردات و با انتقال مدیریت ثبت سفارش به نظام بانکی کشور و انجام اقدامات لازم در حوزه گمرکی می‌توان ثبت سفارش را حذف کرد.
در خصوص حذف طرح شبنم و اینکه این طرح از کجا شروع شده و چه تاثیراتی در حوزه تجارت داشته است، نظر خود را بفرمایید.
خاستگاه اصلی طرح شبنم ستاد مبارزه با قاچاق کالا و ارز بوده است و این طرح از سوی این ستاد مطرح شده است چرا که با شناسایی کالاها قابلیت ردیابی کالاها و اینکه چه کالایی از چه مسیری وارد شده است و قانونی و غیرقانونی بودن آن مسیر قابل شناسایی بود اما با توجه به آنکه دامنه طرح شبنم بر کالاهای زیادی گسترش پیدا کرد و امکان الصاق برچسب در مبادی تولید به کالا امکان‌پذیر نبود لذا برچسب‌ها پس از ترخیص کالا از گمرکات نصب می‌شد و همین عامل باعث می‌شد قابلیت اطمینان آن از بین برود در حالی که این برچسب‌ها باید قبل از مرحله سفارش‌پذیری در کشورهای مبدا نصب می‌شد.
البته در خصوص نحوه اجرای طرح شبنم هم انتقادات فراوانی مطرح است به نحوی که این موضوع بارها در اتاق بازرگانی تهران مورد نقد و بررسی قرار گرفته است و فعالان این تشکل معتقد بودند در شرایطی که تحریم‌ها تشدید شده است اجرای طرح شبنم در واقع نوعی تحریم داخلی محسوب می‌شود، آیا شما این موارد را قبول دارید؟
از ابتدا ستاد مبارزه با قاچاق کالا و ارز پیگیر اجرای طرح شبنم بوده است و دلایل موفقیت یا عدم موفقیت این طرح باید مورد بررسی دقیق قرار گیرد و تجربه تحلیل لازم در این خصوص انجام شود. هر چند من معتقدم به جای استفاده از نظام‌های شماره‌گذاری متعدد در تجارت خارجی باید از یک نظام کدینگ بین‌المللی که قابل قبول در همه کشورهاست استفاده شود و از زیرساخت‌ها و بانک اطلاعاتی به وجود آمده در این مدت در آن راستا استفاده شود.
البته موارد متعددی هم درباره خرید و فروش طرح شبنم در بازار تهران با نصف قیمت منتشر شده است و حتی بسیاری از بزرگان تجارت نظیر اسدالله عسگراولادی هم این موارد را تایید کرده‌اند و حتی در اظهار نظری هم اعلام شده است طرح شبنم ایجاد فساد کرده و در واقع به قاچاق رسمیت می‌بخشد.
بالاخره در اجرای هر طرحی ممکن است مشکلاتی از این دست هم وجود داشته باشد و اظهار نظر در این خصوص و میزان تخلفات انجام‌شده موردی است که باید به تایید مجریان طرح برسد. اما همان‌طور که عرض کردم الزام دریافت طرح شبنم و ایران‌کد در مسیر تجارت ایجاد خلل کرده و اسناد مربوط به صادرات و واردات را افزایش می‌دهد که این موارد در کاهش رتبه کسبوکار کشور موثر است.
البته برخی کارشناسان معتقد به حذف نظام شماره‌گذاری کالا نیستند بلکه معتقدند اجرای طرح‌هایی از این دست باید در سطح بنگاه و برای حفاظت از برند بنگاه‌ها انجام شود تا به شکل دستوری و با سختگیری‌های دولتی و با ایجاد تخلفات فراوان به اجرا دربیاید.
باید این موضوع را هم در نظر بگیرید که آیا نظام بنگاه‌داری در کشور ما متناسب با سایر کشورها رشد کرده است؟ آیا نظام برندینگ در کشور ما متناسب با کشورهای توسعه‌یافته بوده است؟ لذا برای رسیدن به هر مزیتی باید همه الزامات آن را در نظر گرفت.
حذف ایران‌کد و طرح شبنم از چه تاریخی اجرایی می‌شود؟
حذف ایران‌کد و طرح شبنم در ثبت سفارش کلیه کالاها متوقف شده است و در حال حاضر ثبت سفارش بدون این دو طرح انجام می‌شود. در واقع با حذف الزام دریافت ایران‌کد و طرح شبنم از لحظه ثبت سفارش به طور رسمی این دو طرح از مسیر تجارت خارجی حذف شد.
در خصوص کالاهایی که در حال حاضر ترخیص می‌شوند وضعیت چگونه است؟
بخشنامه وزیر صنعت برای حذف ایران‌کد و طرح شبنم به همه گمرکات کشور ابلاغ شده است و همه گمرکات ملزم به اجرای آن هستند.
نظر شما درباره بخشنامه فسخ ایران‌کد و طرح شبنم در حوزه تجارت خارجی چیست؟ و آیا به نظر شما این اقدام دولت می‌تواند باعث تسهیل مسیر تجارت و عمدتاً واردات شود؟
دو طرح ایران‌کد و شبنم در روش اجرا اشکالاتی داشتند و باعث شد تا با دستور وزیر صنعت از حوزه تجارت خارجی حذف شوند. ایران‌کد در سابقه خود دو بخش دارد. بخش اول بر اساس طرح جی‌اس‌وان یا سیستم کدخوان و مداد الکترونیک است که سال‌ها قبل اجرا شده است و در کلیه فروشگاه‌های زنجیره‌ای این سیستم اجرا شده است و کماکان این مدل از بارکد وجود داشته و معتبر است. اما بخش دوم مربوط به گروه‌های کالایی است که از چهار سال قبل اجرا شدند و از همان زمان اجرا هم اختلاف نظرهای زیادی وجود داشت چرا که اجرای این طرح باعث کندی در روند تجارت شده بود لذا با تصمیم درست وزیر صنعت و در جهت تسهیل تجارت، طرح ایران‌کد از حوزه تجارت خارجی حذف شد.
آیا حذف ایران‌کد و طرح شبنم باعث افزایش رتبه ایران در شاخص تسهیل کسبوکار خواهد شد؟
در بهبود شاخص کسبوکار سه آیتم از اهمیت بالایی برخوردار است. این سه عامل شامل هزینه انجام تجارت، سرعت انجام تجارت و تعداد اسناد مورد مبادله است. در حال حاضر در حوزه صادرات هفت سند و در حوزه واردات هشت سند مبادله می‌شود که در بسیاری از کشورها در این دو حوزه تعداد اسناد یک یا دو مورد کمتر است که نسبت به میانگین جهانی در خصوص مبادله اسناد ما اختلاف چندانی با سایر کشورها نداریم اما در هزینه انجام تجارت و همچنین زمان انجام تجارت تفاوت چشمگیری با سایر کشورها داریم و یکی از مهم‌ترین دلایل کاهش رتبه در بهبود فضای کسبوکار مربوط به همین دو دلیل است.
به نظر شما جایگاه واقعی اقتصاد ایران در شاخص کسبوکار چگونه است چرا که در گزارش اخیر بانک جهانی که توسط موسسه Doing business انجام شده است رتبه اقتصاد ایران در شاخص کسبوکار از ۱۸۹ کشور به ۱۵۲ رسیده است که نسبت به گزارش سال قبل هفت رتبه سقوط داشته است.
تصمیم آقای وزیر برای حذف ایران‌کد و طرح شبنم از حوزه تجارت خارجی در راستای بهبود این رتبه و همچنین تسهیل تجارت و برداشتن موانع بوده است به نحوی که در سال‌های گذشته رتبه ایران در شاخص کسبوکار بین 142 تا 145 بوده است اما در برنامه صد روزه‌ای که آقای نعمت‌زاده ارائه کرده‌اند هدف‌گذاری برای کاهش این رتبه به زیر عدد 100 بوده است هرچند که وزیر صنعت در سخنرانی‌ای که در همایش صادرات غیر‌نفتی تبریز داشت، بر این موضوع تاکید کرد که جایگاه اقتصاد ایران در شاخص کسبوکار باید رتبه 50 در مقایسه با همسایگان باشد.
یکی از مواردی که در خصوص ارتقای رتبه کسبوکار مطرح است به لزوم ثبت سفارش واردات کالا مربوط می‌شود. چرا برخی معتقدند باید ثبت سفارش هم از حوزه تجارت خارجی حذف شود.
در بسیاری از کشورها ثبت سفارش کالا یا وجود ندارد یا قبل از ورود کالا به گمرکات این اقدام انجام می‌شود. به نظر من با رعایت الزامات حوزه تجارت خارجی کشور و قوانین مربوط به صادرات و واردات و با انتقال مدیریت ثبت سفارش به نظام بانکی کشور و انجام اقدامات لازم در حوزه گمرکی می‌توان ثبت سفارش را حذف کرد.
در خصوص حذف طرح شبنم و اینکه این طرح از کجا شروع شده و چه تاثیراتی در حوزه تجارت داشته است، نظر خود را بفرمایید.
خاستگاه اصلی طرح شبنم ستاد مبارزه با قاچاق کالا و ارز بوده است و این طرح از سوی این ستاد مطرح شده است چرا که با شناسایی کالاها قابلیت ردیابی کالاها و اینکه چه کالایی از چه مسیری وارد شده است و قانونی و غیرقانونی بودن آن مسیر قابل شناسایی بود اما با توجه به آنکه دامنه طرح شبنم بر کالاهای زیادی گسترش پیدا کرد و امکان الصاق برچسب در مبادی تولید به کالا امکان‌پذیر نبود لذا برچسب‌ها پس از ترخیص کالا از گمرکات نصب می‌شد و همین عامل باعث می‌شد قابلیت اطمینان آن از بین برود در حالی که این برچسب‌ها باید قبل از مرحله سفارش‌پذیری در کشورهای مبدا نصب می‌شد.
البته در خصوص نحوه اجرای طرح شبنم هم انتقادات فراوانی مطرح است به نحوی که این موضوع بارها در اتاق بازرگانی تهران مورد نقد و بررسی قرار گرفته است و فعالان این تشکل معتقد بودند در شرایطی که تحریم‌ها تشدید شده است اجرای طرح شبنم در واقع نوعی تحریم داخلی محسوب می‌شود، آیا شما این موارد را قبول دارید؟
از ابتدا ستاد مبارزه با قاچاق کالا و ارز پیگیر اجرای طرح شبنم بوده است و دلایل موفقیت یا عدم موفقیت این طرح باید مورد بررسی دقیق قرار گیرد و تجربه تحلیل لازم در این خصوص انجام شود. هر چند من معتقدم به جای استفاده از نظام‌های شماره‌گذاری متعدد در تجارت خارجی باید از یک نظام کدینگ بین‌المللی که قابل قبول در همه کشورهاست استفاده شود و از زیرساخت‌ها و بانک اطلاعاتی به وجود آمده در این مدت در آن راستا استفاده شود.
البته موارد متعددی هم درباره خرید و فروش طرح شبنم در بازار تهران با نصف قیمت منتشر شده است و حتی بسیاری از بزرگان تجارت نظیر اسدالله عسگراولادی هم این موارد را تایید کرده‌اند و حتی در اظهار نظری هم اعلام شده است طرح شبنم ایجاد فساد کرده و در واقع به قاچاق رسمیت می‌بخشد.
بالاخره در اجرای هر طرحی ممکن است مشکلاتی از این دست هم وجود داشته باشد و اظهار نظر در این خصوص و میزان تخلفات انجام‌شده موردی است که باید به تایید مجریان طرح برسد. اما همان‌طور که عرض کردم الزام دریافت طرح شبنم و ایران‌کد در مسیر تجارت ایجاد خلل کرده و اسناد مربوط به صادرات و واردات را افزایش می‌دهد که این موارد در کاهش رتبه کسبوکار کشور موثر است.
البته برخی کارشناسان معتقد به حذف نظام شماره‌گذاری کالا نیستند بلکه معتقدند اجرای طرح‌هایی از این دست باید در سطح بنگاه و برای حفاظت از برند بنگاه‌ها انجام شود تا به شکل دستوری و با سختگیری‌های دولتی و با ایجاد تخلفات فراوان به اجرا دربیاید.
باید این موضوع را هم در نظر بگیرید که آیا نظام بنگاه‌داری در کشور ما متناسب با سایر کشورها رشد کرده است؟ آیا نظام برندینگ در کشور ما متناسب با کشورهای توسعه‌یافته بوده است؟ لذا برای رسیدن به هر مزیتی باید همه الزامات آن را در نظر گرفت.
حذف ایران‌کد و طرح شبنم از چه تاریخی اجرایی می‌شود؟
حذف ایران‌کد و طرح شبنم در ثبت سفارش کلیه کالاها متوقف شده است و در حال حاضر ثبت سفارش بدون این دو طرح انجام می‌شود. در واقع با حذف الزام دریافت ایران‌کد و طرح شبنم از لحظه ثبت سفارش به طور رسمی این دو طرح از مسیر تجارت خارجی حذف شد.
در خصوص کالاهایی که در حال حاضر ترخیص می‌شوند وضعیت چگونه است؟
بخشنامه وزیر صنعت برای حذف ایران‌کد و طرح شبنم به همه گمرکات کشور ابلاغ شده است و همه گمرکات ملزم به اجرای آن هستند.
دیدگاه تان را بنویسید