وام همکار به همکار

پس‌اندازکنندگان هرگز روزگار سختی ندارند اما برای وام‌گیرندگان اعتبار نادر و پرهزینه است. این مشکل باعث می‌شود تجارت‌های جدید تلاش کنند خود را از ترازنامه‌های نامطلوب، هزینه‌های بالا و سوءشهرتی که بانک‌های سنتی به آن دچار هستند، برهانند.
وام‌دهی همکار به همکار (P2P) نمونه‌ای از تلاش‌های نوین است که در آن وام‌گیرندگان و وام‌دهندگان به طور مستقیم و معمولاً از طریق مناقصه‌های آنلاین با یکدیگر دیدار می‌کنند. وام‌ها اغلب از طریق گردآوری مبالغ کوچک از وام‌دهندگان مختلف تامین می‌شوند. برخی سکوهای P2P بسته‌های وام را تهیه می‌کنند و دیگران به وام‌دهندگان اجازه می‌دهند از میان آنها انتخاب کنند. در هر حالت نتایج برای هر دو طرف سودمند است. زوپا (Zopa) که یک سکوی بریتانیایی وام همکار به همکار است 9/4 درصد به وام‌دهندگان سود می‌دهد و از وام‌گیرندگان 6/5 درصد بهره می‌گیرد. این درصد بهره با نرخ بهره بسیاری از بانک‌ها قابل رقابت است. در سایر نقاط بهره‌ها و ریسک‌ها بیشتر هستند. شرکت ایسپانکور (IsePankur) که به بیش از 60 هزار نفر در چهار کشور منطقه یورو وام می‌دهد حدود 45/21 درصد سود به وام‌دهندگان می‌پردازد و تا 28 درصد از وام‌گیرندگان بهره می‌گیرد. این بهره به مراتب از بهره وام‌های محلی یا کارت‌های اعتباری کمتر است.
وام همکار به همکار در بسیاری از کشورها در حال توسعه یافتن است. حجم وام‌ها در بریتانیا هر شش‌ماه دو برابر می‌شود. در آمریکا دو وام‌دهنده بزرگ همکار به همکار 98 درصد بازار را در اختیار دارند. آنها در سال 2013 معادل 4/2 میلیارد دلار وام دادند. جریانی توفانی و نوین در حال شکل گرفتن است که از رشد وام همکار به همکار پشتیبانی می‌کند. نرخ‌های بهره بانکی برای سپرده‌گذاران تقریباً صفر است، مردم از بانک‌ها خسته شده‌اند و هزینه‌های P2P پایین و تقریباً یک‌سوم کارمزد یک بانک معمولی است. تجارت الکترونیکی نیز در بخش بزرگی از زندگی روزانه نفوذ کرده است. مردم از اینترنت برای تلفن زدن و خرید کردن استفاده می‌کنند. پس چرا برای وام دادن و وام گرفتن به سراغ آن نروند؟
اما هنوز سطح آگاهی و اطلاع‌رسانی پایین است. نظرسنجی‌ها نشان می‌دهد فقط 15 درصد بریتانیایی‌ها از شرکت‌های بزرگ P2P مانند زوپا اطلاع دارند در حالی که 98 درصد آنها بانک‌های بزرگ را می‌شناسند. مشکل دیگر در بریتانیا آن است که P2P هنوز تحت نظارت قرار ندارد. اما اداره فعالیت‌های مالی به زودی قوانین و مقررات را تدوین خواهد کرد. در ایالات متحده، کسانی که برای دوران بازنشستگی پس‌انداز می‌کنند، می‌توانند با وام دادن از معافیت مالیاتی استفاده کنند. صنعت P2P در بریتانیا منتظر تصمیمی است که بر مبنای آن طرح‌های پس‌انداز معاف از مالیات برای وام‌دهندگان معرفی می‌شود.
مقررات باید یک نگرانی بزرگ را مرتفع کنند: اینکه یک سکوی وام ناکارآمد ممکن است سقوط کند و پول سرمایه‌گذاران را با خود ببرد. احتمالاً مقررات جدید تاکید خواهند کرد که شرکت‌های وام همکار به همکار پول‌های پس‌اندازکنندگان را مورد حفاظت قرار دهند و از طرف‌های سومی بخواهند تا وام‌های آینده را مدیریت کنند.
سوالات زیاد دیگری نیز مطرح می‌شوند. بیمه یکی از آنهاست. این نوع پول‌ها همانند سپرده‌های خرد بانک‌ها تحت ضمانت دولت نیستند. برخی بنگاه‌ها جایگزینی برای آن پیدا کرده‌اند. زوپا و سایر شرکت‌های بریتانیایی «صندوق تمهیدات» تشکیل داده‌اند که تلاش دارد (اما قول نمی‌دهد) تا وام‌های معوق را احیا کند. این کار خطر را برای وام‌دهندگان کمتر می‌کند اما از مفهوم اصلی وام همکار به همکار دور می‌شود. بیمه نیز تاثیری مشابه دارد. این نوع تمهیدات می‌تواند همان خطر اخلاقی را به وجود آورد که گریبان بانک‌های سنتی را گرفته است.
وام‌های فرامرزی مشکل قانونی ایجاد می‌کنند. قوانین ملی بیان می‌کنند چگونه اعتبار صادر و وام‌ها باز پس گرفته می‌شوند اما وقتی پول‌ها از صدها وام‌دهنده در چندین کشور می‌آیند اداره آن دشوار می‌شود. اکنون خارجیان زیادی در جست‌وجوی سود بیشتر به سرمایه‌گذاری در بازارهای آمریکا روی آورده‌اند.
علاوه بر این بازار ثانویه‌ای نیز در حال شکل‌گیری است که به وام‌دهندگان اجازه می‌دهد هرگاه نیاز دارند پول خود را پس بگیرند و وام را با نرخ تنزیل بفروشند.
وام همکار به همکار پیچیده نیست. موفقیت به توانایی بازاریابی بستگی دارد. الگوریتم‌های با‌کیفیتی لازم است تا وام‌گیرندگان را پایش کند. این صنعت حتی می‌تواند بانک‌ها یا شرکت‌های اینترنتی را که داده‌های زیادی در مورد مشتریان دارند جذب کند. سال گذشته گوگل 125 میلیون دلار در این صنعت سرمایه‌گذاری کرد و ممکن است بخواهد این کار را دوباره تکرار کند.
منبع:‌اکونومیست