تاریخ انتشار:
گزارش «شبکه بهداشتی بازارهای نوظهور» از داروهای تقلبی در آسیا
سایه داروهای مرگبار بر قاره کهن
در حالی که ممکن است مصرف‌کنندگان اهمیت ندهند کیف‌دستی یا کفش ورزشی‌شان تقلبی باشد، داروی تقلبی، به هیچ وجه موضوعی شوخی‌بردار نیست.
در حالی که ممکن است مصرف‌کنندگان اهمیت ندهند کیف‌دستی یا کفش ورزشی‌شان تقلبی باشد، داروی تقلبی، به هیچ وجه موضوعی شوخی‌بردار نیست. در بهترین حالت، داروی تقلبی هیچ تاثیری بر بهبود وضعیت بیمار ندارد؛ و در بدترین حالت، داروی تقلبی که حاوی مواد سمی مثل آرسنیک یا ضدیخ است، می‌تواند کشنده باشد.
داروهای تقلبی، هنوز یک تجارت جهانی در حال پیشرفت به شمار می‌روند. تولیدکنندگان داروی تقلبی، از کارهای زیرزمینی به تولید در مقیاس صنعتی ارتقا می‌یابند. طیفی گوناگون از بازیگران در تولید و توزیع دخیل هستند: متخصصان دارو از جمله داروسازان و پزشکان، گروه‌های جنایتکار، شرکت‌های متقلب داروسازی محلی، سندیکاهای سازمان‌یافته جرم، مقامات فاسد دولتی و سازمان‌های تروریستی. شواهد نشان می‌دهد بخش زیادی از عرضه داروهای تقلبی، از کشورهای آسیایی مثل هند و چین نشات می‌گیرد.
به‌رغم اهمیت این موضوع جهانی، جامعه بین‌المللی هنوز بر سر بهترین راه‌حل به توافق نرسیده است. یک معاهده بین‌المللی در حال بررسی است، و اغلب ذی‌نفعان از قانونگذاری بیشتر و تحریم‌های جنایی ناگوارتر سخن می‌گویند. اما این راه‌حل‌ها، الزاماً بهترین گزینه برای کنترل این مشکل پیچیده هستند؟
اهمیت جهانی مساله
معضل داروهای تقلبی به وضوح نگران‌کننده است؛ با این وجود، دشواری شناسایی محصولات تقلبی، اندازه‌گیری دقیق گستره این معضل را ناممکن کرده است. تاکنون، سازمان بهداشت جهانی اعلام کرده است 10 تا 30 درصد از داروهایی که در کشورهای با درآمد پایین و متوسط در حال گردش هستند تقلبی است؛ که البته این مساله کماکان تصویر روشنی به دست نمی‌دهد. برخی ارقام مورد استناد سازمان‌های بین‌المللی تا حدودی گستره معضل را روشن می‌کنند.
- بر اساس آمار کارگروه بین‌المللی مبارزه با تقلب در محصولات دارویی، بین 10 تا 30 درصد داروها در کشورهای در حال توسعه تقلبی هستند.
- در سال 2011، رقمی معادل 1986 واقعه مجرمانه دارویی در سراسر جهان ضبط شده است (شامل تقلب، سرقت و انحراف غیرقانونی) که نیمی از داروهای ضبط‌شده توسط مقامات رسمی، در مقیاس تجاری بوده‌اند.
- بر‌اساس آمار سازمان بهداشت جهانی، 50 درصد داروهایی که از طریق اینترنت (از سایت‌هایی که آدرس پستی فیزیکی خود را پنهان می‌کنند) خریداری می‌شود، تقلبی بوده‌اند.
گستره معضل در آسیا
بر‌اساس گزارش انستیتو امنیت دارویی، آسیا از بالاترین میزان وقایع مرتبط با جرائم دارویی در سال 2011 برخوردار بوده است. البته این مساله ممکن است بیان گستره موضوع در آفریقا را تحت تاثیر قرار دهد؛ قاره‌ای که عموماً از ضعف ظرفیت اجرایی در رنج است. به نظر می‌رسد داروهای تقلبی ضدمالاریا، معضلی منحصربه‌فرد در جنوب شرقی آسیا باشند. بر اساس یافته‌های یک مطالعه جدید، 38 تا 53 درصد از نمونه‌هایی که از داروخانه‌ها و فروشگاه‌ها خریداری شده است، تقلبی هستند. بسته‌بندی بسیاری از این داروها، دارای هولوگرام‌های امنیتی جعلی بوده است. در مالزی، کشوری ثروتمندتر با محیطی منضبط‌تر و قانونی‌تر، سه تا پنج درصد داروهای در گردش تقلبی هستند. در مقابل، کشورهای فقیرتر از نرخ‌های بالاتر برخوردارند. به عنوان مثال، بر اساس تخمین گروه بین‌المللی تولیدکنندگان دارو در اندونزی، داروهای تقلبی 25 درصد از بازار دو میلیارد دلاری دارو در این کشور را در دست دارند.
منشاء داروهای تقلبی
با در نظر گرفتن پیچیدگی‌های زنجیره جهانی عرضه دارو و افزایش مهارت سازندگان داروی تقلبی، تعیین منشاء دقیق محصولات تقلبی برای محققان و مقامات مسوول دشوار شده است. شواهد فزاینده موجود دلالت بر این دارند که دو کشور اصلی تولیدکننده داروهای تقلبی، هند و چین هستند. به نظر می‌رسد کشور هند، که حدود 16 هزار تولیدکننده کوچک دارو در آن وجود دارد، یک منطقه تولیدی بزرگ باشد.
- بر اساس آمار سال 2005 که توسط بخش گمرک و مالیات کمیسیون اروپا منتشر شده است، 75 درصد از داروهای تقلبی از هند، هفت درصد از مصر و پنج درصد از چین می‌آیند.
- مطالعه انجام‌شده در یک بازار بزرگ در هند که در سال 2005 صورت گرفته است، نشان داد تنها 5/7 درصد داروها اصلی هستند. گزارشی در یک روزنامه هندی اعلام کرده است داروهای تقلبی به رایگان به «صادرکنندگانی فروخته می‌شود که این داروها را به اداره‌های بهداشت کشورهای آفریقایی خارج از صحرا (که به این مساله شک نمی‌کنند) می‌فروشند؛ این اداره‌ها کمک‌های پولی میلیونی دریافت می‌کنند».
- در سال 2008، دولت نیجریه واردات از 22 شرکت دارویی هندی را ممنوع کرد و اداره‌ای برای سازمان تنظیم‌کننده نیجریه (NAFDAC) در هند تشکیل داد تا کیفیت تامین دارو را بهبود بخشد.
چین نیز به عنوان یک منبع بزرگ تولید داروهای تقلبی در نظر گرفته می‌شود.
- در سال 2008، نگرانی در مورد کیفیت صنعت تولید داروی چین و تاثیر بالقوه آن بر بیماران آمریکایی موجب شد اداره فدرال دارو نخستین دفتر خارجی خود را در چین تاسیس کند.
- در سال 2009، سازمان دولت نیجریه با عنوان NAFDAC اعلام کرد محموله‌ای بزرگ از داروهای تقلبی ضدمالاریا که برچسب «ساخته‌شده در هند» روی آن درج شده بود، در چین تولید شده است.
- در سال 2008 پژوهشی در خصوص منشاء تعدادی از محصولات دارویی ضدمالاریا در جنوب آسیا صورت گرفت و شواهد قاطعی مبنی بر نشات گرفتن بسیاری از نمونه‌ها از مرز جنوب آسیا با چین به دست آمد. این مساله بعد از آن روشن شد که تحقیقات دادگاه نمونه‌هایی از گرده گیاهانی را یافت که تنها در این منطقه رشد می‌کردند. شواهدی نیز وجود دارد مبنی بر اینکه سازندگان داروی تقلبی، از مزیت بوروکراسی حداقلی گمرکی در مناطق آزادی همچون دوبی، موریس، پاناما و هنگ‌کنگ برای رخنه در زنجیره قانونی تامین دارو استفاده می‌کنند. بر اساس تحقیق صورت‌گرفته توسط نیویورک تایمز، حمل‌و‌نقل حدود یک‌سوم داروهای تقلبی در اروپا در سال 2006 از طریق امارات متحده عربی صورت گرفته است.
هزینه داروهای تقلبی
اصلی‌ترین ریسک داروی تقلبی در زمینه سلامت افراد است. در خطرناک‌ترین حالت، داروهای تقلبی می‌توانند مواد سمی داشته باشند که به طرز موثری برای سلامتی مضرند. برای مثال، 80 بیمار آمریکایی در سال 2008 در آمریکا بر اثر داروی ضد‌انعقاد هپارین چینی جان خود را از دست دادند؛ این دارو با کندرویتین سولفات بیش از اندازه سولفاته‌شده آلوده شده بود. برخی از دیگر از آلاینده‌های سمی یافته‌شده در داروهای تقلبی از این قرارند: سرب یا آرسنیک، مرگ موش، رنگ مخصوص رنگ‌آمیزی جاده، ضدیخ و واکس کف‌پوش. داروهای تقلبی ریسک‌هایی را نیز در زمینه سلامت عمومی ایجاد کرده‌اند. زمانی که یک بیمار از امراض ناشی از میکروارگانیسم‌ها یا انگل‌ها (همچون سل یا مالاریا) رنج می‌برد، از داروی تقلبی که دوز عنصر فعال آن کمتر از مقدار لازم برای درمان است، استفاده کند، ممکن است مقاومت دارویی ایجاد شود. دوز برای کشتن میکروارگانیسم‌ها کافی نخواهد بود، و میکروارگانیسم می‌آموزد چگونه دارو را فریب دهد؛ و این موجب گونه‌هایی از بیماری می‌شود که مقاومت دارویی دارند. این مساله، هم‌اکنون موجب ایجاد مشکلات حادی در زمینه بیماری سل در کشورهای آفریقا خارج از صحرا شده است،
و در آسیای جنوب شرقی نیز به مشکلی در حال تشدید بدل شده است.
اشکال مقاومت دارویی انگل مالاریا، موجب شده است تمام طبقه‌های دارویی ضدمالاریا در مقابله با بیماری در بسیاری نقاط جهان، تقریباً بی‌مصرف باشند؛ که البته مداواهای جدیدتر مبتنی بر آرتمیسینین از این مساله مستثنی است. هم‌اکنون نگرانی‌هایی در مورد اینکه این درمان نیز ممکن است در اثر شیوع بالای محصولات تقلبی در جنوب شرقی آسیا، توسط انگل مالاریا فریب بخورد، وجود دارد. در سال 2012 تیمی از پژوهشگران گزارشی در The Lancet منتشر کردند که شواهدی از مقاومت دارویی در برابر درمان‌های مبتنی بر آرتمیسینین در مرز تایلند و میانمار را نشان می‌دهد. این مساله نگرانی‌ها را در زمینه اینکه ممکن است مقاومت دارویی به زودی در هند و متعاقباً آفریقا گسترش یابد افزایش داده است.
دیدگاه تان را بنویسید