رابطه عرضه و تقاضا و دستمزدهای بالا

محمدهادی کریمی/ کارگردان سینما

دستمزد و اجرت هر کاری یا بهای هر کالا یا خدماتی هیچ‌گاه با کیفیت آن کالا یا فعل انجام‌شده، رابطه مستقیمی در شرایط عرضه و تقاضای نابرابر نداشته است. در شرایط کنونی سینمای ایران صحبت از کیفیت و توانایی بازیگران در مقابل دستمزدهایی که دریافت می‌کنند، موضوعی انحرافی است. چرا که وقتی تقاضا زیاد و عرضه کم است، بی‌تردید قیمت بالا می‌رود. اما باید ارزیابی کرد علت تقاضای زیاد چیست؟ آیا کیفیت قبلی این تقاضای زیاد را مثل همه جای دنیا خواستار شده؟ خیر؛ این تقاضا ریشه در موضوعی دارد که ربطی به کیفیت ندارد، ساخت بی‌امان و بی‌وقفه تله‌فیلم در تلویزیون، سریال‌های الف ویژه و حضور نهادها و ارگان‌هایی که موظف به تولید هستند؛ ولاغیر. مجموع این عوامل در کنار یکدیگر تقاضای نابرابر را سبب شده‌اند. بخش‌هایی که به واسطه وصل به دولت و مراکز دیگر، سرمایه زیادی را در اختیار دارند و از دیگر سو برای فاخر جلوه دادن پروژه‌های خود عامدانه هزینه زیادی را صرف می‌کنند. این دسته از فیلمسازان با شکست‌های پی در پی فیلم‌هایشان هرگز شکست مالی ندارند و باز پول هنگفت به پروژه‌های خود تزریق می‌کنند و در این جدال نابرابر بخش خصوصی را به مصاف می‌طلبند.
به اعتقاد من در رابطه میان بازیگر و کارگردان دستمزدها کمترین موضوعیت را دارند، کارگردان‌هایی سلوک خود را دارند و کارشان را می‌دانند و فیلم‌شان را از پیش از شروع فیلمبرداری در ذهن خود ساخته‌اند، این کارگردانان با هیچ بازیگری با هر نوع میزان دستمزد، دچار مشکل نمی‌شوند، من تا اینجا خوشبختانه از این حیث مشکلی نداشته‌ام.
باید به درستی بدانیم مشکل اقتصادی سینمای ایران دستمزد بالای برخی بازیگران نیست -که این خود معلول است-، حضور سرمایه‌های نامشخص و بعضاً پولشویی‌ها به خصوص در ماه‌های آخر پاییز هر سال و نیز عرضه و تقاضای نابرابری که تلویزیون و نهادهای دولتی درست کرده‌اند، علت اصلی است. اصل۴۴ به تمامی عامداً در سینما فراموش شده و روز به روز بیشتر فراموش می‌شود.
من از وجود کمیته نظارت بر دستمزدها بی‌خبرم؛ اما پیشاپیش می‌دانم در این عرضه و تقاضای نابرابر این کمیته راه به جایی نخواهد برد.
دستمزدها در سینمای ایران طی چند سال اخیر یکی از بزرگ‌ترین رازهای مگو شده است. هربار که رقمی حتی به‌شکل حدس و گمان هم مطرح شده است بسیاری از ستاره‌های سینما نسبت به آن معترض شده‌اند. چند سال پیش وقتی تهیه‌کننده‌ای با نام بردن از بازیگر سرشناس سینما رقم دستمزدی را که طلب کرده بود مطرح کرد، جنجال‌های زیادی به‌پا شد وحتی رسانه‌های خارجی هم نسبت به این دستمزدها واکنش نشان دادند با این حال هرگز رقم دستمزد بازیگران سینمای ایران به‌شکل رسمی اعلام نشده است. این درحالی‌است که در بسیاری از کشورهای اروپایی به‌دلیل قوانین سفت و سخت مالیاتی، قراردادها و دستمزدها روشن است. تجارت فردا در این پرونده به بررسی وضعیت دستمزد بازیگران سینمای ایران پرداخته است.