آوانگاردها

با توجه به اینکه مبارزه و مقابله با قاچاق، توزیع و مصرف مواد مخدر در ایران، همواره هزینه‌های گزافی را روی دست دولت‌ها گذاشته‌ است، توجه به این مساله با هدف یافتن راه‌حلی برای مقابله با اثرات منفی اقتصادی، فرهنگی و اجتماعی مواد مخدر بسیار پراهمیت جلوه می‌کند. در این راستا، بررسی تجربه سایر کشورها و رویکرد آنها برای مقابله با این معضل بسیار سودمند خواهد بود. البته باید توجه داشت که متغیرهای زیادی در انتخاب راه‌حل مناسب برای مقابله با مضرات مصرف مواد مخدر دخیل هستند. به عبارت دیگر، اگر در انتخاب رویکرد مقابله با مواد مخدر، دولت‌ها شرایط فرهنگی، تاریخی، جغرافیایی، اقتصادی، اجتماعی و سیاسی حاکم بر کشور را در نظر نگیرند، و صرفاً به پیاده کردن عینی تجربه سایر کشورها اقدام کنند، به احتمال زیاد شکست خواهند خورد. طی دو دهه گذشته، دو دیدگاه نسبت به مساله مصرف مواد مخدر، بیشتر از سایر رویکردها از سوی کشورها مورد استفاده قرار گرفته است. یکی برنامه عرضه دولتی و سهمیه‌بندی مواد مخدر و دیگری جرم‌زدایی از مواد مخدر. همچنین مطالعات موردی نشان می‌‌دهند اجرای همزمان این دو برنامه می‌تواند مفید واقع شود. اما هنگام بررسی تجربه سایر کشورها در مورد معضل مواد مخدر و با هدف بومی‌سازی طرح‌های آنها، توجه به این موضوع که مسوولان هر کشور چه هدفی را در سر می‌پرورانده‌اند بسیار حائز اهمیت است. به عبارتی باید توجه شود که هدف از پیاده‌سازی برنامه سهمیه‌بندی یا جرم‌زدایی در هر کشور، به‌طور ویژه مقابله با کدام‌یک از مشکلات بوده است. ارتقای سطح سلامت، کاهش مرگ‌ومیر، مبارزه با قاچاق مواد مخدر، تربیت نیروی متخصص و... از جمله اهدافی هستند که باید در اجرای طرح سهمیه‌بندی یا جرم‌زدایی از مواد مخدر، مورد اولویت‌‌بندی قرار گیرند. از طرفی با توجه به اینکه مواد مخدر انواع مختلفی را شامل می‌شوند، هر کشور بسته به مواد مخدری که شایع‌تر است، استراتژی‌های متفاوتی را اتخاذ می‌کند. کشورهایی از جمله سوئیس، آلمان، انگلستان، هلند و کانادا، تجربه عرضه دولتی و سهمیه‌بندی مواد مخدر را در کارنامه خود دارند. البته نوع ماده مخدر و مقادیر سهمیه‌بندی در هر کشور متفاوت است. همچنین در بحث جرم‌زدایی از مواد مخدر، اروگوئه کشوری است که تولید و مصرف حشیش و ماری‌جوانا را در سال 2013 قانونی اعلام کرد. البته اگر تهیه این مواد از طریق ثبت‌نام در باشگاه‌های مخصوص یا مراجعه به داروخانه‌ها صورت پذیرد. در کشورهای کاستاریکا، جمهوری چک، مکزیک، هلند و پرتغال، اگرچه تصرف و مصرف شخصی مواد مخدر قانونی نیست، اما این عمل جرم به حساب نمی‌آید و مصرف‌کنندگان، دادگاهی و زندانی نخواهند شد. همچنین در کشورهای آرژانتین، استرالیا، برزیل، آلمان، نیوزیلند و نروژ، مصرف‌کنندگان ممکن است جریمه نقدی شده، گواهینامه رانندگی‌شان باطل شود یا موظف به انجام خدمات اجتماعی شوند. در کشورهایی همچون کانادا، ایرلند و آفریقای جنوبی نیز، وضعیت جرم‌زدایی از مواد مخدر در حالت تعلیق قرار دارد. در این پرونده، به بررسی مفصل یک مورد سهمیه‌بندی مواد مخدر و یک مورد جرم‌زدایی از مواد مخدر خواهیم پرداخت و در نهایت نیز بخش‌هایی از تجربه سایر کشورها که می‌توانند در ایران مورد استفاده قرار گیرند، ارائه خواهد شد.