آمادگی بحران

آسان است که به بازارهای در حال تحول کشورهایی مانند هند نگاه کنیم و از مردم بخواهیم نترسند و ادعا کنیم سال 1997 تکرار نخواهد شد. اما برای مردمی که آن روزها را به یاد دارند و وحشت آن را تجربه کرده‌اند، سخت است که این حرف‌ها را باور کنند. بحرانی که در آن سال، بخش عمده‌ای از اقتصاد بسیاری از کشورهای آسیایی را نابود کرد، با کاهش ارزش شدید واحد ملی پول تایلند آغاز شد و به سرعت در تمام قاره گسترش یافت. این روزها، بخش زیادی از تحلیلگران بازارهای آسیایی، شبح سال 1907 را در بازارها می‌بینند. در اوایل امسال، تنها احتمال کاهش میزان تزریق دلار به بازار توسط بانک مرکزی ایالات متحده باعث خروج سریع و شدید سرمایه از بازارهای مالی آسیا شده و ارزش پول ملی و سهام را در این کشورها تحت تاثیر شدید قرار داد تا حدی که بانک مرکزی بسیاری از این کشورها ناچار از اتخاذ سیاست‌های دفاعی در این باره شدند. با تصمیم فدرال‌رزرو مبنی بر ادامه تزریق، ثبات به بازار بازگشت. البته آمار نشان می‌دهد تاثیر خبر توقف کمک‌ها، اگر اثر شدیدتری بر اقتصاد ایالات متحده نداشته باشد، اثر کمتری هم ندارد. با انتشار این خبر واکنش بازارهای داخلی آمریکا از مسکن و وام مسکن گرفته تا بازار سهام، آنچنان واکنش منفی به آن نشان دادند که زنگ خطر برای مسوولان به صدا درآمد که بازارها و خصوصاً بازار مسکن در ایالات متحده هنوز آنقدر قوی نشده است که بتواند روی پای خود بایستد. اما در مورد بازارهای نوظهور آسیا، بسیاری از کارشناسان و اقتصاددانان در حال کار در منطقه، عقیده دارند اوضاع در حال حاضر، با سال 1997 فرق دارد. این بار کشورها و قدرت‌های آسیایی قوی‌تر هستند. در سال 1997 دولت‌ها عمدتاً کسری بودجه بالا و قرض‌های زیادی داشتند که کاهش ارزش پول ملی بازپرداخت آن را بسیار سخت‌تر کرد. اما این بار دولت‌ها علاوه بر آنکه در مقیاس سال 1997، بدهی کمتری دارند، ذخایری نیز به ارز خارجی برای بازپرداخت وام‌ها ذخیره کرده‌اند تا تمام فشار بازپرداخت بر دوش همان سال بازپرداخت نباشد. حتی در مورد هند و اندونزی که بیشترین کاهش ارزش پول ملی را تجربه کرده‌اند میزان ذخایر ارزی به حدی است که بدون اعمال هیچ صرفه‌جویی، هفت ماه نیاز واردات هند و پنج ماه نیاز واردات اندونزی را پوشش خواهد داد. در مجموع، طبق برآورد صندوق بین‌المللی پول در بازارهای نوظهور آسیا،4/7‌ تریلیون دلار ذخیره ارزی وجود دارد در حالی که در بحران سال 1997 این عدد تنها 600 میلیون دلار بود. همین مقایسه به تنهایی می‌تواند نشان دهد که چرا از دید اقتصاددانان مشغول به کار در منطقه، اوضاع چندان خطرناک به نظر نمی‌رسد. اما این به این معنا نیست که اقتصاد آسیا، هیچ زیانی از این قضیه نخواهد دید، مسلماً و حداقل برای چند سال، میزان رشد اقتصادی کشورهای این منطقه کاهش خواهد یافت اما حتی این موضوع را هم می‌توان با دید مثبت نگاه کرد. به هر حال، دیر یا زود، فدرال‌رزرو مجبور است تزریق دلار به بازارها را متوقف کند و بازارهای نوظهور، می‌توانند از آن به عنوان فرصتی برای ایجاد اصلاحات ساختاری استفاده کنند.