مشترک‌المنافع

برداشته شدن تحریم‌های اقتصادی علیه ایران نه‌تنها برای اقتصاد ایران بلکه برای جامعه جهانی یک تحول اقتصادی مهم و بزرگ محسوب می‌شد، زیرا محدودیت‌های ایران در فروش نفت خود زمینه را برای کمبود عرضه در بازار فراهم کرده بود. ضمن اینکه تهدیدهای طرف‌های غربی علیه ایران باعث شده بود تا گمانه‌زنی درباره بستن تنگه هرمز به میان آید که یکی از شاهراه‌های اصلی انتقال نفت به دنیاست و این تهدید هم به بازار نفت شوک وارد می‌کرد و هم نگرانی از وقوع یک درگیری دیگر در خاورمیانه را بیشتر می‌کرد. بنابراین تحریم نفتی ایران که باعث شده بود تا اقتصاد این کشور با معضلات بسیار زیادی مواجه شود، اقتصاد دنیا را هم تحت فشار قرار داده بود و حتی زمینه را برای آغاز رکودی دیگر در اقتصاد دنیا فراهم کرده بود. به همین دلیل است که نه‌تنها ایران بلکه جامعه جهانی تمایل داشتند تا مساله هسته‌ای ایران به‌طور کاملاً صلح‌آمیز حل شود و ایران دوباره به عنوان عضوی اثر‌گذار و مهم وارد اقتصاد دنیا شود.

گزارش صندوق بین‌المللی پول

صندوق بین‌المللی پول در گزارشی نوشت: بازگشت ایران به اقتصاد دنیا برای اقتصاد خاورمیانه و اقتصاد دنیا سودبخش است. ایران یکی از غنی‌ترین کشورهای دنیا از نظر ذخایر نفت و گاز طبیعی است و به همین دلیل اهمیت زیادی روی اقتصاد دنیا دارد.

صندوق بین‌المللی پول در این گزارش اثرات اقتصادی برداشته شدن تحریم‌های ایران روی اقتصاد دنیا را بررسی کرد و نوشت: با برداشته شدن تحریم‌های نفتی صادرات نفت و گاز ایران افزایش پیدا می‌کند. افزایش صادرات نفت و گاز طبیعی باعث می‌شود تا عرضه بر تقاضا پیشی بگیرد و قیمت نفت در بازار جهانی کاهش یابد. از طرف دیگر تاثیرات روانی ناشی از احتمال کمبود عرضه در صورت تداوم بحران در بازار نفت هم عاملی مهم در تنزل قیمت نفت در بازار جهانی خواهد بود. تثبیت قیمت نفت در سطح پایین می‌تواند نویدبخش رونق در اقتصاد دنیا شود. مطالعات تاریخی نشان می‌دهد هر دوره‌ای که قیمت نفت در بازار جهانی پایین است، اقتصاد دنیا وارد رونق می‌شود زیرا هزینه تامین مواد اولیه برای انجام پروژه‌های صنعتی و اقتصادی پایین است و سودآوری فعالیت اقتصادی بالاست. بنابراین انتظار افزایش نرخ رشد اقتصادی و رونق در اقتصاد در سال‌های آینده انگیزه فعالیت اقتصادی را بیشتر کرده است.

نقش ایران در بازگرداندن بانک‌های خارجی

دومین مساله افزایش دسترسی ایران به منابع مالی فریز‌شده در بانک‌های خارجی و اتصال به نظام بانکی و مالی بین‌المللی است که شوک مثبتی به فضای تجاری و اقتصادی بین‌المللی وارد می‌کند. در سال‌های تحریم ایران برای تامین منابع مالی مورد نیاز برای فعالیت‌های تجاری از کشورهای سوم استفاده می‌کرد یا سیاست‌هایی به کار می‌گرفت که هزینه زیادی داشت و موسسات بین‌المللی مالی هم تمایل چندانی به همکاری اقتصادی با ایران نداشتند. برونو ورسایلز تحلیلگر و اقتصاددان صندوق بین‌المللی پول در این زمینه می‌گوید: بعد از برداشته شدن تحریم‌های اقتصادی بانک‌های خارجی همچنان از اقتصاد ایران دوری می‌کنند. این دوری کردن تا اندازه‌ای قابل درک است زیرا بازار ایران هنوز برای آنها بازاری پر‌ریسک است و احتمال جریمه‌های زیاد و نگرانی در مورد عدم اجرای کامل توافق و بازگشت تحریم‌ها را دارند. ولی مقامات آمریکا و کشورهای صنعتی بارها اعلام کرده‌اند که آغاز همکاری اقتصادی و تجاری با ایران بلامانع است. بنابراین به نظر می‌رسد برای متقاعد کردن بانک‌های بزرگ به منظور ورود به ایران تنها، خود ایران می‌تواند نقش ایفا کند. اگر ایران بتواند فضای اقتصادی کشور را امن و آرام نگه دارد و در قوانین سرمایه‌گذاری در کشور اصلاحاتی ایجاد کند که‌ ریسک سرمایه‌گذاری خارجی را تقلیل دهد، سرمایه‌گذاران و شرکت‌های صنعتی و تولیدی غربی تمایل بیشتری به همکاری با ایران نشان می‌دهند و به دنبال آن بانک‌ها هم کم‌کم وارد اقتصاد ایران می‌شوند.

سومین تاثیر برداشته شدن تحریم‌های اقتصادی را می‌توان افزایش نرخ رشد اقتصادی ایران و به دنبال آن افزایش نرخ رشد اقتصادی دنیا دانست. انتظار می‌رود در سال ۲۰۱۷ نرخ رشد اقتصادی ایران به بیش از شش درصد برسد و توان صادرات نفت در ایران به سطحی که قبل از تحریم‌ها داشت افزایش یابد. پیش‌بینی می‌شود اولین قرارداد نفتی ایران با شرکت‌های بین‌المللی در سال ۲۰۱۷ میلادی اجرا شود و اولین سرمایه‌گذاران بزرگ در صنعت نفت در این سال همکاری خود را با ایران آغاز کنند.

تاثیرات جهانی

در نتیجه بازگشت ایران به اقتصاد دنیا و برداشته شدن تحریم‌های نفتی علیه این کشور، صادرات نفت ایران رشد می‌کند و به دنبال‌ آن قیمت نفت در بازار جهانی تنزل خواهد یافت و هزینه تولید در دنیا کم می‌شود. ضمن اینکه اغلب اقتصادهای بزرگ و صنعتی در دنیا مصرف‌کننده نفت هستند و افت قیمت نفت باعث کاهش هزینه‌های این کشورها می‌شود. در نتیجه اقتصاد دنیا شاهد افزایش نرخ رشد خود خواهد بود. انتظار می‌رود ظرف 10 سال نرخ رشد اقتصادی دنیا بین 5 /0 تا یک درصد رشد کند و در میان‌مدت یعنی تا سال ۲۰۲۰ میلادی نرخ رشد اقتصادی دنیا در نتیجه بازگشت ایران به اقتصاد جهانی 3 /0 درصد افزایش یابد.

افت قیمت نفت باعث کاهش فشارهای تورمی در جهان می‌شود و عاملی جهت افزایش نرخ رشد فعالیت‌های اقتصادی و صنعتی در دنیا ایجاد می‌کند. از طرف دیگر آرام‌تر شدن فضای اقتصادی دنیا و کاهش تنش‌ها و تهدیدهای دو‌جانبه و چند‌جانبه هم مساله دیگری است که می‌تواند اقتصاد را به سمت رشد بیشتر هدایت کند. برونو ورسایلز در این زمینه می‌گوید: اقتصاد تحت تاثیر شرایط سیاسی است. در سال‌هایی که تنش سیاسی در دنیا وجود دارد اقتصاد نمی‌تواند عملکرد عادی و سالمی داشته باشد. به خصوص در منطقه‌ای که این تنش‌های سیاسی و اجتماعی وجود دارد. خاورمیانه یکی از پر‌تنش‌ترین مناطق دنیاست و جنگ‌ها و مشکلات انسانی و اجتماعی مختلف سبب می‌شود تا فعالیت‌های اقتصادی و تجاری تحت تاثیر قرار بگیرد. برداشته شدن تحریم‌های ایران و امضای توافق هسته‌ای بین ایران و قدرت‌های جهانی این نوید را داد که دنیا از درگیری دیگری در خاورمیانه دوری کرده است.