بازی در زمین عربستان

حادثه حمله عده‌ای به سفارت عربستان در اعتراض به اعدام شیخ نمر باقرالنمر حاشیه‌های زیادی را برای دستگاه دیپلماسی ایران به وجود آورد. متاسفانه نوع مواجهه نیروی انتظامی با توجه به هشدارهای دستگاه دیپلماسی در این زمینه متناسب با عمق بحران و خطرات ناشی از آن نبود.

اگر نخواهیم با عینک توهم و توطئه به این ماجرا نگاه کنیم باید تاکید کنیم، این افراد گمان می‌کردند که این اقدام به زیان عربستان تمام شده است. واقعیت این است که این اقدام نادرست، به نفع عربستان سعودی تمام شد و مشکل عربستان را حل کرد. به هرحال عربستان سعودی به خاطر فاجعه منا، اعدام شیخ نمر و گردن زدن وی تحت انتقادات فراوانی در سطح جهان قرار گرفته بود کما اینکه دولت آمریکا از این اقدام دولت عربستان انتقاد و آن را محکوم کرده بود. در چنین شرایطی، فضای سنگینی علیه عربستان به وجود آمده بود که یک هدیه از سوی جریان افراطی در ایران به آنها داده شد. حمله به سفارت کافی بود تا تمام اخبار تحت تاثیر حمله به سفارت عربستان قرار بگیرد. با این حمله، جهان فراموش کرد که چه اتفاقی در عربستان رخ داده است.

این اقدام با یک سازماندهی گسترده انجام شد و نمی‌توان این تصور را درست دانست که حدود صد نفر، بدون سازماندهی وارد سفارت عربستان شدند در حالی که، سفارت یک کشور، خاک یک کشور محسوب شده و از حمایت بین‌المللی برخوردار است. گویا این دوستان این موضوع را مورد توجه قرار ندادند که با این کار، اتباع ما در سفارت ایران در عربستان در معرض چه تهدیداتی قرار می‌گیرند. حمله به سفارت عربستان، موجب شد که بسیاری از کشورها علیه ما بسیج شده و ایران را محکوم کنند.

این افراد تندرو با این کار خود چنان سنگی را در چاه انداختند که باید مدت‌ها زمان برای آن صرف کرد تا بتوان این سنگ انداخته‌شده را از چاه بیرون آورد. آنها با این کار خود چالش بزرگی برای دولت ایجاد کردند. به هر حال دولت وعده داده بود تا گرفتاری مردم را از طریق رفع تحریم‌ها از بین ببرد، اما تندروها فضای ایجاد شده را به نفع خود ندیدند و تلاش کردند دولت را با بحران بزرگی مواجه کنند تا موضوع اجرای برجام به یک موضوع حاشیه‌ای تبدیل شود. افرادی که این تیر را به هدف زدند آگاهانه این کار را انجام دادند و به هیچ وجه خودسر نبودند. این افراد به ظاهر خودسر، با هدف مشخص برای خلع سلاح دولت وارد میدان شدند. این اتفاق در حالی رخ داد که تازه کشور با مذاکرات گسترده، توانست قضیه برجام را به سرانجام برساند و قرار است روند اجرایی شدن برجام، چند روز دیگر آغاز شود. تلاش اصلی این افراد این است که روند اجرای برجام را با مشکل مواجه کنند که خوشبختانه این اتفاق، تاثیری بر روند برجام ندارد.

این نکته را باید همواره مدنظر قرار داد که دولت آقای روحانی در بخش‌هایی بیشتر از سایر بخش‌ها مورد استقبال مردم قرار گرفته است. به هر حال موفقیت دولت آقای روحانی در حوزه دیپلماسی با استقبال شدید مردم مواجه شده است. خوشبختانه دولت آقای روحانی در این حوزه موفقیت‌های زیادی کسب کرده بود که ناگهان با یک اتفاق همه چیز به هم می‌ریزد. همین اتفاق منجر شد تا فضا‌سازی شدیدی علیه ایران انجام شود و در این شرایط این حس، در بین مردم به وجود می‌آید که تمام این تلاش‌های دیپلماتیک بر باد رفته است. کما اینکه دکترظریف مدت‌هاست که روی یک سیاست خاورمیانه‌ای وقت گذاشته است تا دیپلماسی منطقه‌ای ایران را سر و سامان بدهد. درست در چنین شرایطی، شما مشاهده می‌کنید که این اتفاق ناگوار رخ می‌دهد. به همین دلیل این ارزیابی قرین به واقعیت است که افرادی که به سفارت عربستان حمله کردند، موفقیت‌های دولت روحانی را هدف‌گیری کرده و تلاش دارند دولت را در دستیابی به اهداف اصلی در حوزه بین‌الملل ناکام بگذارند.

به دنبال این اتفاق این نگرانی مطرح شده است که مبادا عربستان برای شکل‌دهی ائتلاف ضد ایرانی در منطقه تلاش کند. به نظر من عربستان درتحقق این ائتلاف موفقیتی به دست نخواهد آورد. به هر حال در قالب اتحادیه عرب و شورای همکاری خلیج فارس، معاهدات منطقه‌ای وجود دارد. کشورهای منطقه، تعهداتی نسبت به یکدیگر دارند. امکان دارد این کشورها، درقالب رویکردی سیاسی و دادن بیانیه، با دولت عربستان همراهی کرده و علیه ایران بیانیه بدهند، اما امکان ندارد اتفاقی فراتر از این موضوع رخ بدهد. به نظر من بهتر است دولت آقای روحانی، رابطه خود را با تک تک کشورها به شکل مناسب، ضمن حفظ عزت و جایگاه کشور، بهبود ببخشد. در چنین شرایطی، با این کشورها وارد گفت‌وگو شده و ضرورت حفظ آرامش در منطقه را به آنها یادآور ‌شود. در این صورت عربستان دیگر نمی‌تواند از شرایط پیش‌آمده سوءاستفاده کند. شرایط ایجاد شده، بهانه‌ای را به دست دولت عربستان داد که دیگر خود را موظف به پاسخگویی نداند.

بهترین راهکار این است که سیاست‌های ایران در بهبود فضای منطقه تداوم یابد. در کنار این اقدامات، محاکمه و مجازات عاملان اصلی این حوادث، باید در دستور کار دستگاه قضایی قرار بگیرد تا جهان متوجه شود ایران با رویکرد مهاجمان به هیچ عنوان موافق نیست. به منظور دستیابی به این هدف، بهتر است این مساله به صورت دقیق مورد بررسی قرار گیرد و ابعاد آن تبیین شود. قوه‌ قضائیه و سایر ارگان‌های مربوطه باید این مساله را به صورت جدی مورد بررسی قرار داده و با عوامل آن برخورد جدی کنند. چون همین افراد با خودسری، کشور را با مشکل بزرگی مواجه کردند.

برخورد بسیار قاطع و فوری با عوامل این حادثه، می‌تواند برگ برنده دیپلمات‌های ایرانی باشد که کشورهای منطقه را قانع کنند با عربستان همراهی نکنند. در این شرایط، رابطه ایران با همسایگان منطقه‌ای بهبود پیدا کرده و این کشورها در همراهی با سیاست‌های ضدایرانی عربستان تجدیدنظر کرده و دیگر در کنار عربستان باقی نمی‌مانند. به این ترتیب اتهامی که عربستان متوجه ایران کرده است که حمله به سفارت برای هرکشور دیگری امکان دارد رخ بدهد و ایران جای امنی نیست، محلی از اعراب پیدا نمی‌کند. راهکار اصلی این است که نهادهای تاثیرگذار در کشور همچون مجلس سازوکاری قانونی پیدا کنند که این اتفاق به هیچ‌وجه تکرار نشود و همه کشورها ایران را جای امنی بدانند. همین رویکرد اهداف حمله‌کنندگان را محقق نمی‌کند. به هرحال یکی از اهداف حمله به سفارت عربستان توسط عده‌ای افراطی این بوده تا این پیام را به جهانیان بدهند که تصویر ارائه‌شده از ایران که جای امنی برای سرمایه‌گذاری است صحیح نیست. این افراد از مناسبات معقول و منطقی ایران در دولت جدید، نگران شده و با اقداماتی از این دست تلاش کردند که فضا را مشوش کنند. به هرحال هشت سال کشور دست این تندروها بوده و فضایی را به وجود آوردند که علیه کشور قطعنامه‌های متعددی صادر و لطمات زیادی به کشور در حوزه اقتصادی وارد شد. در شرایط موجود، بسیاری از این افراد تندرو باید پاسخگوی عملکرد خود باشند، اما با انجام اقداماتی از این دست فضا را متشنج کرده و از پاسخگویی طفره می‌روند. جالب اینجاست حاضر نیستند مسوولیت عملکرد اشتباه خود را بپذیرند و پاسخگوی مردم باشند.

نکته مهم دیگر رویکرد صدا و سیما در مواجهه با این اتفاق است. به نظر می‌رسد صدا و سیما تلاش دارد دولت را ناموفق جلوه بدهد که این رویکرد به موازات نزدیکی به زمان برگزاری انتخابات مجلس افزایش یافته است کما اینکه بعد از پوشش گسترده حمله عده‌ای تندرو به سفارت عربستان، نامه رئیس‌جمهور به ریاست قوه قضائیه را بسیار کم‌‌ارزش تلقی کرد و جزو اولویت‌های آخر برای اطلاع‌رسانی مردم قرار داد. البته چنین اقدامی چندان مایه تعجب نبود. شما این نکته را مورد توجه قرار بدهید که به رغم رضایت مردم از بخش بهداشت و درمان و طرح تحول سلامت، صدا و سیما تلاش دارد نظری مخالف را به جامعه القا کند و مردم را ناراضی نشان بدهد. صدا و سیما برای تحقق این هدف، یک بیمار ناراضی را پیدا کرده و با او مصاحبه می‌کند تا این تصویر را به جامعه القا کند که دولت در این حوزه موفقیت نداشته است. این رویکرد نشان می‌دهد جریاناتی در درون کشور وجود دارند که با توجه به نزدیک شدن انتخابات اسفند‌ماه مجلس دوست دارند دولت را ناموفق جلوه بدهند و نمود این فعالیت‌ها را می‌توانید در حوزه دیپلماسی، اقتصاد و... مشاهده کنید.