انگیزه همه چیز است

 استیون لویت، اقتصاددان مشهور آمریکایی و برنده مدال جان بیتس کلارک است که کارهایش در بسیاری از رشته‌های علوم اجتماعی از جمله اقتصاد سیاسی، جامعه‌شناسی، علوم سیاسی و اقتصاد جرم و جنایت اثرگذار بوده است. لویت به خاطر تحقیقاتش در سال 2006 به عنوان یکی از 100 نفری که دنیای ما را شکل می‌دهند از سوی مجله تایم معرفی شد. یک نظرسنجی در سال 2011 از استادان اقتصاد، لویت را پس از پل کروگمن، گریگوری منکیو و دارون عجم اوغلو، به عنوان چهارمین اقتصاددان زنده مورد علاقه آنها معرفی کرد.

لویت در 29 ماه می 1967 در مینیاپولیس ایالت مینه‌سوتای آمریکا به دنیا آمد. رفتن به آکادمی خصوصی و معتبر سنت پل و مدرسه سامیت، لویت را از سنین جوانی برای موفقیت‌ها علمی بزرگ آماده کرد. او برای دوران کالج نزدیک ماند، به هاروارد رفت و توانست با مدرک لیسانس اقتصاد در سال 1989 فارغ‌التحصیل شود. در هاروارد استعداد خود را برای انجام تحقیقات مستقل نشان داد. پایان‌نامه او که سعی در تشخیص حباب‌های منطقی در قیمت‌گذاری اسب‌های نژاد اصیل داشت، به عنوان بهترین تحقیق سال برنده جایزه شد. پروژه تحقیقاتی دیگری در دوره کارشناسی، در مورد اینکه چرا حزب رئیس‌جمهور وقت کرسی‌های مجلس نمایندگان را در انتخابات میان‌دوره‌ای از دست می‌دهد، اولین کار پژوهشی او بود که به چاپ رسید. لویت دو سال پس از فارغ‌التحصیلی از کالج به عنوان مشاور اقتصادی مشغول به کار شد. تجربیاتش در مورد کاربرد عملی نظریه اقتصاد و اقتصادسنجی او را به سمت ادامه تحصیلات تکمیلی سوق داد.

لویت برای تحصیل در دوره دکترا در سال 1991 به موسسه فناوری ماساچوست (MIT) پیوست و از همان آغاز کار خود در این مقطع درگیر نوشتن و انتشار مقالات پژوهشی شد. زمانی که تحصیلات تکمیلی را آغاز کرد قصد داشت در نظریه اقتصادی تخصص پیدا کند. با این حال پس از مدتی به این نتیجه رسید که مزیت نسبی او در مطالعه مسائل کاربردی است، بنابراین توجه پژوهشی خود را به طیفی از پرسش‌های تجربی جالب و مهم معطوف کرد و هرگز به گذشته نگاه نکرد. لویت در طول دو سال اول تحصیل در ام‌آی‌تی چندین مقاله در زمینه اقتصاد سیاسی نوشت و توانست پایان‌نامه دکترای خود را تنها در سه سال به پایان برساند. او پس از دریافت دکترای خود، سه سال را به عنوان همکار فوق‌دکترا در انجمن یاران دانشگاه هاروارد گذراند، که گروهی برجسته از دانشمندان جوان است که در طیف گسترده‌ای از رشته‌ها تحصیل کرده‌اند. او در این مدت ارتباطات میان‌رشته‌ای جالبی ایجاد کرد. لویت در سال 1997 دوره فوق‌دکترای خود را به پایان رساند و پس از آن به هیات علمی دانشگاه شیکاگو پیوست. او تا امروز نیز همچنان در آن حضور دارد.

لویت شهرت خود را به عنوان پژوهشگر با استفاده از استراتژی‌های تجربی نوآورانه برای تجزیه و تحلیل داده‌ها به روش‌های جدید به دست آورد. او با این کار توانست معماهای دیرینه را با ایجاد راه‌حل‌هایی که قبلاً اثبات آنها دشوار بود حل کند. به عنوان مثال، در مقاله خود با عنوان «تاثیر اندازه جمعیت زندان بر میزان جرم: شواهدی از دعوی شلوغی زندان»، رابطه علی میان میزان زندانی شدن و نرخ جرم را کنار گذاشت و نشان داد که سیاست‌هایی که سبب افزایش حبس می‌شوند تاثیر بیشتری نسبت به آنچه قبلاً تصور می‌شد در کاهش جرم و جنایت دارند.

کارهای او در موضوعات مختلف اقتصادی از جمله جنایت، سیاست و ورزش، شامل بیش از 60 نشریه دانشگاهی است. اقتصاددانان سنتی مدت‌ها بر این باور بودند که وقتی کشورها از نظر اقتصادی عملکرد خوبی داشته باشند، جرم و جنایت کاهش می‌یابد. با این حال داده‌ها نشان دادند که این‌طور نیست؛ باید عوامل دیگری بر سطح جرم و جنایت خارج از نظریه اقتصادی تاثیرگذار باشند. با در نظر گرفتن این موضوع، لویت بررسی کرد که چگونه عوامل مختلف بر جرم و جنایت اثر می‌گذارند. او در مشهورترین و بحث‌برانگیزترین مقاله خود «تاثیر سقط جنین قانونی بر جنایت» که با همکاری جان دوناهو، استاد حقوق و اقتصاددان، انجام شد، نشان داد که قانونی شدن سقط جنین در آمریکا در سال 1973 تقریباً 18 سال بعد با کاهش قابل توجه در جرم و جنایت دنبال شده است. این در حالی است که برخی توضیحات ارائه‌شده چون افزایش نرخ حبس، بهبود رویه‌های پلیس و اقتصاد قوی، هیچ‌کدام به‌طور کامل این کاهش را توضیح نمی‌داد. لویت و همکارش استدلال کردند که تصمیم دادگاه عالی ایالات‌متحده در سال 1973 علت اصلی کاهش سطح جرم و جنایت در آمریکا بوده است. آنها سپس استدلال کردند که کودکان ناخواسته بیشتر از کودکان دیگر مرتکب جنایت می‌شوند و قانونی شدن سقط جنین موجب کاهش تعداد فرزندان ناخواسته و در نتیجه کاهش جرم و جنایت، همزمان با رسیدن این کودکان به سنی می‌شود که بسیاری از مجرمان شروع به ارتکاب جنایت می‌کنند.

لویت در سال 2003 مدال جان بیتس کلارک را دریافت کرد؛ جایزه‌ای که انجمن اقتصادی آمریکا هر دو سال یک‌بار به آینده‌دارترین اقتصاددان آمریکایی زیر 40 سال اعطا می‌کند. اما در سال 2005 بود که استیون لویت واقعاً به نامی شناخته‌شده تبدیل شد. او با همکاری استفان دابنر، نویسنده و روزنامه‌نگار، کتاب «فریکونومیکس» را به چاپ رساند، که از تعدادی از مقالات موردی او تشکیل شده است. با وجودی که لویت و دابنر انتظارش را نداشتند ولی کتاب آنها بیش از پنج میلیون نسخه فروش رفت و به 40 زبان دنیا ترجمه شد. اما این بدان معنی نیست که بدون مناقشه بود، چراکه جایگاه آن به عنوان یک کتاب اقتصادی دائماً مورد سوال بوده است. عده‌ای مدعی بودند که این کتاب فاقد محتوای اقتصادی است و باید آن را یک کتاب جامعه‌شناسی در نظر گرفت، چراکه در برخی مواقع ادعاهای آن حدس و گمان هستند. اما با وجود این انتقادها، لویت در سال 2006 به عنوان یکی از «صد نفری که دنیای ما را شکل می‌دهد» از سوی مجله تایم معرفی شد. لویت و دابنر همچنین سه دنباله برای کتاب نوشتند، یک مستند ساختند، وبلاگ راه‌اندازی و برنامه رادیویی تولید کردند.

فریکونومیکس که سعید مشیری آن را به فارسی نیز ترجمه کرده است با نام «اقتصاد ناهنجاری‌های پنهان اجتماعی» از سوی نشر نی در ایران به چاپ رسیده است. این کتاب در واقع نحوه نگرش ما به دنیای مدرن را بازتعریف می‌کند. لویت در این کتاب به موضوعات و معماهای زندگی روزمره پرداخته است؛ از تقلب و جنایت گرفته تا ورزش و تربیت کودکان، و نتیجه‌گیری‌هایش مرتب خرد متعارف را تغییر می‌دهد. او معمولاً با کوهی از داده‌ها و یک سوال ساده و مطرح‌نشده شروع می‌کند. برخی از این سوالات مربوط به موضوعات مرگ و زندگی است؛ سوالات دیگر هم کیفیت عجیبی دارند. لویت و دابنر نشان می‌دهند که اقتصاد در اصل مطالعه انگیزه‌هاست؛ اینکه مردم چگونه به آنچه می‌خواهند یا نیاز دارند می‌رسند، به ویژه زمانی که افراد دیگر همان چیز را می‌خواهند یا به آن نیاز دارند. آنها در فریکونومیکس تصمیم گرفتند جبهه پنهان همه چیز را کشف کنند. امور داخلی یک باند کراک؛ حقایقی در مورد مشاوران املاک؛ افسانه‌های تامین مالی کمپین‌های سیاسی؛ نشانه‌های معلم مدرسه‌ای که تقلب می‌کند و اسرار سازمان کو کلاکس کلان.

آنچه همه این داستان‌ها را به هم پیوند می‌زند این باور است که دنیای مدرن، با وجود انبوهی از ابهام، پیچیدگی و فریب، غیرقابل نفوذ و ناشناخته نیست و اگر سوالات درست پرسیده شوند حتی از چیزی که فکر می‌کنیم جذاب‌تر است. تنها چیزی که لازم است یک نگاه جدید است. فریکونومیکس این فرض غیرمتعارف را مطرح می‌کند که اگر اخلاق نشان می‌دهد که ما می‌خواهیم دنیا چگونه کار کند، پس اقتصاد نشان می‌دهد که دنیا واقعاً چگونه کار می‌کند.

یکی از نمونه‌های استفاده لویت از نظریه اقتصادی نشان دادن وجود تقلب در میان کشتی‌گیران سومو است. در یک تورنمنت سومو، همه کشتی‌گیران دسته برتر در 15 مسابقه با هم رقابت می‌کنند و اگر حداقل در هشت مسابقه برنده نشوند با تنزل رتبه روبه‌رو می‌شوند. نویسندگان مسابقات نهایی را بررسی کردند و موردی را در نظر گرفتند که یک کشتی‌گیر با هفت برد و هفت باخت و یک مسابقه باقی‌مانده، در مقابل کشتی‌گیر هشت برد و شش باخت دارد مبارزه می‌کند. از نظر آماری کشتی‌گیر 7-7 باید شانس کمتری داشته باشد. با این حال کشتی‌گیر 7-7 در واقع حدود 80 درصد مواقع برنده می‌شود. لویت از این آمار و داده‌های دیگر استفاده کرد و به این نتیجه رسید که کسانی که قبلاً هشت برد داشته‌اند با کسانی که 7-7 هستند تبانی می‌کنند و به آنها اجازه می‌دهند پیروز شوند، چراکه آنها قبلاً موقعیت خود را تثبیت کرده‌اند. با وجود اینکه انجمن سوموی ژاپن پس از انتشار کتاب در سال 2005 این ادعا را محکوم کرد، مسابقات بزرگ 2011 توکیو برای اولین‌بار از سال 1946 به علت اتهامات مربوط به تبانی در بازی لغو شد.

نویسندگان در تلاش بودند تا قدرت داده‌کاوی را نشان دهند، چراکه برخی از نتایج آنها از تجزیه و تحلیل لویت از پایگاه‌های داده مختلف بیرون می‌آمد. آنها همچنین نشان دادند که مشوق‌های مختلف معلمان را تشویق می‌کند تا به وسیله کمک به دانش‌آموزان خود در آزمون‌های چندگزینه‌ای تقلب کنند.

 این تقلب در سیستم آموزشی شیکاگو از طریق تجزیه و تحلیل دقیق پاسخ‌های دانش‌آموزان به سوالات چندگزینه‌ای استنباط شد. به گفته لویت، زمانی که معلم‌ها تقلب می‌کنند الگوی پاسخ‌ها به این صورت است که سوالات دشوارتر بخش‌های پایانی آزمون، به‌طور صحیح‌تر نسبت به سوالات آسان‌تر بخش‌های ابتدایی پاسخ داده می‌شوند.

یکی از جالب‌ترین مطالعات لویت که در این کتاب آورده شده است مقاله مشترک او با سدیر ونکاتش، قوم‌نگار و جامعه‌شناس آمریکایی درباره تحلیل اقتصادی از تامین مالی باندهای فروش مواد مخدر است. لویت از سوابق مالی دقیق استفاده می‌کند که یک قاچاقچی مواد مخدر نگهداری می‌کرده است. یافته‌ها نشان دادند که فعالیت مجرمانه در سازمانی چون این به‌طور گسترده‌ای پراکنده است و در میان افرادی معدود متمرکز نیست. علاوه بر این، نویسندگان نشان دادند که گروه مورد بررسی از تعدادی از پیش‌بینی‌های اقتصاد سازمانی پیروی می‌کند. لویت نشان داد که فروشندگان خیابانی تقریباً حداقل دستمزد را دریافت می‌کنند و پرداخت‌ها به شدت نامتناسب هستند. آنها دریافتند که درآمد دستمزد در این باند تا حدودی بیشتر از جایگزین‌های قانونی است اما افزایش خطرات فروش مواد مخدر را جبران نمی‌کند. برای اکثر اعضای باند، فعالیت آنها در باند تنها بر اساس ملاحظات اقتصادی قابل توجیه نیست. 

اکثر اعضای باند تا حدی با بخش اقتصادی قانونی ارتباط دارند، که می‌تواند به این معنی باشد که مشارکت باند نسبت به فرصت‌های اقتصادی در بخش قانونی حساس است.

آیا مشاوران املاک برای فروش خانه شما را فریب می‌دهند؟ پژوهش‌های لویت در این مورد یکی دیگر از فصول فریکونومیکس را در بر می‌گیرد. لویت در جریان مذاکره برای خرید خانه دریافت که نماینده فروشنده اغلب او را تشویق می‌کند تا خانه را با قیمت کمتر خریداری کند. اما آیا او بهترین منافع فروشنده را نمی‌داند. نکته اینجاست که صاحبان خانه به اطلاعات نماینده اعتماد می‌کنند. اما کلید موضوع در این نکته نهفته است که زمانی که خانه با قیمت بالاتری فروخته می‌شود نمایندگان تنها سهم اندکی از افزایش قیمت دریافت می‌کنند. مانند یک دلال سهام که پورسانت می‌گیرد، یک مشاور املاک نیز به سادگی تنها به دنبال انجام معامله است. بنابراین آنها صاحبان خانه را به فروش سریع و ارزان‌تر ترغیب می‌کنند.

 لویت با استفاده از داده‌های بیش از 50 هزار خرید و فروش خانه، متوجه شد خانه‌هایی که به بنگاه‌های معاملات ملکی تعلق دارند نسبت به خانه‌هایی که آنها تنها نمایندگان فروش آن هستند به‌طور میانگین 10 روز بیشتر در بازار هستند و دو درصد بیشتر فروخته شده‌اند. لویت و دابنر در فریکونومیکس نشان دادند که سازمان کو کلاکس کلان نیز مانند مشاوران املاک قدرت خود را از دانشش می‌گیرد. آنها نسبت به باورهای خود طمع دارند و احساس مقدس بودن اعضا نسبت به سازمان آن را قدرتمند کرده است. کدهای مخفی این سازمان چیزی است که آنها را خاص می‌کند، اما زمانی که دانش محرمانه آنها برای تمام جهان آشکار شد این سازمان از هم پاشید.

پرسش‌های دیگر مثل اینکه چه چیزی پدر و مادرها را به والدینی کامل بدل می‌کند، یا نام شما تا چه اندازه در پیشرفتتان موثر است، از جمله موضوعاتی هستند که لویت و دابنر در فریکونومیکس به آنها پرداخته‌اند. دنباله‌های این کتاب نیز از سوی خوانندگان مورد توجه بسیاری قرار گرفته است.