کنترل اینترنت در کشورها

در کنفرانس دسامبر گذشته سازمان ملل درباره کنترل اینترنت که در دوبی برگزار شد شرکت‌کنندگان نظرات خود را درباره چگونگی مدیریت اینترنت بیان کردند. این مباحثات نشان داد تا چه اندازه کشورها از نظر میزان کنترل اینترنت با یکدیگر تفاوت دارند. از یک طرف ایالات‌متحده، اتحادیه اروپا و برخی کشورهای توسعه‌یافته از آزادی اینترنت دفاع می‌کردند و در سوی دیگر چین، روسیه، عربستان سعودی، سودان و شماری از کشورهای دارای حاکمیت خودکامه وجود داشتند. این گروه از روش چین - و یا روسیه- در کنترل اینترنت پشتیبانی می‌کردند. در روش چینی دسترسی به اینترنت و کسب استفاده اقتصادی از آن آزاد است اما همزمان نظارت، فیلتر و سانسور اعمال می‌شود و آزادی بیان در محیط مجازی وجود ندارد. بسیاری از کشورهای آسیایی و آفریقایی از فناوری چینی برای دسترسی و کنترل اینترنت استفاده می‌کنند و برخی کشورهای آسیای‌ میانه سامانه نظارتی روسی را هم به آن افزوده‌اند. تعداد اندکی از کشورها مانند ترکمنستان از الگوی کره‌ شمالی پیروی می‌کنند که در آن هیچ کس حق دسترسی به اینترنت ندارد. شمار دیگری مانند آذربایجان هم هیچ تلاشی برای تشویق استفاده از اینترنت انجام نمی‌دهند. یکی از محققان دانشگاه واشنگتن توضیح می‌دهد که دولت آذربایجان تبلیغات گسترده‌ای را علیه مضرات اینترنت شروع کرده است و آن را به بیماری‌های روانی، طلاق، بیماری‌های جنسی و سوءاستفاده از کودکان مرتبط می‌سازد. به گفته این محقق فقط یک‌چهارم از جمعیت آذربایجان آنلاین بوده‌اند و فقط هفت درصد در فیس‌بوک حضور دارند. آذربایجان از این نظر در میان کشورهای فقیر قرار می‌گیرد.

اکثر رژیم‌های خودکامه به سرعت پذیرفتند که اجازه دهند استفاده از اینترنت گسترش یابد. آنها متوجه شده‌اند که چین ثابت کرده است می‌توان هم به اینترنت دسترسی داشت و هم آن را تحت کنترل دقیق قرار داد. به عنوان مثال در قزاقستان 50 درصد جمعیت آنلاین هستند. این رقم در سال 2006 فقط 3/3 درصد بود. اما اینترنت تحت محدودیت‌های «برادر بزرگ» قرار دارد. در روسیه، نیجریه، ویتنام و برخی کشورهای دیگر دولت به مردم پول می‌دهد تا در حمایت از اولویت‌های دولت اظهار نظر کنند. این رویه در سال 2005 در چین شروع شد. گمان می‌رود کشورهایی مانند بلاروس و ایران از «بسته بازرسی عمیق» که با نرم‌افزارهای شرکت ZTE و شرکت هوواوی چین تهیه شده‌اند ارتباطات اینترنتی را تحت نظر داشته باشند. اگر کاربران اینترنت بدانند تحت نظر هستند آنها خودسانسوری بیشتری را اعمال خواهند کرد. برخی کشورهای خودکامه دسترسی به سایت‌های خارجی که حاوی مطالب حساس سیاسی هستند و یا سایت‌های داخلی مخالفان را محدود می‌کنند. سایر کشورها سایت‌های مخالفان را از هر گونه خدماتی محروم می‌کنند. تکنیک دیگری که از روسیه اقتباس شده است آن است که سایت‌های مخالفان را به تندروی و یا بی‌آبرویی متهم می‌کنند. این روش در قزاقستان به کار می‌رود و در آن سایت‌ها بدون هیچ توضیحی بسته می‌شوند. مقامات قزاقستان ادعا می‌کنند آنها اینترنتی آزاد و پویا دارند و فقط جلو سایت‌های تندرو را می‌گیرند. اما این اظهار نظرات شک و تردیدهایی را برمی‌انگیزاند. چرا که در قزاقستان رسانه‌های مخالف به شدت سرکوب می‌شوند و رئیس‌جمهور آن نورسلطان نظربایف همیشه 90 درصد آرا را به دست می‌آورد. شمار زیادی از این کشورها اینترنتی دارند که ادعا می‌کنند متعلق به خود آنهاست و مطابق نیاز آنها ارائه می‌شود. آنها چنین استدلال می‌کنند که دولت‌های غربی مدیریت اینترنت را بر عهده دارند لذا باید این حق را برای کشورهای دیگر قائل شوند که کنترل داخلی آن دست خودشان باشد.

این موضوع در صدر مباحث کنفرانس ارتباطات در دوبی قرار داشت. روسیه، چین و 78 کشور دیگر اصرار دارند که تمام کشورها باید حق حاکمیتی ارتباط و کنترل اینترنت را برای یکدیگر به رسمیت بشناسند. چنین قطعنامه‌ای تصویب نشد. اما الگوی چینی بهره‌برداری از اینترنت طرفداران زیادی پیدا کرده است.