انتظار نمایش ققنوس
بازارهای کالایی چه سرنوشتی را در پیش خواهند گرفت؟
محمد خوش‌نویس: پیچیدگی و گستردگی بازارهای کالایی در جهان، این حوزه معاملاتی را به عنوان یکی از بازارهای تخصصی با اهرم‌های اثرگذار چندگانه مطرح کرده است. از سوی دیگر اثرگذاری نوسان قیمت‌ها در بازارهای کالایی بر بازار سرمایه در اقصی نقاط جهان را نمی‌توان کم‌اهمیت به شمار آورد، آن هم در وضعیتی که میزان تولید مخصوصاً در اقتصادهای نوظهور در قرابت بالایی با بازارهای کالایی قرار گرفته است. اهمیت محصولات کشاورزی و دامی در زندگی افراد در حال حاضر یا کاربرد پلاستیک‌ها و محلول‌های ضدعفونی‌کننده در دوره‌های مبارزه با شیوع ویروس کرونا را باید از مواردی به شمار آورد که از تغییر در همین بازارهای کالایی حکایت دارد. اما سمت‌وسوی این بازار به‌شدت پیچیده است آن هم در شرایطی که حتی زمین بازی در معاملات کالایی‌ها به قدری در حال تغییر است که داده‌های قطعی پیشین را نمی‌توان با صراحت مورد بحث قرار داد.
فاکتورهای اصلی اثرگذار بر بازارهای کالایی
انتخابات آمریکا و شیوع ویروس کرونا دو سیگنال قدرتمندی است که در کنار داده‌های بنیادین در این بازار، بر کلیت بازارهای کالایی در اقصی نقاط جهان اثرگذار خواهد بود. در کنار آن نوسان ارزش دلار آمریکا در مقایسه با سبدی از ارزها را باید سیگنال مجزای دیگری به شمار آورد که تضعیف دلار را به معنی فرش قرمز رشد قیمت کالایی‌ها ترسیم کرده است. حال اگر به تجربه سال‌های قبل و سال‌های پس از بحران اعتبار در سال 2008 توجه کنیم احتمال جنگ ارزی را می‌توان به وضوح مشاهده کرد. بنابراین پتانسیل کاهش ارزش دلار یا سایر ارزها را باید در نظر گرفت که دقیقاً رشد احتمالی بهای کالایی‌ها را موجب خواهد شد. این در حالی است که حجم تزریق نقدینگی به بازارهای جهانی به قدری بالاست که اگر فکری به حال آن نشود به احتمال قوی کاهش شدید ارزش ارزها را به همراه خواهد داشت که می‌تواند اثرات تورمی حتی برای اقتصادهای برتر جهانی را به همراه آورد. با توجه به اظهارنظرهای اخیر مقامات آمریکایی و همچنین اصول اقتصادی حاکم بر طرز فکر رهبران حزب دموکرات در آمریکا و همچنین وعده‌های انتخاباتی بایدن، پتانسیل افزایش تزریق نقدینگی به بازارهای آمریکایی وجود خواهد داشت که در کنار تحریک اقتصاد با محور تقاضا، پتانسیل کاهش ارزش دلار و تکانه‌های تورمی را در‌بر دارد که تمامی این موارد برای بازارهای کالایی خوش‌یمن خواهد بود. حتی بر اساس اصول ابتدایی علم اقتصاد در شرایطی که رشد اقتصادی منفی در اقصی نقاط جهان (به جز چین) را شاهد هستیم و با تزریق نقدینگی فزاینده نیز روبه‌رو بوده و حتی تقویت خواهد شد، هیچ بعید نیست که تکانه‌های تورمی فراتر از انتظار را با محوریت بازارهای کالایی شاهد باشیم. افت حجم تولید در مواد معدنی و محصولات کشاورزی به دلیل شیوع ویروس کرونا هم تاکنون اجازه افت نرخ جدی را به این بازارها نداده است، حتی تکانه‌های قدرتمندی از افزایش نرخ به اثبات رسیده است.
اما شیوع ویروس کرونا به قدری سریع و گسترده شده که با احتساب انتظار برای رشد مرگ‌ومیر ناشی از این بیماری، پتانسیل بازگشت قرنطینه و افت جدی تقاضای حامل‌های انرژی در اروپا و آمریکا هم محتمل است، بنابراین داده‌های صعودی فوق با یک سرعت‌گیر جدی از مسیر بهای نفت خام نیز روبه‌روست. از طرف دیگر سال‌هاست که بازارهای کالایی به دولت فعلی آمریکا نگاهی مثبت دارد، آن هم در وضعیتی که حمایت از صنعت فولاد، زغال‌سنگ و استخراج ذخایر نامتعارف نفت و گاز را به‌شدت پیگیری کرده، اگرچه چندان هم موفق نبوده است. حال در شرایطی که کشورهای نفت‌خیز مخصوصاً کشورهای عربی امیدوار به انتخاب ترامپ هستند و حتی روسیه هم چندان از انتخاب مجدد وی رویگردان نیست، شاید نوسان بهای نفت خام را بتوان معرفی برای موفقیت یا دقیق‌تر شرایط رای آوردن وی در انتخابات اخیر به شمار آورد. به عنوان یک مثال مشابه در روزهایی که ترامپ وارد قرنطینه شد، نفت خام کاهش نرخ پیدا کرد و با بازگشت وی به کاخ سفید، مجدداً به جایگاه قیمتی قبلی خود بازگشت. این بازی‌ها نشان می‌دهد که بازار نفت خام روی رای آوردن ترامپ شرط‌بندی کرده است. در بازارهای فلزی همچون مس و آلومینیوم اوضاع متفاوت است و با توجه به تکانه‌های افزایشی روزهای اخیر این دو بازار با محوریت چین، می‌توان گفت که با کاهش شعله‌های جنگ تجاری با رشد احتمال رای آوردن بایدن، این دو بازار و حتی سایر بازارهای مشابه فلزی با جرقه‌هایی از امید روبه‌رو شده‌اند. این در حالی است که نرخ‌ها در غالب بازارهای فلزی به نسبت بالاست و اغلب در رکوردهای قیمتی یک ماه اخیر قرار گرفته است ولی هنوز میل به رشد قیمت‌ها را می‌توان مشاهده کرد. در هر حال تکانه‌های افزایشی اخیر می‌تواند رنگ‌و‌بوی یک رکوردشکنی جدید را در بر داشته باشد، آن هم در شرایطی که کاهش ارزش دلار در بازارهای جهانی محرکی برای رشد کالایی‌ها در کوتاه‌مدت به شمار می‌آید.
آینده جذاب بازارهای کالایی با محوریت فلزات
همان‌گونه که عنوان شد ریسک شیوع ویروس کرونا و انتخابات آینده آمریکا هر دو بر بازارهای کالایی سایه افکنده است و چندان اطلاعی از اثرات این دو داده در دسترس نیست. افزایش تعداد مبتلایان و رشد مرگ‌ومیر در آمریکا اگرچه خود یک داده محدودکننده برای کالایی‌هاست ولی می‌تواند بر نتیجه انتخابات هم اثرگذار شود. این در حالی است که چین با ثبت رکورد بیشترین صادرات ماهانه در تاریخ اقتصادی خود در ماه گذشته میلادی نشان داده که یک بازار مصرف قابل قبول برای مواد اولیه است، بنابراین ریسک افت قیمت‌ها را محدود می‌کند. این در حالی است که رفتار چینی‌ها نشان می‌دهد احتمال یک رشد قیمت بزرگ را در نظر گرفته‌اند، همان‌گونه که در سال 2010 و 2011 رخ داد، بنابراین خرید مواد اولیه خود را افزایش داده‌اند. با توجه به این موارد اگرچه پتانسیل تنش‌های قیمتی مقطعی در بازارهای کالایی وجود دارد و هیچ بعید نیست که با اعمال قرنطینه گسترده در آمریکا در نزدیکی انتخابات تقاضا برای نفت خام کاهش جدی داشته باشد که تجربه نفت با قیمت منفی 48 دلار را زنده خواهد کرد ولی ریسک‌های قیمتی حول بازارهای کالایی چندان برجسته نیست. این مطلب می‌تواند احتمال ابهام دو تا سه‌هفته‌ای را برای بازارهای کالایی به همراه داشته باشد ولی گذشت زمان و انتظار برای در اختیار قرار گرفتن واکسن کرونا و مشخص شدن نتیجه انتخابات آمریکا می‌تواند به معنی محرک‌های بزرگی در بازارهای کالایی باشد. با توجه به تجربه بحران‌های قیمتی قبلی و همچنین عملکرد بهای طلا به عنوان یکی از لیدرهای مهم قیمتی در بازارهای کالایی، هیچ بعید نیست که در آینده میان‌مدت تا درازمدت بیشترین رکوردهای قیمتی تاریخ به ثبت برسد، همان‌گونه که در سال‌های گذشته و دوره بعد از رکود سال 2008 و 2009 دقیقاً همین مطلب را شاهد بودیم. اما هیچ بعید نیست که جرقه‌های رشد قیمتی بعد از یک فاز ابهام چندهفته‌ای بتواند انتظارات ما را از آینده این بازار تغییر داده و آن را کاملاً دگرگون سازد. نتیجه انتخابات آمریکا و پذیرش یا عدم پذیرش نتایج آن همچنین عملکرد فدرال‌رزرو همگی مواردی است که بر آینده بازارها اثرگذار است ولی باید گفت که برای اولین بار در تاریخ بازارهای کالایی شاهد افت محسوس تولید معدنی هستیم؛ بنابراین افت مقطعی تقاضا با کاهش عرضه بسیاری از محصولات معدنی هم‌سنگ ارزیابی می‌شود که تاکنون عاملی برای حمایت از قیمت‌ها در بازارهای کالایی بوده است. البته تجربه مهمی در خصوص شرایط مشابه وجود ندارد ولی هیچ بعید نیست که افت مقطعی نرخ و رشد بسیار بیشتر قیمت‌ها در پیش باشد.
