آشتی در سال چالش مالیاتی

«آشتی مردم با سازمان امور مالیاتی»، «حذف فشار از روی مودیان» و «تعامل با مالیات‌دهندگان» کلیدواژه‌های سخنان مدیر عامل جدید سازمان امور مالیاتی است. سخنانی که برخی آن را ناشی از سیاست آشتی‌جویانه سیدکامل تقوی‌نژاد با مودیان مالیاتی می‌دانند و برخی دیگر می‌گویند این سخنان بازتاب کلی تغییر سیاست‌های مالیاتی دولت است که در قانون جدید مالیات‌های مستقیم آمده و از زبان تقوی‌نژاد منتشر می‌شود. اما هرچه هست به نظر می‌رسد سیاست‌های مالیاتی تغییر کرده است. این تغییر را هم می‌توان در جابه‌جایی مدیر پیشین سازمان مالیاتی دید و هم در تغییر گفتمان مالیاتی که دم از آشتی‌جویی می‌زند و تعامل با مودیان مالیاتی! اگرچه برخی معتقدند این جابه‌جایی لایه زیرینی هم دارد. لایه‌ای که وزیر اقتصاد را به مجلس کشاند، حسین وکیلی، معاون مالیات‌های مستقیم سازمان امور مالیاتی را بازنشسته کرد و به مدیریت شش‌ساله علی عسگری بر سازمان امور مالیاتی هم خاتمه داد.
این سیاست جدید هر چه که باشد و این جابه‌جایی هر پیامی که داشته باشد، نمود بیرونی آن برای مودیان در سخنان یک ماه اخیر رئیس جدید سازمان امور مالیاتی، خوشایند است. چون همه سخنان بر محور مداراست و تعامل. آخرین سخنرانی تقوی‌نژاد که چنین مایه‌ای داشت مربوط می‌شود به سخنرانی وی در همایش مدیران مالیاتی سراسر کشور که 17 دی‌ماه در مشهد برگزار شد. تقوی‌نژاد در دیداری که با امام جمعه مشهد داشت هم بر همین رویکرد جدید تاکید کرد و گفت: «سیاست جدید سازمان مالیاتی این است که فشار را از روی مودیانی که در تور مالیاتی هستند، بردارد و تمرکز خود را بر کسانی معطوف کند که فرارهای مالیاتی بزرگ دارند و جرم مالیاتی مرتکب می‌شوند و کشور را به سمت وابستگی به نفت سوق می‌دهند.‌» تقوی‌نژاد در این دیدار هم بر تعامل با مردم و مودیان مالیاتی تاکید کرد و گفت: نظام مالیاتی امروز به دنبال آن است که صادقانه، شفاف و واقع‌بینانه با مردم تعامل کند.
چون مردم توقعات بجا و درستی از نظام مالیاتی دارند و آن شفاف، سالم و عادلانه عمل کردن دستگاه مالیاتی است. اظهاراتی که یادآور سخنان وی در مراسم معارفه خود بود. تقوی‌نژاد در آن مراسم از در آشتی با مودیان مالیاتی و مردم درآمده و گفته بود: «مردم باید با سازمان امور مالیاتی آشتی کنند و این امر فقط از طریق فرهنگ‌سازی درست امکان‌پذیر است.» سخنانی که همه آن را نرمش مالیاتی جدید دولت تعبیر کردند. عده‌ای رفتن عسگری از سازمان مالیات و آمدن تقوی‌نژاد را حمل بر این دانستند که دولت قرار است از در آشتی با مودیان مالیاتی دربیاید به خصوص در آستانه سال 95 که دولت به درآمدهای مالیاتی بیش از همه سال‌های دیگر امید بسته است. اما عده دیگری آمدن تقوی‌نژاد را حمل بر این کردند که دولت خواسته فشار مالیاتی خود را کم کند و حتی فراتر از آن آرامش را به اقتصاد زیرزمینی بازگرداند.
اما تقوی‌نژاد در سخنان خود دقیقاً افرادی را هدف قرار داده که در تور مالیاتی نیستند. به زیر چتر مالیاتی کشاندن آنانی که مالیات نمی‌دهند، آرزویی دیرینه و وعده‌ای خوشایند در سازمان امور مالیاتی است. وعده‌ای که اگر در سال 95 محقق شود، بخشی از فشار مالی ناشی از افت قیمت نفت را کم می‌کند. اما مالیات‌ستانی در سال 95 احتمالاً چالشی بزرگ برای سازمان امور مالیاتی است. چون رکود سال 94 امکان افزایش یا حتی پرداخت مالیات از بخش شفاف اقتصاد را با دشواری همراه می‌کند و بخش خاکستری هم که سال‌هاست خود را معاف از مالیات کرده و در تور مالیاتی انداختن آنان کاری سخت و دشوار است که به گفته پدرام سلطانی، نایب رئیس اتاق ایران به اراده‌ای فراتر از اراده سازمان مالیاتی نیاز دارد. آمارهای بانک مرکزی نشان می‌دهد میزان درآمدهای مالیاتی دولت در سال 94 کامل محقق نشده و میزان مالیات مستقیم و غیرمستقیم در همه بخش‌ها در سه‌ماهه اول سال 94 نسبت به سه‌ماهه چهارم سال 93 کمتر بوده است.
پدرام سلطانی در گفت‌وگوی این پرونده از کاهش درآمدهای مالیاتی در سال 95 خبر می‌دهد و همین احتمالاً چالشی بزرگ است که در سال افت قیمت نفت و رکود صنایع، تا چه حد می‌توان به درآمدهای مالیاتی دل‌خوش کرد و مدیر جدید با چه چالش‌هایی مواجه است؟