ظریف را به شریف راه ندادند

سیدمحمد خاتمی درباره انتخابات ریاست‌جمهوری ۱۴۰۳ در پیامی ویدئویی گفت: جامعه بحران‌زده ما بیش و پیش از هر زمان، نیازمند اصلاح، تغییر و تحول ساختار، رویکرد و رفتار در عرصه حکمروایی است. تغییر و تحولی مبتنی بر باور به کرامت انسان که در عرصه اجتماعی، در حق حاکمیت مردم بر سرنوشت بروز و ظهور می‌کند. تغییر و تحولی در جهت رفع نیازهای فزاینده مردم و بخش‌های مختلف جامعه، که هر کدام به نوبه خود از جهتی در تنگنا و رنج به سر می‌برند. آن‌گونه که جماران گزارش داده: این تغییر و تحول با براندازی -که نه ممکن است و نه مطلوب- حاصل نمی‌شود، همان‌گونه که رویکردها و رفتارهایی که به خود براندازی می‌انجامد نیز کمتر از براندازی دردناک و خسارت‌بار نخواهد بود. بر این باورم که اکثریت قاطع ملت با اینکه تحول و تغییر را می‌خواهد، نمی‌خواهد با از هم پاشیدن نظم و انتظامات امور، جامعه و کشور با تهدید و خطرات روبه‌رو شود. به نظر من آنچه مردم می‌خواهند و شایسته داشتن آن‌اند این است که همه مردم با هر سلیقه، گرایش، رویکرد، جنسیت و قومیت، به‌عنوان شهروندان صاحب حق و حرمت بتوانند از یک زندگی خوب برخوردار باشند و سرمایه‌های انسانی، اقتصادی، طبیعی، تاریخی و فرهنگی کشور که متعلق به فرزندان این مرزوبوم است رو‌به ضعف و افول ننهد چنان‌که با کمال تاسف نهاده است. 

کم‌هزینه‌ترین و پرفایده‌ترین امری که می‌تواند گذر از این وضعیت ناگوار را آسان کند یک توافق همگانی و منطقی بر اساس مصالح ملی است. توافقی که در پرتو آن حقوق مردم و حدود حاکمیت روشن باشد و اطمینان حاصل شود که جامعه به جانبی می‌رود که در آن نیازهای فزاینده مردم، به‌خصوص در بخش‌های میانی و محروم‌تر جامعه که از تنگی معیشت رنج می‌برند و به‌خصوص نسل نوپای رو به آینده‌ای که در جهانی متفاوت با جهان نسل‌های پیشین زندگی می‌کند و زنان بزرگوار و ارجمندی که با محرومیت‌های مضاعف روبه‌رو هستند برآورده شود و همگان احساس کنند در سایه عدالت که دامنه‌اش بسی گسترده‌تر از عرصه اقتصادی است، می‌توانند شاهد شکوفایی، توسعه، پیشرفت و امنیت کشور باشند و امیدشان به آینده افزایش یابد. روشن است که اگر انتخابات به گونه‌ای باشد که حق حاکمیت مردم بر سرنوشت و حقوق شهروندی را تامین و حدود و مسئولیت‌های حاکمان در برابر مردم را تثبیت کند و سامان‌بخش تدبیر امور بر پایه خواست و اراده اکثریت مردم، با احترام به حقوق اقلیت باشد، ما به نتیجه مطلوب خواهیم رسید. با تاسف فراوان در موقعیت کنونی با چنین انتخاباتی فاصله‌ای زیاد داریم. من در انتخابات گذشته رای ندادم و با اکثریتی که احساس می‌کند گوشی برای شنیدن صدای او و دست توانایی برای رفع مشکلات او وجود ندارد همصدا شدم. اینک اما فرصتی پیش آمده است که امیدوارم روزنه‌ای باشد به فضایی که در آن صدای اکثریت شنیده شود و تفاوتی هرچند اندک در فضای کنونی پدید آید و گامی در جهت وضعیتی متفاوت با آنچه بوده است و خسارات فراوانی وارد آورده است برداشته شود.  گرچه با تاسف فراوان، هنوز هم حق و حرمت بخش‌های زیادی از جامعه نادیده انگاشته شده است. به‌گونه‌ای که بسیاری از کسانی که شایستگی نمایندگی از مردم و خدمت به مردم را داشته‌اند حاضر نشدند به عنوان نامزد در عرصه انتخابات حاضر شوند و شایستگانی هم که حضور یافته‌اند، به ناحق از اینکه در معرض رای مردم قرار بگیرند ناکام ماندند. ولی جای خوشوقتی است که بخش اصلاح‌طلب و تحول‌خواه جامعه دست‌کم یک نامزد در عرصه دارد و می‌تواند امیدوار باشد که بخش‌های مهمی از جامعه که از فقر و فساد و ناامنی و تحقیرشدگی رنج می‌برند و روزبه‌روز ناراضی‌تر می‌شوند، دست‌کم بخشی از خواست‌های نادیده انگاشته‌شده و حقوق پایمال‌شده خود را و حتی آرمان‌های خود را در مواضع و شخصیت ایشان ببینند و دریابند که می‌توان آرمانخواه بود و به ارزش‌ها پای‌بندی داشت بدون اینکه ارزش‌ها را وسیله توجیه و تحمیل روش‌ها و اموری کرد که ضد ارزش‌ها و آرمان‌ها و برخلاف مصالح ملی هستند.

مردم مراقب باشید

مسئولان دانشگاه شریف مانع حضور محمدجواد ظریف، مشاور ارشد و حامی مسعود پزشکیان شدند و نگذاشتند او به این دانشگاه برود و سخنرانی کند. این در حالی است که از قبل اعلام شده بود، انجمن اسلامی دانشگاه شریف «جلسه پرسش و پاسخی را با حضور محمدجواد ظریف» برگزار خواهد کرد اما بنا به دلایلی نامعلوم هیات نظارت این دانشگاه مجوز برگزاری این مراسم را نداد و با اینکه مراسم از قبل اعلام شده بود، لغو شد. آن‌گونه که سازندگی گزارش داده: اما این تمام ماجرا نبود. حملات به ظریف بیشتر از این حرف‌هاست. در سخنرانی که ظریف در حمایت از پزشکیان در مسجدی در کاشان داشت؛ برخی افراد تندرو با حضور در آن محل، فضای جلسه را به هم ریختند و شعارهایی علیه او سر دادند. پیش از این نیز در میزگرد سیاسی پزشکیان که ظریف حضور داشت، گویا حضورش به مذاق تندروها و حتی افرادی مانند فواد ایزدی که منتسب به جریان نزدیک به سعید جلیلی است، خوش نیامد و از آنجا می‌توان گفت که حملات اوج گرفت. بعد از این ماجراها، ظریف در میان مردم ساری به خشم اصول‌گرایان از سخنرانی طوفانی خود در صداوسیما واکنش نشان داد و گفت: «۸ دقیقه من در صداوسیما صحبت کردم، پنج روز است که صبح، ظهر و شام سروصدا می‌کنند که مردم صدای حق را نشنوند.» البته این اولین مخالفت با حضور ظریف در عرصه سیاسی نیست، چه آنکه از وقتی اعلام شد او می‌خواهد کاندیدا شود (چه در سال 1400 و چه امسال) حملات سازمان‌یافته‌ای علیه او آغاز شد تا وی رسماً اعلام کند که اساساً قصد کاندیداتوری ندارد اما با این حال تصور اینکه وی از یک نامزد حمایت کند و به وی نیز حمله شود، دور از ذهن بود. روزنامه جوان نیز در گزارشی ظریف و احمدی‌نژاد را دو روی یک سکه خواند و این دو را با یک چوب نواخت. از آن‌سو روزنامه کیهان نیز ظریف را بی‌نصیب از حملات خود نگذاشت و ظریف را بازیچه خواند که ظریف، برجام را نخوانده امضا کرده است. ظریف، شاید تنها شخصیت ملی ایرانیان باشد که این‌چنین کت از تن درمی‌آورد و شهر‌به‌شهر به تبلیغ مسعود پزشکیان می‌پردازد و شور می‌آفریند و هشدار می‌دهد که مردم مراقب باشید که اگر رای ندهید چه خواهد شد و این سال‌هایی که گذشت، تا هشت سال آینده تکرار خواهد شد و آنهایی که نان شما را به گرو گرفتند و برجام را هوا کردند، دوباره بر سر کار خواهند بود تا این رفتار را در حوزه‌های اجتماعی، سیاسی و اقتصادی ادامه دهند.

افزایش مشارکت و توقف روند فعلی

محمدرضا عارف، رئیس بنیاد امید ایرانیان در دیدارهای جداگانه با جمعی از فعالان سیاسی و مدنی نسل‌های مختلف و روزنامه‌نگاران با بیان اینکه منافع عده‌ای در پایداری یا ناپایداری یک نظام سیاسی است، گفت: «جریان اصلاح‌طلبی همیشه با رویکرد اصلاح فرآیندها و ساختارها به دنبال پایداری نظام سیاسی بود، هرچند که بخش‌هایی از حاکمیت هیچ‌وقت سر سازگاری با این جریان نداشتند و فرش قرمز برای ما پهن نکردند. اما هنر این جریان اصیل انقلاب باید این باشد که به‌رغم دادن هزینه‌های زیاد در سپهر سیاست ایران ماندگار باشد که به نظرم نسل تحول‌خواه جریان اصلاح‌طلبی باید پرچم‌دار این جریان باشد.» آن‌گونه که هم‌میهن گزارش داده: وی با بیان اینکه باید مشخص شود که چرا سرمایه اجتماعی خرداد ۷۶ به تیر ۸۴ ختم شد، خاطرنشان کرد: «به نظرم راهی که در انتخابات مجلس دوازدهم توسط بیانیه روزنه‌گشایان آغاز شد بسیار هوشمندانه و البته پرهزینه بود و شخصاً برای دست‌اندرکاران بیانیه روزنه‌گشا و راه‌گشا دعا کردم. البته باید توجه داشت که نقدهای منصفانه را باید با آغوش باز پذیرفت.» عضو مجمع تشخیص مصلحت نظام با بیان اینکه یکی از راه‌های موثر تغییر وضعیت موجود صندوق رای است، خاطرنشان کرد: «هر چقدر میزان مشارکت در انتخابات افزایش پیدا کند می‌توان نسبت به توقف روند فعلی و اصلاح سیاست‌ها امیدوارتر بود و در صحنه فعلی انتخابات آقای دکتر پزشکیان به عنوان یک مدیر باسابقه، پاکدست، صادق و سالم و پایبند به گفتمان تحول‌خواهانه می‌تواند در احیای ارزش‌های اولیه انقلاب و اصلاح سازوکارهای معیوب اقدامات موثری انجام دهد و همه باید به ایشان کمک کنیم.»

عملکرد نامناسب طیف رادیکال اصول‌گرا

اسماعیل گرامی‌مقدم گفت: باید توجه داشت، دامنه وسیعی از مشکلات امروز کشورمان، ناشی از عملکرد نامناسب جناح تندرو اصول‌گرایی است که عملاً از سال 96 به بعد ساختار یکدست حاکمیت را شکل داده است. این طیف خالص‌ساز، نه‌تنها باعث بروز مشکلات بسیاری برای کشور شده، بلکه شکاف عمیقی میان مردم و سیستم حکمرانی ایجاد کرده است. آن‌گونه که اعتماد گزارش داده: کافی است نگاهی به عدم تحقق وعده‌های دهان‌پرکنی بیندازیم که توسط این جریان تندرو از مجلس یازدهم، دولت سیزدهم و مجلس دوازدهم مطرح شده و روی زمین مانده است. از وعده ساخت یک میلیون مسکن در هر سال و چهار میلیون مسکن طی چهار سال، اشتغال‌زایی 5 /1 میلیون‌نفری، مهار تورم به نصف، بهبود مناسبات ارتباطی با جهان، ایجاد شغل با یک میلیون تومان و... تا وعده بهبود شاخص‌های اقتصادی، افزایش قدرت خرید مردم، مهار نوسانات ارزی و... که هرگز نشانه‌ای از تحقق آنها مشاهده نشد. اما محقق نشدن وعده‌ها تنها یک روی سکه عملکرد نامناسب طیف رادیکال اصول‌گرا، طی سال‌های اخیر بوده است. در دوران زمامداری این افراد و جریانات، رکورد فساد در کشورمان شکسته شد و اعداد و ارقام باورنکردنی از اختلاس، رانت، ویژه‌خواری و... ثبت شد. نمونه بارز این مفاسد در ماجرای فساد 7 /3 میلیارددلاری چای دبش به منصه ظهور رسید که جامعه ایرانی را در بهت و حیرتی عمیق فرو برد. پس از انتشار این فساد، مردم از خود می‌پرسیدند، چگونه است در دولتی که برای تامین ارز شیر خشک، دارو و اقلام اساسی، مشکل کمبود ارز وجود دارد ناگهان 7 /3 میلیارد دلار برای واردات چای تنها به یک شرکت خاص ارز تخصیص داده می‌شود؟ جدا از مفاسد و وعده‌های بر زمین‌مانده، اکثر مدیران کشور تنها از فارغ‌التحصیلان یک دانشگاه انتخاب شده‌اند، رویکردی که دقیقاً در نقطه مخالف شایسته‌سالاری و تخصص‌گرایی است. مجموعه این گزاره‌ها باعث شدند تا مردم نسبت به وضع موجود منتقد شده و خواستار تغییر ریل قطار مدیریت کشور شوند.