درخشش گمرک در رکود

پوشیده نیست که پدیده قاچاق کالا بیماری یک سیستم اقتصادی است. درمان این بیماری با اثرات مخرب چندوجهی آن نیازمند کارشناسی دقیق و تجدید نظر در رویه‌ها و مقررات بازرگانی به گونه‌ای است که قاچاق کالا توجیهی برای ارائه پیدا نکند. حذف طرح‌هایی همچون ایران‌کد و شبنم تاثیر بسزایی در کوتاه‌تر و منطقی‌تر شدن مسیر واردات و صادرات دارد. هر چقدر در این مسیر آینده‌نگرانه‌تر عمل کنیم و از ایجاد بوروکراسی بیشتر و بخشنامه‌های آنی و متعدد جلوگیری کرده و شفافیت بیشتر ایجاد کنیم، مسیر قانونی تجارت کالا تقویت می‌شود و مسیرهای غیرقانونی، صرفه و سود اقتصادی خود را از دست می‌دهند. باید رویه‌های تجارت خارجی و مسائل گمرکی را برای شرایط بهتر اصلاح و از پیچیدگی و عدم شفافیت پرهیز کرد.

نقطه امید در تجارت

افزایش حجم فعالیت و پیچیدگی اقتصاد و بازرگانی امروز و رقابت در افزایش میزان تولید و کاهش هزینه‌ها سرمایه‌گذاران و تصمیم‌گیرندگان را بیش از پیش به بهره‌وری در زمان حساس کرده است. یکی از آمارهایی که در گمرکات ایران وضعیت مطلوبی ندارد زمان گذر از گمرک برای صادرات یا واردات کالاست. در حال حاضر به دلیل عدم به‌روز‌رسانی ساختار اداری بوروکراتیک گمرک زمان و هزینه‌های انجام‌شده در گمرکات ایران نسبت به کشورهای پیشرفته و حتی همسایگان جنوبی بیشتر بوده که این خود معضل بزرگی در زمان‌بندی پروژه‌ها و طرح‌های ملی بوده است. در تحولات اخیر گمرک و سامانه جامع الکترونیک امور گمرکی در رویه واردات با کمک دانشگاه تهران به بهره‌برداری رسید. این موضوع خود نقطه امیدی برای حرکت به سوی اظهار الکترونیکی از راه دور و کاهش زمان در ترخیص کالاست. این حرکت پسندیده با ایجاد زیر‌ساخت‌های لازم و به همراه آموزش مدیران و کارمندان گمرک، حق‌العمل‌کاران و صاحبان کالا می‌تواند منجر به نتایج درخشان شود.

آزادسازی به نفع همه

یکی از راه‌های محاسبه ورود غیرقانونی کالا به کشور مقایسه ارزش واردات رسمی کالا با آمار صادرات برخی کشورهای همسایه با ایران است. این مقایسه ارزش کالاهایی را که از مجاری غیرگمرکی وارد کشور می‌شوند نشان می‌دهد. قطع ثبت سفارش کالای اولویت 10 موجب تقویت مجاری دیگر ورود کالا به کشور شد؛ واردکنندگانی که هزینه‌های گمرکی، سود بازرگانی، بیمه، ثبت سفارش، مالیات بر ارزش افزوده و مالیات بر درآمد را نمی‌پردازند و مصرف‌کنندگانی که کالاهایی را بدون اطمینان از صحت آن از دلالان و قاچاقچیان در بازار تهیه می‌کنند. تجارت مرزنشینان، ملوانان و مسافران در زمانی رونق می‌گیرد که موانع بر سر راه تجار به وجود می‌آید و آرامش وارد‌کننده را برای تجارت سالم از بین می‌برد و او را به حاشیه می‌راند. در این فضا دلالان و قاچاقچیان به کسب و کار خود رونق می‌بخشند. به هر صورت آزادسازی کالاهای اولویت 10 و ورود آن در مسیر قانونی گمرک به نفع کشور و مصرف‌کنندگان است.

ایجاد تحول در ساختار گمرک

مدیریت جدید گمرک ایران که دکتر مسعود کرباسیان در راس آن قرار گرفته‌اند و با عنایت به سوابق و گذشته حرفه‌ای ایشان که از مدیران کاملاً آشنا به مشکلات و معضلات در زمینه گمرک هستند و همچنین عملکرد درخشان‌شان در دوره گذشته در گمرک، موجب شد تا گمرک ایران رتبه شاخصی را در رده‌بندی جهانی داشته باشد. حتی به یاد دارم که در زمانی توافقی مبنی بر معاونت ایشان در سازمان جهانی گمرک نیز مطرح شد. امید است که دکتر کرباسیان با گروه کارشناسان همراه خود تحولی در ساختار گمرک ایجاد کنند و از فناوری‌های نوین در جهت تقویت بعد نظارتی و مقرراتی بهره گیرند تا همان‌گونه که خودشان در مصاحبه‌ای عنوان کرده‌اند «دیگر بازنشسته‌ای نگران ترخیص داروی پسر بیمارش نباشد».