نخستین دیدار اروپایی

سفر هفته گذشته به ایتالیا و فرانسه خیلی سفر پرمحتوایی بود و البته برای من این سفر خیلی تنش داشت. واقعاً در این چند روز حضور در ایتالیا و فرانسه تقریباً در تمام لحظاتش یک اضطراب و تنشی به همراه من بود. چون از یک طرف تیم همراه رئیس‌جمهوری بسیار قوی و از سوی دیگر توقع آنها از بخش خصوصی بسیار است. در هیات دولت ما شش وزیر، رئیس کل بانک مرکزی، شخص رئیس‌جمهور، دستیار ویژه او، رئیس نهاد رئیس‌جمهوری و افراد دیگری حضور داشتند که بسیار افراد شایسته‌ای محسوب می‌شوند.

به هر ترتیب، من واقعاً نگران بروز کوچک‌ترین خدشه در برنامه‌هایی بودم که در هماهنگی با هر کدام از این وزرا در جلسات وجود داشت و باید مسائل را خیلی جدی رصد می‌کردم. از طرف دیگر تیم ما یا همان هیات بخش خصوصی ایران در این سفر حدود 100 نفر بود که سامان دادن به برنامه‌های آنها هم کار ساده‌ای نبود. این هیات 100نفره بدون اغراق یکی از بزرگ‌ترین تیم‌های اقتصادی است که تا این روز در سفرهای مقامات یا حتی به صورت مستقل از سوی اتاق بازرگانی سامان داده شده است. بعضی مواقع که من نگاه می‌کردم، می‌دیدم هر کدام از این افراد به تنهایی ده‌ها خدم و حشم برای رفت ‌و آمدهایشان دارند و آدم‌های بسیار توانمندی هستند. به همین دلیل نگران کوچک‌ترین کمبود برای این افراد بزرگ در این سفر بودم.

تلاش برای باور کردن بخش خصوصی

در طول این سفر شخصاً به دنبال آن بودم که هم طرف ریاست جمهوری و وزرا این باور را پیدا کنند که بخش خصوصی توان بالایی دارد که همراه آنها باشد و هم بخش خصوصی کشور احساس نکند که بی‌هدف آمده است. من به دنبال این بودم که مقامات دولتی بپذیرند بخش خصوصی ظرفیت خوبی دارد و هیچ کمبودی در کار نمی‌گذارد و در نتیجه ‌بخش دولتی کشور ما برای کار با بخش خصوصی و همراهی با بخش خصوصی و مدیریت سپردن به بخش خصوصی احساس امنیت کند. در مقابل آن طرف هم نماینده‌های بخش خصوصی برایم خیلی اهمیت داشتند. تلاش من هم بر این بوده که نماینده‌های بخش خصوصی همراه ما، احساس نکنند برای هیچ آمده‌اند و خدای ناکرده لحظه‌ای از وقت‌شان غفلت کرده باشند. این افراد کسانی بودند که گاهی متقاضیان دیدار با آنها، ماه‌ها باید پشت در اتاق منتظر می‌ماندند تا بتوانند با آنها ملاقات کنند. بنابراین باید از لحظه به لحظه وقت‌شان به بهترین شکل ممکن استفاده می‌کردند و علاوه بر این، باید آسایش و شرایط خوب برای استقرار و فعالیت آنها تامین می‌شد. به هر ترتیب من در آن لحظات حضور در ایتالیا و فرانسه می‌خواستم اوضاع طوری باشد که این نماینده‌ها از حضور در این سفر احساس خیلی خوبی داشته باشند، نه اینکه کمبودی را احساس کنند و بگویند در سفرهای بعدی ترجیح می‌دهند تنها سفر کنند. به نظرم این همراهی و سفر تیمی و اینکه با این عظمت، همراه هم وارد یک کشور و وارد یک هتل و جلسات شویم، کار بسیار بزرگی است.

ملاقات با مدیران ساچه

ما از لحظه‌ای که وارد ایتالیا شدیم، یعنی در همان شب اول، برنامه روز بعد را با دوستان مرور کردیم. حتی قبل از رسیدن به ایتالیا هم در هواپیما این امکان فراهم شد که لحظاتی اعضای تیم همراه، برنامه سفر ایتالیا و فرانسه را مرور کنند. در همان جلسه داخل هواپیما بنا داشتیم که هر کس اشکالی، ایرادی، سوالی و ابهامی دارد مطرح کند تا مسوولان اتاق بازرگانی به آن ابهامات پاسخ بدهند. در روز بعد از رسیدن به ایتالیا، جلسات را با مقامات بیمه ساچه شروع کردیم. جلسه با مدیران بیمه ساچه ایتالیا جلسه خوبی بود. استقبال خوبی هم شده بود. مدیران این شرکت بیمه‌ای تقریباً معرفی خوبی از ساچه را مطرح و اعلام کردند مهم‌ترین اصل از این به بعد اعتمادسازی دولت به بخش خصوصی ایران است. همچنین سخن آنها این بود که برگشت به دورانی مانند سال‌های قبل از تحریم و داشتن همکاری‌هایی مانند سال‌های قبل از تحریم کار ساده‌ای نیست. چون اولاً ساز و کار آن وجود ندارد و دوماً تا اندازه‌ای هنوز هم بی‌اعتمادی وجود دارد.

با این حال در مورد ساز و کار این همکاری من در طول سفر با آقای دکتر سیف، رئیس کل بانک مرکزی و آقای دکتر نهاوندیان، رئیس دفتر رئیس‌جمهوری صحبت کرده و مواردی را به اطلاع آنها رساندم. حتی از آقای دکتر نهاوندیان درخواست کردم که این مسائل را به آقای دکتر روحانی و مسوولان ذی‌ربط انتقال دهند. علاوه بر این، خودم هم در مکان‌ها و زمان‌های مختلف با مدیران مجموعه ساچه ملاقات داشتم و خیلی جدی مساعد بودن شرایط ایران را برای آنها بازگو کردم و گفتم ما اطمینان داریم دوران گذشته باز‌نمی‌گردد و اطمینان داریم که این وضعیت پایدار خواهد ماند. در میان این مذاکرات باید اشاره کنم که خوشبختانه آقای سیف انصافاً همراهی می‌کنند و ایشان از مدیرانی است که چون از بخش خصوصی هم به بانک مرکزی رفته، بخش خصوصی را پشتیبانی می‌کند. در مجموع مذاکرات‌شان هم خوب بود و من در یکی از مذاکرات‌شان که در لابی یکی از هتل‌ها با مدیران ساچه داشتند، حضور داشتم و دیدم که پشتیبانی جدی از بخش خصوصی و اعتبار بخش خصوصی می‌کنند.

تلاش برای ایجاد اعتماد

در طول این سفر هم در صحبت‌های بنده و هم در صحبت‌های آقای رئیس‌جمهور این مطلب تاکید شد که زمان کوتاه است و باید خیلی زود اعتماد ایجاد و از ظرفیت موجود استفاده کرد. از سوی دیگر سعی هم کردیم که آنها متقاعد شوند به اینکه باید در هر صورت این ریسک را بپذیرند و در ابتدای دوره کار را با سرعت شروع کنند.

اما جلسه دیگر ما جلسه در اتاق بازرگانی ایتالیا بود که از آن استقبال بیش از اندازه شد. واقعاً فکر نمی‌کردیم رئیس اتاق ایتالیا که جدیداً و حدود 5 /1 ماه است انتخاب شده، چنین استقبالی از هیات ما بکند. به نظر می‌رسد ایشان خوشبختانه موقعیت خوبی دارد و بسیار علاقه‌مند به کار ایران است. احساس کردم واقعاً تمایل شدیدی به همکاری با ایرانی‌ها دارد و در ملاقات‌های دوجانبه این تمایل را نشان می‌داد. این در حالی است که رئیس قبلی اتاق ایتالیا گویا این‌گونه نبود و به اندازه رئیس فعلی اشتیاق برای همکاری با ایران نداشت. با این حال نکته قابل توجه این است که در بخش خصوصی ایتالیا کنفدراسیون صنعت، حرف اول را می‌زند. رئیس اتاق بازرگانی ایتالیا، نایب رئیس کنفدراسیون صنعت این کشور است. بنابراین ارتباطات ما بیشتر باید با آنها باشد. در همین حال ما روز اول با اتاقی‌های ایتالیا بودیم. با مقامات اتاق بازرگانی این کشور صحبت و مذاکره کردیم و نهایتاً ارتباطات خوبی بین دو طرف برقرار شد. اما در روز دوم دیگر هیات ما بیشتر با مجموعه اعضای کنفدراسیون صنعت ایتالیا دیدار و ملاقات داشت که جلسه فوروم را کنفدراسیون صنعت تشکیل داد و رئیس اتاق ایتالیا هم که نایب رئیس کنفدراسیون صنعت این کشور است در آن جلسه با اعضای هیات رئیسه و اعضای کنفدراسیون صنعت حضور داشت. بعد از ظهر همان روز من ملاقاتی با آقای دکتر نهاوندیان و رئیس اتاق ایتالیا داشتم که در این ملاقات آقای دکتر نهاوندیان تاکید کردند ما فقط و فقط این جلسه را گذاشتیم تا پیام حاکمیت و دولت ایران را به شما منتقل کنیم که از این به بعد شما باید با بخش خصوصی ایران ارتباطات را رقم بزنید و ما منتظر هستیم که صداهای خوبی از این مذاکرات خارج شود. رئیس اتاق ایتالیا هم مطالب خوبی را مطرح کردند و بعضی از نگرانی‌ها و دغدغه‌هایشان در این ملاقات مطرح شد. بعداً در صحبت‌های رئیس‌جمهور همین نگرانی‌ها و دغدغه‌ها مورد اشاره قرار گرفت. خلاصه آنکه در آن ملاقات، دو محور اصلی سخنان آقای نهاوندیان یکی سرعت عمل و دیگری رفع موانع بانکی و بیمه‌ای در همکاری‌های اقتصادی ایران و ایتالیا بود که این موارد را هم من در سخنرانی‌هایم و هم آقای رئیس‌جمهور در سخنانش بر آن تاکید داشتند.

دیدار با مدیران بانکی ایتالیا

یکی دیگر از جلسات مهم ما جلسه روز اول در هتل محل استقرار ما بود. تعدادی از مدیران بانک ایتالیا آمده بودند و جلسه با استقبال جدی همراه بود؛ به طوری که خیلی‌ها ویدئو آن جلسه را تقاضا می‌کردند. در آن روز نهایتاً ساعت شش بعد ازظهر تقریباً جلسات تمام شده بود و بعضی به گردش شهری رفتند و حدود 20 نفر به همراه بنده به جلسه‌ای رفتیم که در نهایت در آن جلسه توافقنامه و قراردادهایی امضا شد. در آنجا هم ما خیلی جدی تلاش کردیم که حداقل در 10 تا 12 توافقنامه و تفاهمنامه‌ای که امضا می‌شود، بخش خصوصی حضور داشته باشد. در آن جلسه برای اولین بار بود که آقای رئیس‌جمهور اجازه داده بودند توافقنامه‌های بخش خصوصی با حضور رئیس‌جمهور و نخست‌وزیر ایتالیا امضا شود که خوشبختانه امضا هم شد. بعد از آن، به مراسم شام و در واقع ضیافت شامی رفتیم که در آنجا هم 20 عضو هیات ما با تعدادی از بزرگ‌ترین‌ها و بهترین‌های بخش خصوصی ایتالیا و عضو کنفدراسیون صنعت ملاقات کردند و من هم توانستم بسیاری از مطالبم را به آقای نهاوندیان و وزرا و دیگر کسانی که روز بعد قرار بود در پنل‌ها صحبت کنند منتقل کنم. آن روز، واقعاً روز خوبی بود که ساعت 11 شب کار ما پایان گرفت. ساعت 11 که به هتل آمدیم، دوستانی هم که از گشت شهری برگشته بودند در هتل حضور داشتند. بعضی در لابی مشغول چای خوردن و بعضی هم در حال استراحت کردن بودند و خلاصه اینکه روز اول حضور در ایتالیا تقریباً هیات ایرانی از همه ساعت‌هایش استفاده کرد و روز خوب و پرباری بود.

اعلام آمادگی ایتالیا برای همکاری

اما در روز دوم سفر به ایتالیا چه کردیم؟ در صبح آن روز ابتدا به سمت هتل رئیس‌جمهور حرکت کردیم. هتل رئیس‌جمهور از نظر موقعیت مکانی، در مکان بسیار امنی بود و از هتل محل استقرار ما بهتر به نظر می‌رسید، ولی از نظر ظرفیت و بعضی از امکانات هتل ما امکانات بهتری نسبت به محل استقرار رئیس‌جمهور داشت. در عین حال ویژگی خاص هتل رئیس‌جمهور این بود که این هتل از چهار طرف خیابان کاملاً تحت نظر بود. به هر ترتیب ما به آنجا ورود پیدا کردیم. بعد کار ثبت نام را انجام دادیم و بعد نشستی با حضور رئیس کنفدراسیون صنعت ایتالیا آغاز شد. در آن جلسه، رئیس کنفدراسیون صنعت ایتالیا پرزنتی از ایتالیا و ظرفیت‌های اقتصادی این کشور داشت. سپس نوبت به ما رسید که معرفی‌ای از ایران و ظرفیت‌های اقتصادی کشورمان داشته باشیم. نهایتاً در همین میان آقای روحانی و وزرای کابینه دولت یازدهم در این نشست حضور پیدا کرند. اوایل صحبت‌های من بود و بسم‌الله را گفته بودم که آقای دکتر روحانی و آقای دکتر نهاوندیان به این نشست تشریف آوردند و در جایگاه مدنظر نشستند. مدیر خارجه ایتالیا هم در همراهی آنها به محل این نشست وارد شده و در محل مورد نظر نشست. صحبت‌های من تقریباً هفت دقیقه طول کشید. صحبت‌های من در این نشست بر مبنای شرایط امروز ایران و همین‌طور ارتباطی بود که ایران می‌تواند با ایتالیا داشته باشد. بعد از صحبت من وزیر خارجه ایتالیا صحبت 10 دقیقه‌ای در این نشست داشت که ایشان هم اشاره کردند ایتالیا آمادگی کامل برای ارتباط با ایران دارد. ایشان گفتند که من اولین وزیر خارجه‌ای بودم که بعد از به نتیجه رسیدن مذاکرات هسته‌ای به ایران سفر کردم. بعد از جریان کمرنگ‌تر شدن تحریم‌ها، هیات ایتالیایی از اولین هیات‌هایی بود که به ایران آمده بود و وزیر امور خارجه ایتالیا هم یادآور شد که در مواقع و برهه‌هایی کشور ایتالیا جزو اولین‌های برقرارکننده تعامل با ایران بوده است. پس از این، ایشان اشاره کردند که آمادگی کشور ایتالیا در همکاری با ایران جدی است. این مقام مسوول ایتالیا اشاره کردند شرکت‌های ایتالیایی از همکاری با ایران استقابل کرده‌اند و آماده هستند به سرعت خودشان را در ایران و در کنار ایرانی‌ها ببینند. ایشان گفتند ما علاقه داریم که هم کار مشترک کنیم و هم کالا بفروشیم و باید همه اینها با هم دیده شود. نهایتاً بعد از صحبت ایشان آقای رئیس‌جمهور صحبت خیلی زیبایی کردند. به نظر من صحبت‌های آقای رئیس‌جمهور کاملاً حساب‌شده و برنامه‌ریزی‌شده و با یک دیدگاه خیلی خوب تنظیم شده بود.

خروج زودتر از زمان موعود از ایتالیا

نهایتاً بعد از صحبت‌های آقای رئیس‌جمهور، ایشان، آقای دکتر نهاوندیان و وزیر خارجه برای ملاقات بعدی خود را آماده کردند و هیات همراه نیز به پنل‌های تخصصی رفتند. آن طور که حاضران در این پنل‌ها عنوان کرده‌اند، استقبال از پنل‌ها بی‌نظیر بود و حتی به حدی استقبال شده بود که تعدادی از حاضران در این پنل‌ها ایستاده بودند. بعضی از این پنل‌ها از ساعت 11 شروع شد و تا ساعت 13 و 30 دقیقه ادامه یافت. خلاصه نتایج آن پنل‌ها را اتاق ایران در روزهای آینده منتشر خواهد کرد. به هر ترتیب برنامه‌های حضور ما در ایتالیا رو به اتمام بود که با مشکلی مواجه شدیم. به ما اعلام شد در پی اعتصاب در فرودگاه پاریس، پروازمان دو ساعت جلو افتاده است. این در حالی بود که من از همان ساعت 23 و 30 دقیقه شب قبل تا ساعت 14 روز پرواز خروج از ایتالیا پیگیری کرده بودم که در صورت امکان ساعت پرواز ما را تغییر ندهند و ما بتوانیم جلسه‌ای با مدیران بانکی ایتالیا داشته باشیم. اما به هر ترتیب تلاش ما نتیجه نداد و اعلام کردند اگر پرواز در این ساعت نداشته باشید بعداً معلوم نیست چه خواهد شد و شما در ایتالیا می‌مانید و امکان برنامه اعزام به فرانسه وجود نخواهد داشت. به هر حال با مشورتی که با دوستان کردیم همه تایید کردند ریسک نکنیم و حرکت به سمت فرانسه را زودتر در برنامه قرار دهیم. خلاصه ساعت 14 آن روز بعد از ناهار با اتوبوس‌ها به فرودگاه رفتیم و ساعت 18 پرواز ما از ایتالیا بلند شد. در پرواز همه شاداب به نظر می‌رسیدند. با هم صحبت و گفت‌وگو داشتند و بعد ساعت تقریباً 20 به وقت ایران به فرودگاه پاریس رسیدیم و از آنجا به هتل محل استقرار رفتیم و در آنجا مستقر شدیم.

ملاقات با اعضای اتاق فرانسه

در زمان حضور در فرانسه هم اولین برنامه ما ملاقات با اعضای اتاق بازرگانی این کشور بود. با اعضای اتاق پاریس در محل بورس اوراق قرار داشتیم. ابتدا رئیس اتاق پاریس خوشامد گفت و تاکید کرد با وجود نوسان‌هایی که در گذشته در رابطه اقتصادی فرانسه و ایران به وجود آمده، فعالان اقتصادی این کشور علاقه زیادی به رابطه با ایران دارند و ابراز امیدواری کرد که از این به بعد، سطح مناسبات دو کشور ارتقا پیدا کند. من هم صحبت کوتاهی داشتم و درباره اهمیت سفر هیات ایرانی به فرانسه سخن گفتم. با وجود این، از فرانسوی‌ها گلایه کردم که در سال‌های گذشته بیشتر از دیگر کشورها تحت تاثیر مسائل سیاسی، ایران را تحت فشار گذاشته‌اند. البته در ادامه تاکید کردم گذشته‌ها گذشته و فرانسوی‌ها باید از این به بعد جبران مافات کنند و با تسهیل و تسریع در مشکلات موجود، موانع را بردارند. بعد از من، مدیران برخی تشکل‌های موفق اتاق بازرگانی درباره راهکارهای بهبود مناسبات و زمینه‌های مشترک همکاری سخنرانی کردند. بعضی از اعضای هیات که از قبل قول و قرارهایی با طرف‌های فرانسوی گذاشته بودند، در فاصله استراحت کوتاه بین نشست به محل قرار خود رفتند. برخی هم به هتل بازگشتند تا به برنامه‌های تنظیم‌شده بپردازند. پس از این جلسه نشستی در حوزه بانکی و سرمایه‌گذاری در پاریس برگزار شد و در آن مدیران ارشد پنج موسسه نامدار فرانسوی گزارش‌هایی را ارائه کردند. پس از آن دیدارها و ملاقات‌های دیگری داشتیم که امیدوارم در روزهای آینده بتوانیم بخش‌هایی از آنها را هم منتشر کنیم.

1- پی‌نوشت:این گزارش تحولات پیش از ورود رئیس‌جمهور به فرانسه را پوشش داده است.