پرواز بی‌بازگشت لاک‌پشت‌های ایرانی

های‌گوی (Haigui) واژه‌ای است در زبان چینی ماندارین که به «بازگشتگان از سفر دریایی» اطلاق می‌شود و البته با یک واژه ماندارینی دیگر به معنای «لاک‌پشت‌های دریایی» نیز شباهت آوایی دارد. چینی‌ها این واژه را برای مردان و زنان سرزمین‌شان که سال‌ها پس از مهاجرت به سرزمین مادری باز‌می‌گردند نیز به کار می‌برند. از نظر چینی‌ها این افراد شبیه همان لاک‌پشت‌هایی هستند که پس از مهاجرتی طولانی، بار دیگر به ساحل و البته برای تخم‌گذاری باز‌می‌گردند، جایی که خود کودکی‌شان را سپری کرده‌اند. در مورد مهاجران ایرانی اما گویا نمی‌توان چنین تمثیلی را به کار برد: لاک‌پشت‌هایی که از سواحل ایران کوچ کرده‌اند، به ندرت مسیر بازگشت را یک بار دیگر پیمودند. شاید تنها مشابهت این تمثیل، در اصطلاحی است که ایرانی‌ها آن را جایگزین مهاجرت کرده‌اند: «رفتن به آن سوی آب». احتمالاً به همین دلیل باشد که سیاستگذاری در ایران نیز، پس از مدتی با منفی شمردن مهاجرت نخبگان، آن را فرار مغزها نام می‌نهد و سیاستگذاران کشوری همچون چین، از چنین پدیده‌ای استقبال می‌کنند.
در گزارشی که مرکز پژوهش‌های مجلس چند سال پیش در خصوص ثروت مهاجران ایرانی ساکن آمریکا تهیه کرده بود، حجم ثروت آنها در حدود 900 میلیارد دلار تخمین زده شد. در عین حال، گزارش «سازمان بین‌المللی مهاجرت»‌ به نقل از اطلاعات «بانک جهانی»، شمار ایرانی‌های ساکن در آمریکا (تا سال 2010) را حدود 350 هزار نفر عنوان کرده است. مقایسه این دو آمار می‌تواند بیانگر این باشد که ثروت هر مهاجر ایرانی ساکن در آمریکا، «بیش از 5/2 میلیون دلار»‌ بوده است. یعنی با قیمت فعلی دلار، هر مهاجر ایرانی ساکن در آمریکا تا حدود سال 1389 و به طور متوسط بالغ بر 5/7 میلیارد تومان ثروت داشته است. هر چند در صورتی که متغیرهایی مثل «سرمایه انسانی» و تاثیر حضور این افراد در نهادها بر «سرمایه اجتماعی» نیز در این آمار آورده شود، به اعداد بسیار بزرگ‌تری خواهد رسید.
گزارش مرکز پژوهش‌ها یکی از معدود گزارش‌های داخلی است که وضعیت اقتصادی ایرانیان خارج از کشور را بررسی کرده است. در این زمینه اما یک بررسی قابل توجه از سوی گروهی از دانشجویان ایرانی دانشگاه MIT و زیر نظر «علی مستشاری» انجام شده که آمارهایی را در خصوص وضعیت زندگی و شرایط اقتصادی ایرانیان ساکن آمریکا انجام داده است. بر اساس آمارهای این بررسی، هر خانواده ایرانی مهاجر ساکن آمریکا، به طور متوسط درآمد ماهیانه معادل 42 هزار دلار داشته که در حدود 20 درصد بالاتر از درآمد متوسط خانواده‌ها در آمریکا بوده است. همچنین درآمد سرانه هر ایرانی در آمریکا بر اساس اطلاعات درج‌شده در گزارش MIT به میزان 50 درصد بیشتر از درآمد سرانه هر شهروند آمریکایی اعلام شده است.
یک بخش جالب دیگر این گزارش، اطلاعاتی است که گروه بررسی‌کننده در خصوص مهم‌ترین ایرانی‌های موثر در اقتصاد آمریکا تهیه کرده است. بر اساس داده‌های این بخش از گزارش گروه پژوهشی ایرانیان MIT، «ایرانی‌-آمریکایی‌ها بسیاری از کمپانی‌های بزرگ ایالات متحده را پایه‌گذاری کرده و در آنها سمت‌های مدیریتی کلیدی دارند که تعداد زیادی از آنها در لیست 500 شرکت بزرگ فورچن (Fortune) است.» این گزارش در ادامه فهرست موفق‌ترین ایرانی‌های ساکن در آمریکا که رهبری ارشد کمپانی‌های عظیم با‌ارزش بالغ بر هزار میلیارد دلار را بر عهده دارند، آورده است.

گلناز مطهری پور
معاون مدیرعامل شرکت «جنرال الکتریک» بود. این شرکت در زمان تدوین گزارش MIT، در حدود 284 میلیارد دلار ارزش داشت و رتبه 2 را در فهرست 500 شرکت برتر مجله فورچن دارا بود.



شایگان خردپیر
مدیر اطلاعاتی کمپانی وریزون بود. خردپیر از سال 2010 به بعد مدیر عملیات و تکنولوژی شرکت 2/4 هزار میلیارد‌دلاری «بارکلیز» و عضو هیات‌مدیره «موسسه ملی استاندارد و تکنولوژی ایالات متحده» است.



حسین اسلامبولچی
مدیر تکنولوژی شرکت AT & T که با بیش از 200 میلیارد دلار ارزش، شرکت هشتم مجله فورچن بود. او برنده چندین جایزه معتبر در این کشور در زمینه‌های اختراع، نوآوری و تکنولوژی است.



ناصر گرایلی
مدیر تکنولوژی شرکت اینتل که در فهرست فورچن در این سال، با 200 میلیارد دلار ارزش، شرکت هجدهم بود. شرکت اینتل در سال 2012 بیش از 104 هزار نفر کارمند داشت. گرایلی هم‌اکنون مدیر شبکه کیفیت اینتل است.



علی سجاسی
معمار ارشد شرکت سیسکو در سال 2002 بود. این شرکت در آن دوره شرکت سی و پنجم فهرست فورچن بود و هم اکنون یکی از غول‌های تجهیزات شبکه در جهان به شمار می‌رود.



بهروز عبدی
مدیر ارشد در حوزه SPS شرکت موتورولا بود. این شرکت در دوره تهیه گزارش MIT در رتبه 43 در فهرست مجله فورچن بود. او تا‌کنون مدیر شرکت‌های نت‌لجیک، اینونسنس و اکسار بوده است.



بهرام مهبد

معاون خدمات الکترونیکی شرکت اوراکل. این شرکت رتبه 88 را در فهرست مجله فورچن دارا بود. ارزش این شرکت در آن زمان در حدود 70 میلیارد دلار بود. مهبد در حال حاضر مدیر فنی شرکت امنیت اطلاعات ساس است.




فرهاد شکیب

او در زمان تهیه گزارش MIT، مدیر کل شرکت نورتل نتورکس بود. این شرکت در زمینه ارتباطات راه دور و تجهیزات شبکه است که در اونتاریو (کانادا) استقرار داشت. این شرکت در دوره بحران مالی ورشکست شد.