ایده دیروز و راه امروز تجارت فردا

در ایران که جامعه کوتاه‌مدتش می‌دانند، شکل‌گیری و دیرمانی هفته‌نامه‌ای به درازای 100 شماره خود تبدیل به یک اتفاق می‌شود؛ هفته‌نامه‌ای که اتکا به پسند و خرید خوانندگانش دارد، برآمده از بخش خصوصی است و منطق آن استقلال چه در آغاز و چه در انجام کار است. شاید در نگاه اول بسیاری به دیده تردید به ماندگاری نشریه هفتگی اقتصادی می‌نگریستند؛ اینکه چگونه مجله‌ای می‌تواند به صورت هفتگی، مطالبی تحلیلی در حوزه اقتصادی تولید کند که در ادامه مسیر نه دچار افت کیفیت مطالب و تکرار شود و نه با ریزش مخاطبان که توان مالی ادامه راه را تحلیل برد و به خاموشی گراید. چنین تردیدهایی در مجموعه «تجارت فردا» در همان روزهای نخست، در قالب اضطراب بود و نگرانی. اینکه چگونه می‌توان راه را چنان رفت که نه کیفیت مطالب دچار تنزل شود و نه میزان استقبال مخاطب دستخوش تزلزل شود؟ چگونه می‌توان با زبان اقتصاد کلان با مخاطب عام سخن گفت و او را با خود همراه کرد؟ با چه زبانی باید سخن گفت و نوشت که نه به ساختار تحلیلی مجله لطمه وارد کند و نه چنان باشد که مخاطب را از خود براند و دایره محدودی مخاطبش باشند؟ این تلفیق‌ها و تلاقی‌ها بود که در روزهای اول، کار را سخت و دشوار می‌نمایاند. اما وجود سردبیری مجرب و پرتوان و تحریریه‌ای جوان و پرنشاط این نگرانی‌ها را به کناری گذاشت؛ هدف چنان ارزشمند بود که سختی کار به‌جان‌خریدنی باشد و ناهمواری پیمودن راه خواستنی. انتشار «تجارت فردا» با هدف تعمیق و تحلیل علم اقتصاد برای مخاطبان عام بود؛ رسانه‌ای برای انتشار تحلیل‌ها و نظرات استادان، نخبگان، فعالان و مسوولان اقتصادی به گونه‌ای که به کار مخاطب غیر‌تخصصی آید؛ راهی برای مفاهمه علم اقتصاد با زبانی علمی اما همگانی. محفلی برای حضور مشترک نخبگان اقتصادی و مردم. مجله‌ای برای پاسخ به سوالات روزمره اقتصادی مردم با نگاهی تخصصی اما بیانی عمومی.

لازمه یک نشریه هفتگی، بهره بردن از ظرف زمانی هفته در انتخاب سوژه اما ورود عمقی و تحلیلی به آن است، چنان که هفته‌نامه به رخدادهای هفته اخیر نگاه دارد و بنیان تحلیلی خود را بر آن می‌گذارد؛ در این هماوردی زمان (هفته) و زبان (تحلیلی) آنچه هفته‌نامه را اثرگذارتر می‌کند، نحوه انتخاب سوژه از میان انبوه سوژه‌ها، نحوه پرداختن به آنها و نگاهی است که با توجه به اتفاق روی داده باید به آینده پیش رو داشته باشد. همه این مراحل باید در بازه زمانی بعضاً کمتر از یک هفته رخ دهد و این خود توان مضاعفی می‌طلبد که تحریریه بتواند خبر را به ایده، ایده را به موضوع و موضوع را به تحلیل و تحلیل را به پیش‌بینی گره بزند. «تجارت فردا» هم در این چرخه افتاد؛ داوری با مخاطبان است اما تلاش این بود که مجله از آنچه در اخبار هفته می‌گذشت و آنچه در زیر پوست اقتصاد ایران می‌گذشت، غافل نماند. گرچه خاصیت به هم پیوستگی متغیرهای اقتصادی این امکان را می‌داد که تحلیل واقعه‌ای ما را به درک واقعه‌ای دیگر رهنمون کند که شاید در انظار نمی‌آمد.

تلاش دیگری که «تجارت فردا» به طور جدی پیگیر آن بود، واکاوی ریشه‌های اقتصادی وقایع اجتماعی و رخدادهای فرهنگی است؛ درک اینکه بسیاری از ناهنجاری‌های اجتماعی ریشه در مسائل اقتصادی دارد و می‌توان با آینه اقتصادی نیز چهره جامعه را دید و ضعف‌ها را شناخت و آثار برخی تصمیمات کلان اقتصادی را در تار و پود روح و روان و سلامت روانی جامعه جست‌وجو کرد. با چنین نگاهی، اقتصاد صرفاً علم آمار و ارقام نیست، مجله اقتصادی نیز تنها با شاخص‌های اقتصادی و نرخ و قیمت و درصد سر و کار ندارد، بلکه نشریه‌ای است که با زندگی امروز و فردای تک‌تک آحاد جامعه سر و کار دارد. مجله‌ای است که باید زبان حال و بیان آینده جامعه‌ای باشد که در آن زندگی می‌کنیم؛ آمار واقعی دروغ نمی‌گویند؛ مگر اینکه آمار دروغ باشند. شاخص‌های اقتصادی دماسنج واقعی جامعه‌ای است که به دور از حب و بغض، بدون هیچ گونه سوءظن و سیاه‌نمایی یا تحریف و قلب واقعیت، حقایق را برملا می‌کند. امکان عیب‌یابی و آسیب‌زدایی می‌دهد. راه به روی واقعیاتی می‌گشاید که کمتر به دیده می‌آیند. شریان‌های بسته‌ای را نشان می‌دهد که قلب اقتصاد و اجتماع را دردمند کرده است. افزون بر آن به کار تقویت جریانی می‌آید که با تولید و توسعه متوازن، خرد و روان و جسم و جان این مملکت را از گزندها مصون می‌دارد. «تجارت فردا» همواره حامی تولیدکنندگان و کارآفرینان بوده؛ مشوق توان ملی و تعامل بین‌المللی بوده؛ مدافع عدالت و توسعه بوده و خواهد بود. دست ما هرچقدر کوتاه باشد و خرما بر نخیل، اما شهد این تلاش برای آبادانی ایران سرفراز با ابزار آگاهی چنان شیرین است که هر تلخکامی را باید به جان خرید.