گفت‌وگو با سیدمحسن هاشمی درباره هزینه تمامشده پول
سه راهکار کاهش هزینه منابع
سیدمحسن هاشمی «تناسب نرخ تسهیلات با واقعیت‌های اقتصادی»، «متنوع کردن درآمدهای بانکی» و «مدیریت و کنترل هزینه‌ها» را سه راهکار مهم کاهش قیمت تمامشده پول در بانک‌ها معرفی می‌کند.
سیدمحسن هاشمی «تناسب نرخ تسهیلات با واقعیت‌های اقتصادی»، «متنوع کردن درآمدهای بانکی» و «مدیریت و کنترل هزینه‌ها» را سه راهکار مهم کاهش قیمت تمامشده پول در بانک‌ها معرفی می‌کند. این کارشناس بانکی معتقد است: «در اقتصاد بحرانی، قیمت تمامشده جمع‌آوری منابع باید متناسب با نرخ‌های واقعی تسهیلات که در بازار و کسب و کار قابل تحصیل است باشد، تا برگشت اصل و سود تسهیلات با مخاطره روبه‌رو نشود.» به گفته او، سیاست‌های اتخاذ‌شده چند سال اخیر دولت و بخشنامه‌های بانک مرکزی برای کنترل تورم نسبت به قبل اقدام موثر و خوبی بوده و در بانک‌ها هم با حمایت بانک مرکزی قیمت تمامشده کاهش یافته است.
در بانک‌ها و موسسات مالی اعتباری چه عواملی باعث شکل‌گیری هزینه تمامشده پول می‌شوند و چرا این مقدار در کشور ما افزایش یافته است؟
یکی از اقلام مهم قیمت تمامشده تجهیز منابع در بانک‌ها، سود سپرده‌هایی است که بانک‌ها به سپرده‌گذاران پرداخت می‌کنند، در صورتی که بانک‌ها باید ضمن رعایت و تبعیت از سیاست‌های بانک مرکزی جمهوری اسلامی ایران و با توجه به وضعیت اقتصادی موجود، پرتفوی منابع خود را به شکلی مدیریت و تجهیز کنند تا قیمت تمامشده آنها به حداقل رسیده و به موازات آن بتوانند به متقاضیان، با توجه به سودهای واقعی کسب و کار تولید، تسهیلات با نرخ‌های متعادل اعطا کنند. لذا در اقتصاد بحرانی، قیمت تمامشده جمع‌آوری منابع باید متناسب با نرخ‌های واقعی تسهیلات که در بازار و کسب و کار قابل تحصیل است باشد، تا برگشت اصل و سود تسهیلات با مخاطره روبه‌رو نشود. حال آنکه متاسفانه در سال‌های بحرانی بانک‌ها در مواردی از موضع اجبار، تسهیلات‌گیرندگانی را که دین آنها سررسید یا معوق شده بود، تسهیلات‌شان را مکرر با محاسبه سود دوران رونق تمدید و تجدید کردند و با گذشت زمان، دین آنها افزایش پیدا کرد. در صورتی که از
فعالیت و سود واقعی خبری نبود و کشتی وثایق بانک‌ها که دارای وثیقه‌هایی از جمله کارخانه‌ها و ماشین‌آلات و املاک و... بود، تا حدودی به گل نشسته و به امید رونق اقتصادی و بهبود وضع بدهکاران بوده تا بتوانند در آینده دین خود را ادا کنند. بنابراین با عنایت به مراتب فوق، نقدینگی برخی از بانک‌ها و موسسات اعتباری با مشکل روبه‌رو شده و برای رفع آن با توجه به اینکه تجهیز منابع با نرخ‌های بالا مقرون به صرفه نبوده، ولی برای رفع مشکل از نرخ‌های بالا تا پایان بهمن سال 1393 استقبال کرده که برخی از آنها با صورت‌های مالی زیان‌ده روبه‌رو شده‌اند و امیدوارند با رونق اقتصاد ارزش دارایی‌ها که چند سالی است افزایش نداشته و برای آنها ذخیره هم محاسبه کردند، افزایش یافته و جبران شود، لذا از جمیع جهات بررسی و استراتژی کلان را بر مبنای آن تدوین و موسسات پولی و اعتباری و بانک‌ها از آنها تبعیت و عملیات خود را تنظیم کرده و با یک پوشش بیمه‌ای که از صنعت بیمه بالایی برخوردار هستند، نمی‌گذارند دستخوش تغییرات آنچنانی قرار گیرند، همچنین تفاوت مهم و با اهمیت دیگری که در بانک‌های موفق شاهد هستیم، کسب درآمدهای متنوع از خدمات مکانیزه بانکی است و
همچنین مدیریت و کنترل هزینه‌ها به موازات درآمدها و همواره اقتصادی بودن فعالیت‌های بانکی و انتفاعی بودن آن.
هزینه تمامشده پول در سپرده‌های مدت‌دار و جاری چه تفاوتی می‌کند؟ آیا افزایش روند سپرده‌های مدت‌دار و کاهش سپرده‌های جاری در بالا رفتن هزینه تمامشده پول موثر بوده است؟
بانک‌ها برای برنامه‌ریزی و سرمایه‌گذاری‌های بلندمدت از سپرده‌های بلندمدت استفاده می‌کنند و از طرفی سپرده‌گذاران علی‌الخصوص افراد مسن که توانایی و تخصص خاصی برای کسب و کار ندارند، ترجیح می‌دهند وجوه خود را به بانک‌ها که از جمیع جهات قابل اطمینان هستند، سپرده و هزینه زندگی خود را از محل درآمد سود سپرده‌ها و پس‌اندازها عملیاتی کنند، بنابراین بانک‌ها با توجه به ترکیب جدول مصرف‌کنندگان و متقاضیان تسهیلات ترجیح می‌دهند از قبول سپرده بلندمدت که نرخ آنها به دلیل پایداری بیشتر از سایر سپرده‌های کوتاه‌مدت و میان‌مدت است، استقبال کنند در صورتی که حساب‌های جاری به دلیل ماهیت حساب و نیاز مشتری از پایداری پایین برخوردار بوده، ولی به دلیل آنکه دفعات چرخش آنها بالاست، سهم بیشتری از هزینه‌های اداری و... را به خود تخصیص می‌دهد، لذا بانک‌هایی که نسبت سپرده‌های جاری آنها بیشتر از بانک‌های رقیب است، دارای قیمت تمامشده تجهیز منابع کمتری
خواهند بود.
آیا کاهش نرخ سپرده قانونی در ماه‌های گذشته به کاهش هزینه تمامشده پول کمکی کرده است؟
کاهش نرخ سپرده قانونی توسط بانک مرکزی توانسته درصدی از منابع بانک‌ها را به بازار و به متقاضیان عرضه کند و به درآمد بانک‌ها بیفزاید و از طرفی بانک‌هایی که به بانک مرکزی بدهکار بودند و اضافه برداشت داشتند و مشمول جریمه اضافه برداشت می‌شدند، هزینه مالی آنها کمتر شده و قیمت تمامشده منابع آنها بهبود یافت.
چرا با اینکه هزینه تمامشده پول بالاست، بانک‌ها تمایل به کاهش نرخ سود بانکی ندارند؟
بانک‌ها از اول اسفند سال 1394 از بخشنامه بانک مرکزی درباره ابلاغ نرخ سپرده‌ها و نرخ تسهیلات تبعیت خوبی کردند و به نسبت تجهیز منابع با نرخ‌های جدید یا تعدیل سپرده‌های قدیمی در سررسیدهای مربوط، نسبت به پرداخت تسهیلات جدید یا تجدید و استمهال تسهیلات قدیمی با نرخ‌های مصوب اقدام کرده که بانک مرکزی هم نظارت و مراتب را کنترل می‌کند.
نقش عواملی مانند افزایش مطالبات غیر‌جاری و قفل شدن منابع در بخش مستغلات به چه شکل بوده است؟
افزایش مطالبات و عوامل آنها متعدد است و بحث‌های بسیاری می‌توان پیرامون آن کرد، ولی عدم پیش‌بینی و تصویر روشن از وضعیت‌های اقتصادی برای بانک‌ها که به نظر بنده کارشناسان بانکی باید خود به آن می‌پرداختند و بر مبنای یک منطق حساب‌شده و به موقع عمل می‌کردند، متاسفانه روی بازار اثر منفی گذاشت و تشدید شده است، آیا بازار مسکن در تهران اشباع شده است؟ به نظر من اگر ساختمان را با استانداردهای روز دنبال کنیم، جای فعالیت و نوسازی بسیار دارد، در صورتی که حمایت‌های اساسی از ساخت و ساز شود، به فوریت باید خیلی از ساختمان‌ها نوسازی شود و کلیه صنایع وابسته به آن فعال شوند و نیروهای مربوط مشغول کار شوند و توقف در این حوزه از دست دادن فرصت‌هاست. نیاز به ساختمان‌های با کیفیت و مطمئن بسیار زیاد است که نیاز به حمایت فکری و اعتقادی دارد.
آیا بخشنامه‌ها و رویکرد بانک مرکزی در سال‌های گذشته، اثری در تغییر هزینه تمامشده پول داشته است؟ نقش سیاستگذار پولی در خصوص کاهش این هزینه به چه شکل است؟
سیاست‌های اتخاذ‌شده چند سال اخیر دولت و بخشنامه‌های بانک مرکزی 90-1-1 برای کنترل تورم نسبت به قبل اقدام موثر و خوبی بوده و در بانک‌ها هم با حمایت بانک مرکزی قیمت تمامشده کاهش یافته است. روندی که با اعطای خط اعتباری توسط بانک مرکزی ادامه دارد و بانک‌های عامل خود به این نتیجه رسیده‌اند که با توجه به روند کاهشی تورم و مهار شدن آن تجهیز منابع گران‌قیمت در بانک‌ها محلی برای مصرف صحیح و منطقی نداشته و بانک را با خطر روبه‌رو می‌کند.
با توجه به تجربه شما در نظام بانکی کشور، آیا این هزینه در بانک‌های خصوصی، دولتی و موسسات اعتباری تفاوت دارد؟ اگر پاسخ مثبت است این تفاوت ناشی از چیست؟
هزینه تمامشده تجهیز منابع در بانک‌های دولتی و بانک‌های سازمانی که منابع ارزان‌قیمت به اشکال مختلف دارند، پایین‌تر است و برای بانک‌های خصوصی و موسسات اعتباری گران‌تر تمام می‌شود. ضمن اینکه هزینه‌های عمومی بانک‌های دولتی که از قدیم دارای مکان‌های مناسب بوده و بانک‌های سازمانی که مکان‌های مناسبی در اختیار آنها به صورت ملکی یا اجاره‌ای قرار می‌دهند، کمتر از هزینه‌های عمومی بانک‌های خصوصی است که برای خرید شعب و ستاد مرکزی خود باید منابع زیادی پرداخت کنند.
دیدگاه تان را بنویسید