برابری پرداخت‌ها
رقابت بر سر آینده پرداخت‌های جهانی
در دو دهه گذشته روش‌های پرداخت، دریافت و انتقال پول تغییراتی فراتر از حد تصور داشته‌اند. تحول اصلی در سال 2007 آغاز شد؛ زمانی که ام پزا (m-pesa) به مردم کنیا امکان داد تا با پیامک پرداخت‌هایشان را انجام دهند. علی پی (Alipay) در سال 2011 پرداخت از طریق کد کیو آر (QR) در چین را معرفی کرد. این سامانه تقریباً جای پول نقد را گرفت. از آن زمان تاکنون صفحه پرداخت‌های متحد (PI) متعلق به دولت هند و سامانه پیکس (IX) در برزیل دسترسی به نظام مالی برای فقرا را گسترش داده‌اند. استفاده از اسکناس و سکه در سطح جهان به میزان یک‌سوم کاهش و تجارت الکترونیکی گسترش یافت. زندگی بدون پرداخت‌های دیجیتال قابل تصور نیست.
با دگرگونی چگونگی استفاده از پول در داخل کشورها، مسابقه بر سر تحول پرداخت‌ها شکلی جهانی به خود گرفته است. هزینه‌کردهای فرامرزی (از جمله گردشگری) و ارسال پول به زادگاه امسال به پنج تریلیون دلار می‌رسد. پرداخت‌های تجاری نیز هشت برابر آن خواهد بود. سه بازیگر اصلی به شدت با یکدیگر رقابت می‌کنند تا پردازش این جریان بزرگ منابع را بر عهده گیرند. نظام قدیمی غربی از جمله انحصار دوگانه ویزا-مسترکارت و سوئیفت، پیام‌رسان پرداخت‌های بانکی، هنوز دست بالا را دارند. چین پیشرفته‌ترین رقیب به‌شمار می‌رود. شبکه کارتی یونیون‌پی (Union Pay) گستردگی زیادی دارد و سیپس (CIPS) می‌تواند جایگزینی برای سوئیفت باشد. هند در جایگاه سوم قرار دارد و برای معرفی جهانی UPI برنامه‌‌هایی بلندپروازانه دارد.
رقابت بین این سه بلوک روز‌به‌روز شدیدتر می‌شود. هم‌اکنون 5 /2 میلیون بازرگان خارجی علی‌پی را می‌پذیرند. یونیون‌پی که از نظر حجم تراکنش‌ها بزرگ‌ترین شبکه کارتی جهان است 65 میلیون کاربر تجاری جهانی دارد (در مقایسه باید گفت که 100 میلیون تاجر در سطح جهان از ویزا استفاده می‌کنند). اکثر این کاربران در خارج از چین هستند. سامانه UPI هند به سامانه پرداخت‌های سریع سنگاپور متصل شد و مصرف‌کنندگان در هر دو کشور می‌توانند با استفاده از سکوهای داخلی پرداخت‌هایشان را انجام دهند. هند با 30 کشور دیگر برای صادرات سامانه پرداخت‌هایش مذاکره می‌کند و می‌تواند سامانه‌های آنها را به یکدیگر پیوند دهد. چهار بانک مرکزی جهان از جمله بانک مرکزی چین در ماه نوامبر با موفقیت یک سامانه فرامرزی تسویه تراکنش‌ها را با استفاده از ارزهای دیجیتال بانک مرکزی آزمایش کردند.
غول‌های آسیا انگیزه زیادی برای گسترش حوزه کاری خود دارند. مهم‌ترین انگیزه، کاهش وابستگی به غرب است. شبکه روسی میر (Mir) که پس از الحاق غیرقانونی کریمه در سال 2014 راه‌اندازی شد به کاهش خسارات ناشی از خروج ویزا و مسترکارت پس از حمله به اوکراین کمک زیادی کرد. از سال 2020 حجم پیام‌ها در CIPS به خاطر قطع ارتباط روسیه با سوئیفت اوج گرفته است. اما تشکیل یک شبکه برای دور زدن تحریم‌ها تنها انگیزه نیست. کشورها علاقه‌مندند تا از قدرت تسلط بر زیرساختارهای مالی برخوردار شوند و برای شهروندان خود در زمان معاملات بین‌المللی آسایش بیشتری فراهم کنند.
ممکن است غرب نگران پاره‌پاره شدن زیرساختار مالی جهانی باشد چون در آن صورت بدکاران می‌توانند از تحریم‌ها بگریزند. اما باز بودن نظام‌های پرداخت جهانی هم برای مصرف‌کنندگان و هم برای تجارت سودمند خواهد بود. سوئیفت زیر فشار رقابت مجبور شد سامانه فشل خود را ارتقا دهد و هزینه پیام‌رسانی را به نصف کاهش دهد. در دهه گذشته میانگین هزینه انتقال پول مهاجران تا یک‌سوم کاهش یافت، بخشی به این دلیل که فناوری‌های مالی جدیدی وارد صحنه شدند و گزینه‌های بیشتری در اختیار مصرف‌کنندگان گذاشتند.
بازارهای پرداخت داخلی برنده اصلی هستند چون مردم مایل‌اند از شبکه‌های بزرگی استفاده کنند که کاربران زیادی دارند. مصرف‌کنندگان و کسب‌وکارها در پرداخت‌های فرامرزی به سراغ آن سامانه‌های پرداخت می‌روند که از آنها در داخل کشور خودشان استفاده می‌کنند. از آنجا که پذیرش گزینه‌های پرداخت مختلف برای تاجران روز‌به‌روز آسان‌تر می‌شود احتمال تحولات دیگر بسیار بالاست. سامانه‌ای که در آن افراد بتوانند برای پرداخت‌های خارجی از شبکه‌های داخلی کشورشان استفاده کنند هم آسایش بیشتر و هم هزینه کمتری خواهد داشت. دیجیتال‌کردن امور مالی تاکنون زندگی میلیاردها نفر را بهتر کرده است. این رقابت جدید جهانی نوید تقویت آن مزایا را به همراه دارد.
