حل مناقشات آبی بین ایالت‌ها

دانیل سلیگمان

متن حاضر چکیده پژوهش بلندی از دانیل سلیگمان مدیر شرکت پژوهشی کلمبیا در سیاتل آمریکاست. او در این پژوهش با مقایسه تنش‌های آبی در دو کشور ایالات متحده و هند، نتیجه‌گیری می‌کند که برای حل مسالمت‌آمیز تنش‌های آبی بیرون از مناسبات قضایی دست‌وپاگیر درس‌های عمده‌ای به ما می‌دهد. سلیگمان دارای مدرک دکترای حقوق از دانشگاه سیاتل است. این پژوهش برای «موسسه سیاستگذاری آب» و با همکاری دانشگاه ملی سنگاپور و دانشگاه لی‌کوان‌یوو سنگاپور انجام شده است.
تاریخ خاطرات دردناکی پیش رویمان می‌گذارد از اینکه صلح مدنی در دوره مناقشات آبی تا چه اندازه شکننده می‌شود و برای سیاستمداران تا چه اندازه آسان است که روی شکایت‌های مطرح‌شده بایستند. در سال 1934، ایالت آریزونا با حکومت فدرال بر سر رودخانه کلرادو به اختلاف خورد. حکومت فدرال می‌خواست با احداث سد پارکر بر رودخانه، حجم زیادی آب را برای آبیاری به کالیفرنیای جنوبی انتقال دهد. فرماندار آریزونا به سربازان ایالت دستور داد مسلح شوند و ساخت سد را متوقف کنند. در نهایت این مناقشه به دادگاه رفت و آریزونا پیروز شد. دادگاه حکم داد که حکومت فدرال نمی‌تواند بر یک رودخانه بین‌ایالتی بدون رضایت کنگره سد بسازد. در نهایت، کنگره هم به ساخت سد رای داد و هم به طرح آبیاری رود جیلا در آریزونای مرکزی و به این ترتیب هر دو ایالت به چیزی که می‌خواستند رسیدند.
20 سال بعد، در میانه دهه 1950، آمریکا و کانادا بر سر آب‌بندی بر رود کلمبیا به اختلاف خوردند. هیچ نیروی دریایی و هیچ تهدیدی به کاربست خشونت وجود نداشت، اما تنش‌ها بین دو کشور بالا گرفت. این مناقشه زمانی آغاز شد که آمریکا کوشید برای یک پروژه برق‌آبی بزرگ بر رود کوتنای در ایالت مونتانا سد بسازد. این رود از کانادا آغاز می‌شد و به آمریکا می‌آمد، دوباره وارد کانادا می‌شد و رود کلمبیا را پرآب می‌کرد. در مقابل، مقامات کانادایی تهدید کردند که سدی می‌سازند تا مسیر آب را پیش از ورود به آمریکا به سوی رود کلمبیا منحرف کنند. با این حال، دو کشور در نهایت به توافقی برای استفاده مشترک از رود کلمبیا و انشعاب‌های آن دست یافتند. رود کلمبیا اکنون به گونه‌ای برای کنترل سیل و تولید انرژی مدیریت می‌شود که گویا تحت کنترل یک مدیریت واحد است و انگار هیچ مرزی بین آمریکا و کانادا وجود ندارد.
دلایل خوبی وجود دارد که هند هم باید از این راهکارهای غیرقضایی تبعیت کند. تضادهای قضایی بین دادگاه بین‌ایالتی مناقشات آبی و دادگاه عالی هند حل تنش‌ها را سال‌ها به تاخیر می‌اندازد و فرآیند سهم‌بندی منصفانه آب را به امری غیرشفاف بدل می‌کند. به طرز کنایه‌آمیزی، ایالت‌های هند می‌تواند -‌دست‌کم روی کاغذ- ‌ راحت‌تر از ایالت‌های آمریکا بین خودشان به توافق برسند، زیرا در آمریکا توافق سهم‌بندی آب به رای کنگره نیازمند است، در حالی که در هند چنین شرطی وجود ندارد. بنابراین، شاید وقت این باشد که هند به گزینه‌های دیگر هم بپردازد، توافق‌های همکاری در نقاط دیگر از جمله آمریکا را بررسی کند و این نکته را بسنجد که آیا توافق‌های مشابهی می‌تواند مناقشات آبی در هند را تخفیف دهد. با این حال، هیچ نمونه‌ای که برای همه موارد کارآمد و قابل‌کاربست باشد وجود ندارد. آنچه مسلم است این است که هند باید سازوکار جایگزین برای حل مناقشات آبی بین ایالت‌ها پیدا کند. تجربه هر دو کشور هند و ایالات متحده نشان می‌دهد طرح دعوی قانونی برای تخصیص و سهم‌بندی منصفانه فرآیندی طولانی، پرتنش و پیش‌بینی‌ناپذیر است. مذاکرات دوجانبه یا چندجانبه بین ایالت‌ها ابزار مرجح و مناسب‌تری است.