ظهور مریخ
گرم‌ترین سال‌ها در پیش‌رو
کشورهای جهان در اجلاس سال 2015 پاریس متعهد شدند تلاش کنند نگذارند گرمایش سیاره زمین از حد 5 /1 درجه بالاتر از سطح دوران قبل از صنعت فراتر رود. این هدف حتی در آن زمان هم بلند‌پروازانه به نظر می‌رسید و در سال‌های اخیر تقریباً غیرممکن شده است. سازمان هواشناسی جهان (WMO) وابسته به سازمان ملل در 17 می آب پاکی را روی دست همگان ریخت و اعلام کرد که با احتمال 66 درصد جهان در یکی از پنج سال آینده از حد آستانه 5 /1درجه‌ای گذر خواهد کرد. این اعلان جهشی بزرگ از برآوردهای یک سال قبل به شمار می‌رود که در آن سازمان هواشناسی جهانی چنین احتمالی را 48 درصد می‌دانست.
این سازمان عقیده دارد که حتی اگر هدف 5 /1درجه‌ای رعایت شود باز هم یکی از پنج سال آینده داغ‌ترین زمان‌ها در تاریخ بشریت خواهد بود (این رکورد در حال حاضر به سال 2016 تعلق دارد که 28 /1 درجه گرم‌تر از میانگین دمای دوران قبل از صنعت بود). آدام اسکایف از اداره هواشناسی بریتانیا که داده‌ها و محاسبات آن بخش مهمی از گزارش WMO را می‌سازند می‌گوید: «این اولین‌بار در تاریخ است که دمای جهان به چنین سطحی می‌رسد. این بدان معناست که ما به حد آستانه معاهده پاریس بسیار نزدیک شده‌ایم.» افراد خوش‌بین اشاره می‌کنند که حتی اگر هدف 5 /1درجه‌ای در نیم‌دهه پیش‌رو نقض شود باز هم دما حداقل برای مدتی دوباره پایین می‌آید. از نظر فنی توافق پاریس هیچ‌گاه نقض نمی‌شود چون این امر مستلزم آن است که دما تا چندین سال از 5 /1 درجه تجاوز کند. در چند سال آینده سطح گرمایش ناشی از فعالیت‌های بشری به خاطر تغییرات طبیعی اما گذرا تشدید خواهد شد. نوسان جنوبی ال‌نینو (ENSO) یکی از بزرگ‌ترین عوامل است. این چرخه طبیعی گرمایش و سرمایش در آب‌های شرق اقیانوس آرام تاثیرات گسترده‌ای بر اقلیم دارد. جهان هم‌اکنون سه سال پی‌در‌پی لانینا را پشت سر گذاشته است. این نامی است که بر مرحله سرمایش این چرخه اطلاق می‌شود و دمای جهانی را پایین‌تر نگه می‌دارد. اکنون شروع یک مرحله گرم‌تر ال‌نینو قطعی به نظر می‌رسد و احتمالاً 2024 سال سوزانی خواهد بود (یکی از دلایل گرمای شدید در سال 2016 آن بود که آن سال با وقوع یک ال‌نینوی قدرتمند همزمان شد). اماENSO تنها عامل نیست.
فوران سال گذشته آتشفشان هاپایی در نزدیکی تونگا عامل موقت دیگری به شمار می‌رود. این رویداد یکی از بزرگ‌ترین فوران‌ها پس از فوران کوه پیناتوبو در فیلیپین بود که در دهه 1990 اتفاق افتاد و 146 میلیون تن بخار آب را به استراتوسفر فرستاد. بخار آب همانند دی‌اکسید کربن یک گاز گلخانه‌ای است ولی برخلاف آن در طی سال‌های بعد به تدریج از استراتوسفر خارج می‌شود. استیوارت جنکینز، اقلیم‌شناس دانشگاه آکسفورد عقیده دارد که این بخار تا زمانی که در جو قرار دارد احتمال گذر از هدف 5 /1درجه‌ای را چند درصد بالا می‌برد. در میان این تیرگی‌ها چند پرتو امید‌بخش دیده می‌شود. تصاعد جهانی گازهای گلخانه‌ای ناشی از سوخت‌های فسیلی در چند سال اخیر کمتر شده است و برخی پژوهشگران با احتیاط از نقطه اوج آن صحبت می‌کنند. اندیشکده نروژی ویستادانرژی اوایل امسال پیش‌بینی کرده بود که تصاعد جهانی دی‌اکسید کربن ناشی از صنعت در سال 2025 به نقطه اوج می‌رسد و سپس رو به کاهش می‌گذارد. حتی با وجود این هم اقدامات جهانی از آنچه وعده داده شده بود بسیار کمتر است. هدف بالایی معاهده پاریس یعنی محدود کردن افزایش دما به کمتر از دو درجه هم بدون اقدامات قاطع محقق نمی‌شود.
به عنوان مثال اگر اروپا و آمریکا بخواهند به تعهداتشان پایبند بمانند باید ظرف سه دهه آینده تمام نیروگاه‌های فسیلی خود را تعطیل کنند. صرف توقف تصاعدها نیز کافی نیست. باید هر سال چیزی بین 5 /3 تا 4 /5 میلیارد تن دی‌اکسید کربن از جو گرفته شود. این تقاضایی بسیار بزرگ است. اما از جنبه خوش‌بینانه می‌توان گفت که تاثیر روانی تخطی از هدف 5 /1درجه‌ای می‌تواند حداقل به‌طور موقت توجه اذهان عمومی را به این موضوع جلب کند.
