ماموریت غیرممکن؟

تصمیم بانک مرکزی ژاپن مبنی بر شلیک چنین گلوله بزرگی در جنگ علیه رکود، نشانه روشنی از این است که «هاروهیکو کورودا» متفکر باپشتوانه و ثابت قدمی نیست؛ و این قدم، بزرگ‌تر از آن است که او بتواند دوباره آماده شود و توپ خود را برای ادامه جنگ پر کند.
بانک مرکزی ژاپن قوی‌ترین بسته محرک پولی دنیا را در اولین دور ریاست کورودا بر این بانک طراحی و تعهد کرده تا 4/1 هزار میلیارد دلار در طول کمتر از دو سال به اقتصاد خود تزریق کند؛ یک قمار بزرگ که ین را بی‌ثبات و در پایین آمدن سود اوراق قرضه رکود جدیدی ثبت خواهد کرد. اینکه بانک مرکزی ژاپن تزریق محرک‌های بعدی را غیر‌محتمل ندانسته، اقتصادش را با یک شوک جدی بازار مثل سقوط ین مواجه می‌کند. مقامات نزدیک به بانک مرکزی می‌گویند نقطه آغاز این کار با یک رقم بسیار بالا در نظر گرفته شده است. هر گام دیگری در آینده نیز باید در داخل چارچوبی باشد که در روز چهارم آوریل پایه‌گذاری شده است. یکی از مقامات ژاپنی که اجازه نداشت به طور عمومی سخن بگوید و در نتیجه نمی‌خواهد هویتش فاش شود، اعتقاد دارد که اکنون دنیا نسبت به دورانی که بانک مرکزی ژاپن اندک‌اندک سیاست‌هایش را اعمال می‌کرد، تغییر زیادی کرده است. از چهارم آوریل بانک مرکزی ژاپن یکباره سیاست جدید در پیش گرفت. بنابراین چیزی با این عنوان که «قدم بعدی چیست» وجود ندارد. این مقام مسوول می‌گوید هیات مدیره بانک مرکزی ژاپن آگاه است که با این سیاست تمام مهمات خود را صرف خواهد کرد اما از روش شوک بزرگ آقای کورودا حمایت می‌کند. روشی که بر این عقیده استوار است که وقتی بانک مرکزی وارد عمل می‌شود باید از تمام منابعش برای حداکثرسازی اثر بازار استفاده کند. با این همه مدیران بانک‌ مرکزی تاکنون استراتژی مشخصی ارائه نداده‌اند که اگر در اثر اتخاذ سیاست بالا بردن نرخ تورم کشور به دو درصد در کمتر از دو سال، ین جهش پیدا کند یا رکود جهانی اقتصاد متکی بر صادرات ژاپن را به عقب و به ورطه رکود بکشاند چه واکنشی نشان خواهند داد. بعضی از بازیگران بازار هنوز منتظرند تا اگر گزارش سه‌ماهه این نهاد از پیش‌بینی قیمت‌ها و اقتصاد بلندمدت نشان دهد که تورم دو‌درصدی همچنان دور از دسترس است، بانک مرکزی برای ارائه تسهیلات بیشتر در ماه اکتبر تحت فشار قرار بگیرد. اما این مقام مسوول می‌گوید بانک مرکزی تحت ریاست کورودا به گزارش‌های فصلی به عنوان کلیدهای محرک برای اعمال سیاست‌ها اعتقاد ندارد.

منش فدارال‌رزرو
هاروهیکو کورودا روشن ساخته که بسته محرک دومی در آینده نزدیک وجود نخواهد داشت. او چهارم آوریل به خبرنگاران اعلام کرد بانک مرکزی تمام گام‌های ممکن را که احتمال دارد به ذهن خطور کند، برداشته است. او همچنین مسیر معمول بانک مرکزی ژاپن را که در صورت به مخاطره افتادن شرایط اقتصادی از اقدامات تسهیلی استفاده می‌کرد تغییر داده و به جای آن اعلام کرد هرگاه احساس نیاز شود در سیاست خود «تعدیل» را مدنظر قرار خواهد داد. یعنی ساختار جدید تنها پیچیدگی بیشتری نسبت به قبل خواهد داشت و خبری از یکسری سیاست‌های منظم برای تغییر نیست. در مورد آینده سیاست بانک مرکزی ژاپن تنها کلمه تعدیل به کار برده شده است.
برخی تحلیلگران بر این باورند که روش کورودا شبیه روشی است که بن برنانکی رئیس فدرال‌رزرو ایالات متحده در پیش گرفته است. برنانکی استفاده از محرک شوک بزرگ را آغاز کرد، اثرات آن را در طول یک مدت شش‌ماهه و بیشتر تحت نظر گرفت و هرگاه احساس نیاز کرد یک برنامه بزرگ دیگر را به راه انداخت. تفاوت روش فدرال‌رزرو با آنچه بانک مرکزی ژاپن در چهارم آوریل شروع کرد این است که نهاد ژاپنی راه‌های بسیار اندکی برای افزایش خرید سرمایه برای خود باقی گذاشته است. بانک مرکزی ژاپن محدودیت‌ دوره اوراق قرضه دولت را برداشت. این نهاد قرار است 5/7 هزار میلیارد ین (78 میلیارد دلار) از اوراق قرضه را در هر ماه بخرد. حدود 70 درصد اوراق در بازارها فروخته خواهد شد. متراکم کردن اعداد در برنامه بانک مرکزی ژاپن نشان داد این میزان حداکثر مقداری است که این نهاد در واقع قدرت خرید آن را دارد. یعنی بعید است که در آینده در خرید اوراق قرضه شاهد افزایش باشیم. بانک مرکزی همچنین خرید صندوق‌های قابل معامله در بازار سهام و صندوق‌های تضمین املاک را افزایش داده است. برخی تحلیلگران انتظار دارند اگر این نهاد به فکر تسهیل مجدد فضا باشد، خرید دارایی‌های پرریسک را افزایش دهد. با توجه به اینکه بازار این قبیل دارایی‌ها در ژاپن نسبتاً کوچک است بانک مرکزی قادر نخواهد بود که به اثراتی مشابه آنچه ایالات متحده رسیده، دست یابد. خرید چنین دارایی‌هایی باعث خواهد شد ترازنامه این نهاد زیان‌های قابل‌توجهی را نشان دهد چرا که قیمت این دارایی‌ها بسیار متغیرتر از اوراق قرضه است. بانک مرکزی ژاپن ضرورتاً در حال هل دادن سرمایه‌گذاران به بیرون از بازار اوراق قرضه و اجبار آنان برای قرار دادن سرمایه‌هایشان در مکانی دیگر است. این سخنی است که «آیزورو کاتو» اقتصاددان ارشد موسسه پژوهشی توتان در توکیو می‌گوید. او معتقد است برنامه بانک مرکزی به شدت در حال برهم زدن نظم بازارهاست. این هزینه‌ای است که بانک مرکزی تصمیم گرفته آن را بپردازد. اما در آینده چه اتفاقی خواهد افتاد؟ هیچ انتخاب دیگری برای بانک مرکزی ژاپن باقی نخواهد ماند.
منبع: رویترز