قراردادهای هسته‌ای را اجرا کنید

آمریکا به سرعت نیاز دارد که به عادت گذشته‌اش برگردد و سلاح‌های هسته‌ای را در دنیا کنترل کند. شرایط برای ایالات متحده برای انجام معاهده‌های مربوط به سیاست خارجی‌اش در سال 2020 می‌تواند بسیار بدتر از قبل باشد. تلاش برای متهم کردن دونالد ترامپ به خاطر کارهایی که انجام داده، دیپلماسی این کشور را به شدت سمی کرده است. ارتباطات آمریکا با کشوری که به چالش اصلی‌اش تبدیل شده، یعنی چین، منجر به بی‌اعتمادی‌های زیادی میان این دو کشور شده است. آن کشورهایی که طرفدار رقیب سنتی ایالات متحده یعنی روسیه هستند، از نظر گفتمان استراتژیکی که میان مقامات رسمی‌شان وجود دارد و باید بدفهمی‌ها را حداقل کند، نسبت به زمانی که جنگ سرد پایان یافت و شوروی فرو ریخت سست‌تر به نظر می‌رسند. رهبران خارجی در هر کجای دنیا ممکن است به این نتیجه رسیده باشند که برایشان بهتر است تا زمانی که دوران ریاست‌جمهوری ترامپ پایان یابد اقدامی نکنند و امید دارند که یک فرد رام‌شدنی‌تر در سال 2021 رئیس‌جمهور آمریکا شود. با این حال در منطقه حیاتی‌ای که سلاح‌های هسته‌ای باید در آنجا کنترل شود، این اضطرار برای ایالات متحده وجود دارد که به عادت قبلی خود مبنی بر کنترل سلاح‌های هسته‌ای برگردد و این فرصت را دارد که در سال 2020 چنین کاری را انجام دهد.

 این اضطرار از آنجا نشات می‌گیرد که رژیم‌هایی که در تولید سلاح‌های هسته‌ای با محدودیت مواجه شده‌اند، به زودی ممکن است به نقطه‌ای برسند که دیگر هیچ محدودیتی نداشته باشند و به هیچ چیز از توافقات انجام‌شده پایبند باقی نمانند. آمریکا در سال 2002 از پیمان ضدموشک‌های بالستیک که در سال 1972 بسته شده بود خارج شد. ترامپ از توافق هسته‌ای با ایران خارج شده است (اگرچه همراهان اروپایی‌اش هنوز به توافق پایبند هستند). برنامه هسته‌ای کره شمالی و آزمایش‌های موشکی این کشور هنوز هم ادامه دارد؛ با اینکه ترامپ تظاهر می‌کند که ملاقات‌هایش با رهبر کره شمالی مشکل را حل کرده است. اقدامات روسیه به پیمان منع موشک‌های هسته‌ای میان‌برد، پیمانی که دنیا را از شر یک کلاس کامل از سلاح‌های جنگی رها کرده بود و در سال 1987 میان آمریکا و شوروی بسته شد، پایان داده است و در آگوست 2019 منقضی شد.

 همچنین پیمان «استارت جدید» (New START) یا پیمان استراتژیک کاهش سلاح‌ها که در سال 2010 میان ایالات متحده و روسیه بسته شد، در اوایل سال 2021 منقضی خواهد شد مگر اینکه دو کشور به یک توافق دیگر برسند یا توافق قبلی را تمدید کنند. این دو کشور هنوز 90 درصد سلاح‌های هسته‌ای دنیا را در اختیار دارند.

معاهده استارت جدید اندازه زرادخانه‌های این دو کشور را محدود می‌کند و قوانینی را برای بازرسی‌های سرزده از زرادخانه‌ها در خود دارد. اگر هیچ محدودیتی در کار نباشد، راه برای آغاز یک مسابقه هسته‌ای دیگر میان این دو کشور باز خواهد بود. آقای ترامپ از قرارداد استارت جدید خوشش نمی‌آید؛ درست مانند هر چیزی که از اوباما به او به ارث رسیده است. ترامپ هر چیزی را که رئیس‌جمهور قبلی به آن دست یافته دور می‌اندازد. ترامپ یک قرارداد بزرگ‌تر می‌خواهد. قراردادی که چین را هم دربر بگیرد.

 چین کشوری است که اگرچه زرادخانه‌های هسته‌ای آن کوچک هستند اما دارند رشد می‌کنند و توسعه  می‌یابند.

با این حال چینی‌ها علاقه‌ای به توافق برای محدود کردن تولید سلاح‌های هسته‌ای از خود نشان نداده‌اند. اینکه آمریکا بخواهد چین را هم وارد توافقی مبنی بر منع تولید بی‌اندازه سلاح‌های هسته‌ای بکند و جلوی توسعه تولید سلاح‌های هسته‌ای را بگیرد منطقی است، اما رسیدن به هر قراردادی سال‌ها زمان می‌برد. بنابراین اگر ترامپ در حال حاضر بخواهد در مورد چنین قراردادی حرف بزند، مانند این است که حیله‌ای در کار است و می‌خواهد بگذارد معاهده استارت جدید از بین برود. جان بولتون، مشاور امنیت مالی جنگ‌طلب دونالد ترامپ تا سپتامبر 2019، که از اینکه معاهده‌های هسته‌ای آمریکا در حال پایان است خوشحال بود (چراکه پایان این معاهدات آزادی مانورهای هسته‌ای را به آمریکا برمی‌گرداند)، در ژوئن (چند ماه قبل از برکناری‌اش) گفته بود که تمدید معاهده استارت جدید غیرمحتمل است.

همه اینها، کهنه‌سربازان کنترل سلاح‌های هسته‌ای را عمیقاً نگران کرده است. «سم نان»، سناتور سابق ایالات متحده و ارنست مونیز، وزیر سابق انرژی در نشریه «فارن اِفرز» می‌گویند: «از زمان بحران موشکی کوبا در سال 1962 (این بحران که با نام بحران اکتبر سال 1962 نیز شناخته می‌شود، یک تقابل 13روزه میان ایالات متحده و شوروی بود که با کشف شدن موشک‌های بالستیک شوروی در خاک کوبا توسط ایالات متحده آغاز شد)، ریسک مقابله آمریکا و روسیه و استفاده از سلاح‌های هسته‌ای همان‌قدر که آن زمان بالا بود اکنون هم بالاست.» شکست برنامه کنترل سلاح‌های هسته‌ای، کنفرانسی را که هر پنج سال یک‌بار برگزار می‌شود و با نام «RevCon» شناخته می‌شود به یک کنفرانس پر از اضطراب و تنش تبدیل می‌کند. این کنفرانس در ارتباط با «معاهده جلوگیری از تکثیر سلاح‌های هسته‌ای» (NPT) است و در آوریل 2020 در نیویورک آغاز می‌شود. قدرت‌های هسته‌ای در حال زدن زیر حرفشان هستند و انگار دیگر نمی‌خواهند به تعهداتشان ادامه دهند (تعهدات آنها این بوده که همه تلاششان را به‌کار می‌گیرند که از درست کردن بمب دست بردارند). اگر معاهده عدم ازدیاد سلاح‌های هسته‌ای یا NPT دیگر معنا نداشته باشد و کسی پایبند آن نباشد، مطمئناً کشورهای دیگر نیز تصمیم خواهند گرفت که به سمت تولید سلاح هسته‌ای گام بردارند. به زبان دیگر پایان یافتن NPT دولت‌های دیگر را به این نتیجه خواهد رساند که آنها هم به سلاح هسته‌ای نیاز دارند.  به‌رغم چشم‌انداز تیره و تاری که وجود دارد، در سال 2020 (75 سال بعد از اینکه آمریکا بمب‌های هسته‌ای خود را روی هیروشیما و ناکازاکی انداخت) این فرصت وجود خواهد داشت که دیپلماسی هسته‌ای بازیابی شود.

جان بولتون کارشکن و کسی که مانع از بازیابی دیپلماسی هسته‌ای می‌شد رفته است و آمریکا در دو جبهه، فرصت پیمان بستن دارد: یکی با ایران و دیگری با روسیه. هر دو این کشورها شرایطی دارند که قبل از رسیدن به توافق هسته‌ای با آنها، آمریکا باید آن شروط را برآورده کند. اما هیچ‌چیزی نیست که بتواند بر خواست و اراده سیاسی برای رسیدن به این توافق‌ها غلبه کند. مذاکرات جدی‌ای باید شروع شوند که در زمان مناسب توافقات هسته‌ای به انجام برسند. 

پی‌نوشت: این مقاله قبل از اینکه آمریکا، سردار سلیمانی را به شهادت برساند نوشته شده است.