معرکه بودجه

 مرضیه محمودی: دولت تازه از معرکه فهرست وزرای پیشنهادی به مجلس خارج‌شده بود که گرفتار بودجه شد. دردسر بودجه اما برای دولت بزرگ‌تر و بیشتر از لیست وزرایی بود که نه به طبع گروه زیادی از رای‌دهندگان خوش آمده بود و نه به مذاق اصلاح‌طلبان. کمتر کسی فکر می‌کرد لایحه پیچیده بودجه، با آن اعداد و ارقام نجومی و ردیف‌ها و ماده‌ها و تبصره‌های نامفهوم، امسال این‌گونه معنا و مفهوم پیدا کند و همه کارشناس بودجه شوند. یکی از افزایش سه‌برابری عوارض شکایت کند و دیگری از گرانی بنزین و آن یکی از بودجه نهادهای خاص. دولت ناگهان در معرکه بودجه گیر افتاد و این بودجه، تبعاتی سنگین برایش داشت. دولتی که تازه از مبارزات انتخاباتی و چانه‌زنی بر سر انتخاب کابینه رسته بود و حالا با سیل تند انتقاد رای‌دهندگان خود مواجه شد. انتقادات بیشتر به ترجیحات ذهنی دولت در تخصیص لایحه بودجه بود. مردم عادی از افزایش عوارض و بالارفتن قیمت سوخت و حذف یارانه‌ها شاکی بودند، فعالان بخش خصوصی به روحانی نامه نوشتند و از سرکوب نرخ ارز گله کردند و افزایش مالیات و فعالان و چهره‌های سیاسی به هزینه‌های بیهوده برخی از بندهای لایحه بودجه مانند عوارض خروج از کشور که اگرچه تنها هزار و 700 میلیارد تومان درآمد برای دولت داشت، اما هزینه سیاسی آن برای دولت بیش از اینها بود. خود دولت هم در این میان از «ردیف اندر ردیف‌های» ایجادشده در بودجه و فشار برای تصویب آنها گله دارد. چراکه رئیس‌جمهوری هنگام تقدیم لایحه بودجه به مجلس گفته تلاش کرده این ردیف‌ها را حذف کند و از مجلس خواسته در این حذف دولت را کمک کنند. او گفته بود «حتماً به شما مراجعه می‌کنند و فشار می‌آورند، اما اگر روند سال‌های گذشته ادامه پیدا کند، به فرض محال دولت دوازدهم بتواند کشور را اداره کند اما دولت بعدی نخواهد توانست.» بودجه نهادهای خاص که شاید یارانه اقتصاد به سیاست هم باشد، هم مورد انتقاد مردم است و هم دولت. بودجه‌ای که روابط سیاسی بر آن تاثیر بسیار دارد. دولت می‌گوید امسال خواسته بسیاری از بودجه‌ها را حذف کند اما به قول سخنگوی دولت «نمی‌شود به بسیاری از این موسسات نزدیک شد. نه‌تنها نمی‌توانستیم از آنها سوالی بپرسیم، بلکه آنها از ما می‌پرسیدند چطور به خودتان جرات داده‌اید از ما بپرسید با بودجه چه می‌کنیم؟» اما برخی دیگر معتقدند دولت برخی ردیف‌ها را حذف کرده اما بودجه آن نهادهایی را که خواسته همچنان حفظ کرده. برخی دیگر می‌گویند ترجیح ذهنی دولت در این بودجه‌نویسی تقویت قشر مستضعف جامعه است. پایگاه رایی که اصولگرایان هم در انتخابات نهم و دهم و هم در مبارزات انتخاباتی 96 روی آن سرمایه‌گذاری زیادی کردند. اگرچه این سرمایه‌گذاری در انتخابات 96 جواب نداد، اما نگرانی از انتخابات 98 و 1400 همچنان پابرجاست. برخی دیگر هم می‌گویند دولت در این بودجه با افزایش عوارض و نرخ حامل‌های انرژی و مالیات، طبقه متوسطی را که رایش در انتخابات 96 تعیین‌کننده بود کنار گذاشته و به بخش‌های دیگر چشم دوخته. اما به راستی ترجیحات ذهنی دولت در تخصیص بودجه 97 چیست و چه اهداف سیاسی در تقسیم کیک بودجه وجود دارد؟