سردبازار

بازارهای مالی و دارایی در هفته‌ای که گذشت همانند دو هفته گذشته با افت قیمتی همراه بودند. به‌طوری که بهای نفت برنت در پی تقویت انتظارات در خصوص افزایش نرخ بهره در آمریکا با کاهش 1 /2دلاری به 1 /72 رسید. قیمت دلار بازار آزاد نیز کاهش سه‌درصدی را در پی تداوم جو مثبت سیاسی تجربه کرد. همچنین قیمت سکه طلا به دلیل افت قیمت دلار و کاهش قابل توجه بهای اونس جهانی طلا با افت سه‌درصدی مواجه شد. شاخص کل بورس تهران و شاخص کل هم‌وزن نیز با توجه به حواشی هفته اخیر بازدهی نزدیک به صفر درصد را به ثبت رساندند تا پرونده بازارها در اولین هفته از تیرماه سال جاری بسته شود.

بازار سهام در جزیره بی‌ثباتی

بورس تهران طی هفته گذشته تحت تاثیر عوامل داخلی، عدم ثبات در سیاستگذاری کلان کشور و بلاتکلیفی در حوزه سیاست خارجی و مذاکرات هسته‌ای، با افت‌وخیزهایی همراه شد. به‌طوری که برآیند نوسانات شاخص کل و شاخص هم‌وزن طی هفته گذشته نزدیک به صفر درصد بوده و بازدهی قابل‌توجهی نصیب سهامداران بورسی نشده است. با شروع هفته جاری، نامه‌بازی‌های متعدد، سبب شد تا نااطمینانی در بازار سهام افزایش یافته و شرایط سختی برای سهامداران رقم بخورد. علاوه بر این نامه‌پراکنی‌ها، خبرهای ضدونقیض در خصوص مذاکرات هسته‌ای و آزادسازی منابع ارزی کشور در بانک‌های خارجی همزمان با اعمال تحریم‌های جدید از سوی اتحادیه اروپا، مسببات معاملات رخوت‌انگیز را در بورس فراهم کرد. به‌طوری که ارزش معاملات طی هفته گذشته نسبت به هفته قبل از آن با افت قابل‌توجهی همراه شده است. ابلاغیه افزایش نرخ پایه محصولات پالایشی بر مبنای دلار 37 هزار و 900تومانی و عقب‌نشینی فوری سیاستگذار از این رویکرد و بازگشت نرخ محصولات پالایشی به مبنای دلار 28 هزار و 500 تومان، شوک جدی را به بازار وارد کرد. به‌طوری که شاخص کل بورس به واسطه تشکیل صف خرید در نمادهای پالایشی با رشد 25 /1درصدی طی روز یکشنبه همراه شد. با این حال، رشد اندک شاخص کل در روز دوشنبه این پیام را به فعالان بازار مخابره می‌کرد که احتمالاً خبر رشد قیمت پایه محصولات پتروشیمی جدی نیست. علاوه بر این طی روز معاملاتی سه‌شنبه، نامه افزایش نرخ خوراک پتروشیمی‌ها بازار سهام را با نوسانات منفی مواجه کرد. مطابق این نامه، که در تاریخ 17 اردیبهشت‌ماه سال جاری به امضای مخبر معاون اول رئیس‌جمهور رسیده است، نرخ گاز خوراک پتروشیمی‌ها بر روی عدد هفت هزار تومان تثبیت می‌شود. از آنجا که افزایش نرخ خوراک، کاهش سودآوری صنعت پتروشیمی را به همراه دارد، بازار سرمایه طی روز سه‌شنبه شاهد سرخ‌پوشی تابلوی معاملات شرکت‌های پتروشیمی بود. انتشار دیرهنگام این نامه گمانه‌زنی‌ها در خصوص عدم افشای به‌موقع اطلاعات و دسترسی صاحبان پول‌های درشت، سهامداران عمده و حقوقی‌ها به اطلاعات پنهانی را افزایش داده است. تابلوی معاملات بورس تهران در روز چهارشنبه نیز به رنگ سرخ درآمد و خبرهایی در خصوص احتمال عقب‌نشینی از نرخ هفت‌هزارتومانی برای گاز خوراک تقاضای اندکی را در ساعات پایانی معاملات وارد بازار کرد. به نظر می‌رسد تا زمانی که سیاستگذار به رویه فعلی در خصوص صنایع، ادامه داده و ثبات و اعتماد را به فضای اقتصادی بازنگرداند، شاخص کل بورس تهران این پتانسیل را دارد تا اعداد بسیار پایین‌تری را به خود دیده و پول بیشتری از این بازار خارج شود.

آمارهای معاملاتی هفته گذشته نیز نشان می‌دهد برآیند خروج پول حقیقی از آغاز هفته معاملاتی، بیش از 800 میلیارد تومان بوده و به نظر می‌رسد با تداوم وضعیت قرمز فعلی، میزان خروج پول حقیقی در بازار ادامه یابد. چرا که افزایش فضای نااطمینانی و نبود چشم‌انداز روشن صنایع، فرار سرمایه‌گذاران حقیقی را به دنبال خواهد داشت. علاوه بر این، میانگین ارزش معاملات خرد سهام و حق تقدم نیز نسبت به هفته گذشته افت قابل‌توجهی را تجربه کرده است. بررسی‌ها نشان می‌دهد میانگین پنج روز ارزش معاملات خرد به پایین‌تر از میانگین 20روزه و 60روزه افت کرده و جامه بی‌رمقی بر بازار پوشانده شده است.

روند فعلی بازار سهام در نتیجه عوامل و متغیرهای متعددی است. یکی از این عوامل، نوسانات منفی بازارهای جهانی در پی تشدید رکود در اقتصادهای بزرگ دنیا و احتمال افزایش دوباره نرخ بهره آمریکا توسط فدرال‌رزرو است. عامل موثر دیگر، مذاکرات اتمی و احتمال احیای برجام یا برجامک در فصل پیش‌رو است. با توجه به انتشار اخبار ضدونقیض در این خصوص، بازار سهام از رشد احتمالی ناشی از توافق جا مانده است. عامل موثر بعدی سیاست دولت در خصوص نرخ گاز خوراک پتروشیمی‌ها و سیاست ارزی پالایشی‌هاست که به دلیل عدم شفافیت و انتشار به‌موقع اخبار، فضای رکودی جدیدی بر بازار حاکم شده است. بورس تهران اغلب تحت‌تاثیر عوامل داخلی و سیاستگذاری‌های دولت بوده است و ثبات متغیرهای بنیادی است که روندهای بزرگ بازار را تشکیل می‌دهد. به نظر می‌رسد در صورتی که دولت، به‌طور قطعی در خصوص نرخ حامل‌های انرژی و نرخ تسعیر ارز، تصمیم درستی را اتخاذ کند، بورس تهران با قیمت‌های فعلی ارزندگی لازم را برای شروع مسیر جدید صعودی داشته و می‌تواند از قله‌های قبلی نیز عبور کند. سیاست‌های فعلی نه‌تنها نتیجه‌بخش نبوده است، بلکه با شعار سال، مهار تورم و رشد تولید نیز کاملاً متناقض است. نتیجه این رویکرد، نقل مکان پول حقیقی‌ها به بازارهای موازی نظیر دلار خواهد بود و موجبات تورم را در این بازارها فراهم خواهد آورد.

در صورتی که نرخ خوراک پتروشیمی‌ها روی عدد هفت هزار تومان و نرخ گاز سوخت نیز روی عدد چهار هزار تومان تثبیت شود، بازار سهام تنها زمانی ارزنده است، که دلار موثر بر سود شرکت‌ها اعدادی بالای 40 هزار تومان را ببیند. در صورتی که شرایط سیاسی توامان با کاهش تنش‌ها باشد و دلار در محدوده 40 هزار تومان تثبیت شود، شاخص کل بورس در محدوده بسیار خوبی قرار داشته و پتانسیل خوبی برای صعودی دوباره دارد. اما با فرض تداوم بی‌تصمیمی در فضای سیاستگذاری کلان، حمایت بعدی شاخص کل محدوده یک میلیون و 900 هزار واحد خواهد بود. این محدوده به لحاظ بنیادی نیز ارزندگی کافی را داشته و در صورت وجود محرک جدید در بازار، روند حرکتی نماگر اصلی معکوس خواهد شد.

کاهش ارتفاع دلار در هفته ابتدایی تیرماه

دلار آمریکا از ابتدای سال جاری تاکنون با توجه به جو مثبت سیاسی روند نزولی در پیش گرفته است. پس از توافق با عربستان و خبرهایی در خصوص آزادسازی منابع ارزی کشور، بازار اسکناس‌های خارجی در ابتدای سال فضای باثباتی در پیش گرفت. در هفته‌های اخیر اعلام اخبار مذاکرات به‌خصوص اخبار مربوط به مذاکرات در کشورهای حاشیه خلیج‌فارس، موجب شده است تا اسکناس آمریکایی کانال 50 هزارتومانی را از دست داده و تا کانال 47 هزار تومان به کاهش ارتفاع ادامه دهد. با توجه به عدم شفافیت در خصوص نتیجه مذاکرات هسته‌ای و بلاتکلیفی سیاسی کشور برای یک توافق بزرگ یا کوچک، دلار از محدوده 47 هزار تومان تغییر مسیر داده و به محدوده 50 هزار تومان بازگشت. نکته قابل‌توجه در معاملات اسکناس آمریکایی، واکنش دلار به همین محدوده 50 هزار تومان است. به‌طوری که انتشار اخباری در خصوص باقی ماندن ایران در لیست سیاه FATF و جو منفی ایجادشده در اوایل هفته گذشته سبب شد تا دلار اندکی به بالای حدود 50 هزار نفوذ کند. اما بازهم بازارساز قیمت دلار را به پایین‌تر از مقاومت 50 هزار تومان هدایت کرد. در پایان معاملات هفته گذشته قیمت دلار به 49 هزار و 200 تومان کاهش یافته و بازدهی قیمت دلار در هفته گذشته به منفی سه درصد رسید.

برخی از معامله‌گران بر این عقیده هستند که پایان تیرماه آخرین مهلت رفع تعهد ارزی 1401 است و با توجه به تجارب قبلی در مواقع تعهد ارزی بازرگانان باید تعهد صادرات خود را انجام دهند و این موضوع بر بازار ارز فشار مضاعف وارد خواهد کرد. به نظر می‌رسد تا زمانی که اخبار مثبت سیاسی، هرچند به‌طور ضدونقیض منتشر شود، فضای آرام فعلی در بازار دلار حفظ شده و اسکناس آمریکایی نرخ‌های بالایی را نخواهد دید. اما از طرفی دیگر با توجه به حجم نقدینگی موجود در اقتصاد، افت قیمت دلار و تثبیت آن در محدوده پایین‌تر از 45 هزار تومان حتی با شرایط مثبت سیاسی، بعید به نظر می‌رسد. در نتیجه با تداوم شرایط فعلی، دلار در محدوده 45 تا 50 هزار تومان نوسان خواهد داشت. با این حال در صورتی که تقاضای انباشته در بازار ارز به واسطه اخبار منفی یا تغییر فضای سیاسی دوباره به این بازار بازگردد، فنر فشرده دلار رها شده و کنترل بازار ارز بسیار سخت خواهد بود.

سایه‌روشن نفت

قیمت نفت در هفته‌ای که گذشت، تحت تاثیر اخبار مختلف، نوسان مثبت و منفی را تجربه کرد. برآیند معاملات هفتگی نفت برنت نشان می‌دهد بهای طلای سیاه در هفته گذشته با افت سه‌درصدی به 1 /72 دلار رسید. عامل اصلی افت قیمت نفت برنت عمدتاً مربوط به تقویت انتظارات در خصوص افزایش نرخ بهره بود. چرا که به گفته برخی از اعضای فدرال‌رزرو احتمال آن وجود دارد که نرخ بهره آمریکا دوبار دیگر تا پایان سال 2023 افزایش یابد. همین موضوع سبب شده است نگرانی‌ها در خصوص افت تقاضای نفت افزایش یابد. این در حالی است که به واسطه کاهش ذخایر آمریکا احتمال افت میزان عرضه نفت نیز بسیار بالاست. علاوه بر این، برخی از سیاست‌های محرک اقتصادی در چین نیز امیدوارکننده نبوده و همین امر سبب شده است تا ترس از رکود اقتصادی افزایش یابد. همچنین نفت برنت به دلیل نگرانی‌ها در خصوص بی‌ثباتی سیاسی در روسیه و احتمال کاهش با اختلال در عرضه، با تقاضای خوبی همراه شد. هرچند رشد تقاضای آمریکا در آستانه فصل رانندگی تابستانی نیز افزایش یافته است و تاثیر مثبت خود را بر تقاضای طلای سیاه برجای گذاشته است. آمارهای منتشرشده از اقتصاد آمریکا در روز چهارشنبه حاکی از آن است که بزرگ‌ترین اقتصاد دنیا کمی از فضای رکودی فاصله گرفته و قیمت نفت در ساعات ابتدایی روز چهارشنبه با رشد اندکی همراه شد که بازهم توسط انتظارات از افزایش نرخ بهره سرکوب شد. کاهش عرضه از سوی عربستان و احتمال اختلال در عرضه نفت به دلیل درگیری‌های داخلی روسیه و از سوی دیگر افزایش نرخ بهره آمریکا و تعمیق رکود اقتصادی به‌خصوص اقتصاد چین به عنوان بزرگ‌ترین مصرف‌کننده نفت، فشار دوسویه‌ای را بر قیمت طلای سیاه وارد آورده است.

بازار سرد سکه با افت دماسنج طلا

سکه امامی طی معاملات هفته گذشته از 29 میلیون و 300 هزار تومان به 28 میلیون و 400 هزار تومان کاهش یافته و بازدهی منفی سه‌درصدی را به ثبت رسانده است. قیمت سکه طلا متاثر از دو عامل ریزش قابل‌توجه اونس جهانی طلا و افت نسبی دلار، کاهش قابل‌توجهی را تجربه کرده است. نگاهی به روند معاملات اونس جهانی طلا نشان می‌دهد روند صعودی چشمگیر طلای جهانی از نوامبر تا می به دلیل خوش‌بینی‌ها نسبت به رشد قوی اقتصاد چین و دور شدن بانک‌های مرکزی دنیا از سیاست انقباضی به دلیل کاهش نسبی تورم بود. با توجه به اینکه انتظارات در خصوص داده‌های اقتصادی هفته‌های آینده بسیار ضعیف است، رشد قیمتی برای اونس جهانی طلا در کوتاه‌مدت بسیار سخت خواهد بود. به نظر می‌رسد در صورتی که طلای جهانی نتواند خود را به کانال‌های قیمتی بالاتری برساند و نرخ دلار نوسانات شدیدی را تجربه نکند، سکه طلا می‌تواند اعداد پایین‌تری را به خود دیده و فرصت جدیدی را برای سرمایه‌گذاری فراهم کند. اما در صورتی که تقاضای انباشته دلار، موجبات تحرک شدیدی را در قیمت اسکناس آمریکایی فراهم آورد، قیمت سکه طلا می‌تواند به سقف قبلی خود نزدیک شده یا از آن عبور کند.