تاریخ انتشار:
تاثیر تحریم‌ها و سختگیری دولت قطر در ورود اتباع خارجی در گفت و گو با سفیر ایران در قطر
ایرانی‌ها فقیرترین قشر خارجی قطر
هفته گذشته هیاتی 15نفره از اتاق بازرگانی تهران در سفر به قطر ضمن دیدار با مقامات بخش خصوصی و دولتی این کشور به بررسی امکان زمینه‌های همکاری دو کشور پرداخت. «محمدجواد آسایش‌زارچی» که هم‌اکنون به عنوان سفیر ایران در دوحه مشغول فعالیت است در گفت‌و‌گویی به بررسی بسترهای فعالیت تجار ایرانی و مشکلات پیش روی آنها پرداخت. وی در خلال گفته‌های خود از بازی‌های سیاسی طرف قطری در برخورد با فعالان اقتصادی کشورمان و همچنین وضعیت اسفناک کارگران ایرانی خبر داد.
ایران و قطر از دیرباز مناسبات خوبی در بسیاری از زمینه‌ها داشته‌اند؛ در مباحث سیاسی، اقتصادی و حتی فرهنگی اما با قوت گرفتن بحث تحریم‌ها و همچنین قرارگیری تهران و دوحه در جبهه موافقان و مخالفان اسد این مناسبات به سردی گرایید. هرچند که به نظر می‌رسد با روی کار آمدن دولت جدید ایران و البته «شیخ تمیم بن حمد بن خلیفه آل‌ثانی» در قطر تغییری اساسی در سیاست‌های دو کشور به وجود آمده است.
بله، همان‌طور که شما نیز اشاره کردید ایران و قطر همیشه روابط درخور توجهی داشته‌اند. پس از روی کار آمدن امیر جدید این کشور نیز مناسبات خوب دو کشور همچنان به قوت خود باقی است. در سفری که وزیر امور خارجه سابق به دوحه داشتند نیز بر لزوم بسترسازی برای ارتقای مناسبات تاکید شد. حتی پیش از برگزاری مراسم تنفیذ و تحلیف جناب آقای روحانی «شیخ تمیم بن حمد بن خلیفه آل‌ثانی» در تماس تلفنی با ایشان روی کار آمدن دولتی اعتدالگرا در ایران را در راستای ارتقای مناسبات دوجانبه عنوان کرد. قطری‌ها خشنودی خود برای بهبود روابط با ایران را با فرستادن وزیر فرهنگ خود به مراسم تحلیف رئیس‌جمهور جدید ایران نشان دادند. البته من فراز و نشیب‌های روابط دو کشور را در موضوعاتی مانند منازعات داخلی سوریه کتمان نمی‌کنم اما امیدوارم با قوت گرفتن خواست دو کشور در ارتقای مناسبات‌شان این روند نیز تصحیح شود.
اما با این وجود حجم مبادلات اقتصادی دو کشور از سال 86 به بعد روند نزولی داشته است. میزان مبادلات اقتصادی ما با قطر در سال84، 107 میلیون دلار و در سال 1386، 143 میلیون دلار بود اما از سال 1386 به بعد این ارقام در سراشیبی قرار گرفت و در سال 1389، به 90 میلیون دلار و در سال 1391 به 84 میلیون دلار رسید. آیا روابط اقتصادی ما با قطر تنها دستخوش اعمال تحریم‌ها بود؟
متاسفانه حجم مبادلات اقتصادی ما با قطر در سال‌های اخیر سیر نزولی داشته است که امیدواریم با سفر اخیر هیات اتاق بازرگانی تهران و مذاکراتی که جناب آقایان آل‌اسحاق و میرمحمد صادقی با وزیر اقتصاد و تجارت قطر و همچنین اعضای اتاق بازرگانی این کشور داشتند در مسیری درست قرار گیرد و منتهی به نتایج قابل قبولی شود. البته همان‌طور که به آن اشاره کردید، قطری‌ها بخشی از مشکلات پیش روی ارتقای روابط اقتصادی را به دلیل اعمال تحریم‌ها می‌دانند و بخشی نیز به جهت مسائل دیگری است.
یعنی تنها به جهت اعمال تحریم‌هاست که بانک مرکزی قطر هرگونه تامین مالی مبادلات بازرگانی با ایران را ممنوع اعلام کرده است؟
بله، همین‌طور است.
این ممنوعیت‌ها همچنان به قوت خود باقی است؟
بازرگانان ایرانی همچنان در تامین مالی مبادلات بازرگانی خود با مشکلاتی مواجه هستند. متاسفانه در حال حاضر بانک صادرات به عنوان نخستین بانک ایرانی که اقدام به گشایش شعبه خود در قطر کرد با مشکلات فراوانی مواجه است. با وجود آنکه این بانک مشتری‌های زیادی در قطر دارد اما بانک مرکزی قطر ممنوعیتی بر فعالیت‌های آن اعمال کرده است که هم‌اکنون نیز وجود دارد.
جنابعالی به عنوان عالی رتبه‌ترین مقام ایرانی در قطر آیا اقدامی در راستای کاهش این تحریم‌ها انجام داده‌اید؟
بله، مذاکراتی با امیر و نخست‌وزیر قطر صورت گرفته است. علاوه بر این جناب آقای ظریف نیز در حاشیه نشست مجمع عمومی سازمان ملل در دیدار با وزیر امور خارجه قطر، گفت‌و‌گوهایی نسبت به بهبود اوضاع و گشایش در روابط اقتصادی دو کشور انجام داده که البته هنوز تغییری حاصل نشده است.
جالب است که با وجود همراهی قطر با کشورهای غربی در اعمال تحریم‌های یکجانبه علیه ایران از بعد از انقلاب همیشه تراز تجاری دو کشور به نفع قطری‌ها سنگینی می‌کرده است. یعنی اگر تا پیش از انقلاب سال 1357 صادرات ایران به قطر بر وارداتش پیشی می‌گرفت از سال 1358 به بعد این قطری‌ها بودند که در موضوع صادرات به ایران حرفی برای گفتن داشتند.
معتقدم اصلی‌ترین مشکل ما با قطری‌ها در بحث صادرات، مربوط به محدودیت‌های ایران در بحث حمل و نقل است. توقف فعالیت خط کشتیرانی ایران و قطر در کنار افزایش نرخ سودهای جابه‌جایی بار از بارزترین دلایل کاهش حجم صادرات ما به این کشور است چرا که کشتی‌هایی که در گذشته به ایران می‌آمدند با یک حساب سرانگشتی دیگر منفعتی در کار خود نمی‌بینند. علاوه بر این پارامترهای دیگری چون بالا رفتن قیمت سوخت در ایران نیز در کاهش مبادلات تجاری ما با قطر تاثیرگذار بوده است. برای رونق گرفتن تجارت ایران و قطر باید حمل و نقل دریایی دو کشور توسعه پیدا کند. باید سوخت ارزان در اختیار صنعت حمل و نقل دریایی ایران قرار گیرد تا برای تجار صرفه اقتصادی داشته باشد که به قطر کالا صادر کنند.
آیا علاوه بر مشکل سوخت موضوعات دیگری نیز در کاهش صادرات ما به قطر تاثیرگذار بوده است؟
بله، دولت قطر در صدور ویزا نیز سختگیری می‌کند. یعنی به گونه‌ای عمل می‌کند که امکان تردد افراد در این کشور به راحتی وجود ندارد. نخستین شرط تجار و معامله‌گران برای سرمایه‌گذاری راحتی در رفت و آمد است و بالطبع اگر این امکان وجود نداشته باشد حجم معاملات کاهش می‌یابد.
این سختگیری تنها برای اتباع ایرانی است یا تمام کسانی که به قطر سفر می‌کنند با این مشکل مواجه هستند؟
این سختگیری برای تمامی افراد است؛ اما کار برای ایرانی‌ها اندکی دشوارتر است.
پس با این وجود ما نمی‌توانیم برنامه‌ای برای صدور نیروی کار متخصص به کشور قطر داشته باشیم. مثلاً الان که قطری‌ها در حال آماده‌سازی سازوکار برگزاری جام جهانی2022 در کشورشان هستند ما با صدور نیروی متخصص در بخش فنی - مهندسی و خدماتی بخشی از کار را بر عهده گیریم یا با شرکت در مناقصه‌های این رویداد بزرگ، تجارب نیروهای متخصص خود را به خدمت گیریم.
بله، ما می‌توانیم در بخش فنی- مهندسی و خدماتی با طرف قطری همکاری کنیم که البته رایزنی‌هایی نیز در این زمینه صورت گرفته است.
آقای دکتر، رایزنی‌های صورت‌گرفته را برایمان تشریح می‌کنید؟ صدور نیروی کار به کشورهای متقاضی از سالیان دور در برخی از دستگاه‌های مربوطه مطرح بوده اما هیچ‌گاه به سرانجام نرسیده است.
طبعاً نیروی کار ایرانی تنها برای کار به این کشور می‌آید و پس از اتمام دوره فعالیتش باید به کشور بازگردد. اما همان‌طور که پیش از این نیز گفتم به دلیل مشکلات اقامتی و همچنین موضوعاتی که پیرامون صدور روادید برای ایرانی‌ها وجود دارد آمدن به قطر بسیار سخت است و در همین رابطه شما باید مشکلات مالی و بانکی را که از حیث اعمال تحریم‌هاست نیز به آن اضافه کنید.
مگر نیروی کار ما هم تحریم شده است؟
نیروی کار ایرانی تحریم نشده است اما ما باید با توافق طرف قطری نیروی کار خود را راهی دوحه کنیم. زمانی که توافقی در آن سو وجود نداشته باشد که ما نمی‌توانیم سرخود اقدام کنیم.
یعنی طرف قطری تمایلی به استفاده از نیروی کار ایرانی ندارد؟
تمایل چندانی وجود ندارد. آن هم به دلیل مشکلاتی است که در آمد و شد نیروی کار خارجی در قطر وجود دارد.
اما ایرانی‌ها از سال 1370 به صورت خرد در بندر دوحه بازاری را برای فروش کالاهای خود ایجاد کرده‌اند. یعنی به نظر نمی‌رسد با مشکلی در رفت و آمد مواجه باشند.
اما این مشکل وجود دارد.
کار این افراد در قطر چیست؟ می‌توان عملکردشان را در راستای افزایش حجم مبادلات اقتصادی دو کشور موثر دانست؟
آنها در قالب تجارت خرد و سنتی در قطر فعالیت می‌کنند. متاسفانه ایرانی‌های حاضر در قطر برخلاف بیشتر کشورهای حوزه حاشیه خلیج فارس از قشر کارگر و ضعیف جامعه هستند که نه بیمه دارند و نه بازنشستگی. علاوه بر این حقوق خوبی هم دریافت نمی‌کنند. وزارت کار ایران باید برای بهبود وضعیت این افراد چاره‌جویی کند.
یعنی در توافقنامه‌ای با طرف قطری بحث بیمه و بازنشستگی‌شان را پیگیری کند؟
خیر، منظورم این است که با انعقاد توافقنامه‌ای نیروی کار مورد نیاز طرف قطری را به این کشور اعزام کند اما بیمه و شرایط بازنشستگی را نیز در داخل کشور برای آنها در نظر گیرد. بر اساس قوانین قطر کارگران خارجی شاغل در این کشور پس از 60سالگی باید قطر را ترک کنند. متاسفانه بیشتر این افراد تمام عمر خود را به کارگری می‌پردازند و در سنین پیری هم که از اینجا اخراج می‌شوند نه بیمه‌ای دارند و نه حقوق بازنشستگی. ایرانی‌های شاغل در قطر مشکلاتی دارند که در هیچ کشور دیگری نمی‌توانید مشابه آن را پیدا کنید.
مثلاً چه مشکلاتی؟
آنها برخلاف ایرانی‌های دیگر کشورهای عربی وضع مالی خوبی ندارند. به طور مثال در کشورهایی نظیر امارات و کویت حداقل 30 درصد از ایرانی‌ها وضعیت مالی خوبی دارند اما این آمار در قطر تقریباً صفر درصد است. در کشورهای دیگر شاید ایرانی‌هایی که وضع مالی خوبی دارند بتوانند از دیگر هموطنان‌شان حمایت کنند اما در قطر کسی توان مالی حمایت از دیگری را ندارد. اگر هم باشد در حدود سه یا چهار درصد است. علاوه بر این آمد و شد این افراد به قطر نیز به راحتی امکان‌پذیر نیست.
اما قطر یکی از کشورهای ثروتمند و متمول جهان است که درآمد سرانه مردم آن در جهان مثال‌زدنی است.
اما ایرانی‌ها اصلاً وضعیت خوبی در این کشور ندارند.
یعنی بحث سرمایه‌گذاری ایرانی‌ها در این کشور کم بوده است یا اصلاً حقوقی که به کارگر ایرانی پرداخت می‌شود، کم است.
به لحاظ ساختاری، ایرانی‌های شاغل در قطر اکثراً کم‌سواد هستند و به کارهای رده پایین می‌پردازند، ایرانی که به دنبال رشد اقتصادی باشد اینجا کم است. شاید هم شرایط جامعه قطری به گونه‌ای است که ایرانی‌ها امکان رشد و شکوفایی در آن را ندارند.
قوانین قطری این امکان را از ایرانی‌ها سلب می‌کند؟
قوانین نوشته‌شده‌ای در این زمینه وجود ندارد اما به صورت عرفی امکانی برای پیشرفت ایرانی‌ها مهیا نیست. مثلاً ما در دوحه مدرسه‌ای داریم که با حمایت سفارت ایران تامین مالی می‌شود؛ اما با این وجود بعضی از دانش‌آموزان ایرانی به قدری فقیر هستند که نمی‌توانند هزینه آمد و شد خود را بپردازند.
مگر فردی که در قطر متولد می‌شود شهروند این کشور نیست؟ مگر دولت قطر نباید هزینه‌های تحصیلی او را متقبل شود؟
نه، اینجا از این خبرها نیست. اگر فردی در مدرسه اعراب تحصیل کند هزینه‌های او را می‌پردازند اما هزینه تحصیل در مدرسه ایرانی‌ها بر عهده خود دانش‌آموز و دولت ایران است.
آقای سفیر کشور قطر چه زمینه‌هایی برای سرمایه‌گذاری و همکاری با ایران دارد که تجار و بازرگانان کشورمان بخواهند در آن سرمایه‌گذاری کنند.
قطر کشوری است که تنها 25 درصد جمعیتش قطری هستند و در همه زمینه‌ها از نیروی کار خارجی استفاده می‌کند. اینجا نیروی کار هندی و نپالی از قطری بیشتر است. ما می‌توانیم در زمینه صدور نیروی خدماتی هم در قطر سرمایه‌گذاری کنیم اما همان‌طور که گفتم هنوز زمینه‌ای برای ساماندهی فعالیت کارگر ایرانی در قطر وجود ندارد.
زمینه را شما باید شناسایی کنید. یعنی سفارت ایران به عنوان تنها نماینده سیاسی و اقتصادی کشور ایران در قطر باید مشاوره‌های مورد نظر را در اختیار تجار قرار دهد.
قطعاً همین‌طور است اما با وجود شرکت‌های آمریکایی، انگلیسی، فرانسوی و حتی آفریقایی رقابت در قطر بسیار دشوار است. البته نباید تاثیر موضوعات سیاسی را نیز نادیده بگیریم. اگر ما بتوانیم بر اساس نقشه راهی که آقای روحانی ترسیم کرده است، حرکت کنیم می‌توانیم به کاهش تدریجی تحریم‌ها و به دنبال آن رونق حضور تجار و بازرگان ایرانی در تمامی کشورها از جمله قطر امیدوار باشیم.
آقای سفیر ایران و قطر در یک حوزه گازی مشترک اختلاف نظراتی با هم دارند. سال‌هاست که قطری‌ها به صورت یکجانبه برداشت از حوزه گازی پارس جنوبی را آغاز کرده‌اند و درصدد افزایش میزان برداشت خود نیز هستند اما ایرانی‌ها به جهت اعمال تحریم‌ها امکان برداشت مناسب از این حوزه گازی را نداشته‌اند.
بر اساس قوانین بین‌المللی ما امکان اعتراض به این اقدام قطری‌ها را نداریم چرا که آنها می‌گویند شما نیز برداشت خود را داشته باشید. من امیدوار به تحقق وعده‌های آقای زنگنه نسبت به حضور شرکت‌های بزرگ گازی و نفتی در ایران هستم تا ما نیز بتوانیم برداشت مناسبی از حوزه گازی پارس جنوبی داشته باشیم. این حوزه گازی منبع عظیم اقتصادی برای ایران است. ما با هیچ‌کدام از همسایگان‌مان منبع اقتصادی به این حجم و گستردگی نداریم و باید با حداکثر توان از آن بهره‌برداری کنیم تا شاید بتوانیم مقداری از آنچه در این سال‌ها باید مورد استفاده قرار می‌دادیم، را برداشت کنیم.
ایران و قطر از دیرباز مناسبات خوبی در بسیاری از زمینه‌ها داشته‌اند؛ در مباحث سیاسی، اقتصادی و حتی فرهنگی اما با قوت گرفتن بحث تحریم‌ها و همچنین قرارگیری تهران و دوحه در جبهه موافقان و مخالفان اسد این مناسبات به سردی گرایید. هرچند که به نظر می‌رسد با روی کار آمدن دولت جدید ایران و البته «شیخ تمیم بن حمد بن خلیفه آل‌ثانی» در قطر تغییری اساسی در سیاست‌های دو کشور به وجود آمده است.
بله، همان‌طور که شما نیز اشاره کردید ایران و قطر همیشه روابط درخور توجهی داشته‌اند. پس از روی کار آمدن امیر جدید این کشور نیز مناسبات خوب دو کشور همچنان به قوت خود باقی است. در سفری که وزیر امور خارجه سابق به دوحه داشتند نیز بر لزوم بسترسازی برای ارتقای مناسبات تاکید شد. حتی پیش از برگزاری مراسم تنفیذ و تحلیف جناب آقای روحانی «شیخ تمیم بن حمد بن خلیفه آل‌ثانی» در تماس تلفنی با ایشان روی کار آمدن دولتی اعتدالگرا در ایران را در راستای ارتقای مناسبات دوجانبه عنوان کرد. قطری‌ها خشنودی خود برای بهبود روابط با ایران را با فرستادن وزیر فرهنگ خود به مراسم تحلیف رئیس‌جمهور جدید ایران نشان دادند. البته من فراز و نشیب‌های روابط دو کشور را در موضوعاتی مانند منازعات داخلی سوریه کتمان نمی‌کنم اما امیدوارم با قوت گرفتن خواست دو کشور در ارتقای مناسبات‌شان این روند نیز تصحیح شود.
اما با این وجود حجم مبادلات اقتصادی دو کشور از سال 86 به بعد روند نزولی داشته است. میزان مبادلات اقتصادی ما با قطر در سال84، 107 میلیون دلار و در سال 1386، 143 میلیون دلار بود اما از سال 1386 به بعد این ارقام در سراشیبی قرار گرفت و در سال 1389، به 90 میلیون دلار و در سال 1391 به 84 میلیون دلار رسید. آیا روابط اقتصادی ما با قطر تنها دستخوش اعمال تحریم‌ها بود؟
متاسفانه حجم مبادلات اقتصادی ما با قطر در سال‌های اخیر سیر نزولی داشته است که امیدواریم با سفر اخیر هیات اتاق بازرگانی تهران و مذاکراتی که جناب آقایان آل‌اسحاق و میرمحمد صادقی با وزیر اقتصاد و تجارت قطر و همچنین اعضای اتاق بازرگانی این کشور داشتند در مسیری درست قرار گیرد و منتهی به نتایج قابل قبولی شود. البته همان‌طور که به آن اشاره کردید، قطری‌ها بخشی از مشکلات پیش روی ارتقای روابط اقتصادی را به دلیل اعمال تحریم‌ها می‌دانند و بخشی نیز به جهت مسائل دیگری است.
یعنی تنها به جهت اعمال تحریم‌هاست که بانک مرکزی قطر هرگونه تامین مالی مبادلات بازرگانی با ایران را ممنوع اعلام کرده است؟
بله، همین‌طور است.
این ممنوعیت‌ها همچنان به قوت خود باقی است؟
بازرگانان ایرانی همچنان در تامین مالی مبادلات بازرگانی خود با مشکلاتی مواجه هستند. متاسفانه در حال حاضر بانک صادرات به عنوان نخستین بانک ایرانی که اقدام به گشایش شعبه خود در قطر کرد با مشکلات فراوانی مواجه است. با وجود آنکه این بانک مشتری‌های زیادی در قطر دارد اما بانک مرکزی قطر ممنوعیتی بر فعالیت‌های آن اعمال کرده است که هم‌اکنون نیز وجود دارد.
جنابعالی به عنوان عالی رتبه‌ترین مقام ایرانی در قطر آیا اقدامی در راستای کاهش این تحریم‌ها انجام داده‌اید؟
بله، مذاکراتی با امیر و نخست‌وزیر قطر صورت گرفته است. علاوه بر این جناب آقای ظریف نیز در حاشیه نشست مجمع عمومی سازمان ملل در دیدار با وزیر امور خارجه قطر، گفت‌و‌گوهایی نسبت به بهبود اوضاع و گشایش در روابط اقتصادی دو کشور انجام داده که البته هنوز تغییری حاصل نشده است.
جالب است که با وجود همراهی قطر با کشورهای غربی در اعمال تحریم‌های یکجانبه علیه ایران از بعد از انقلاب همیشه تراز تجاری دو کشور به نفع قطری‌ها سنگینی می‌کرده است. یعنی اگر تا پیش از انقلاب سال 1357 صادرات ایران به قطر بر وارداتش پیشی می‌گرفت از سال 1358 به بعد این قطری‌ها بودند که در موضوع صادرات به ایران حرفی برای گفتن داشتند.
معتقدم اصلی‌ترین مشکل ما با قطری‌ها در بحث صادرات، مربوط به محدودیت‌های ایران در بحث حمل و نقل است. توقف فعالیت خط کشتیرانی ایران و قطر در کنار افزایش نرخ سودهای جابه‌جایی بار از بارزترین دلایل کاهش حجم صادرات ما به این کشور است چرا که کشتی‌هایی که در گذشته به ایران می‌آمدند با یک حساب سرانگشتی دیگر منفعتی در کار خود نمی‌بینند. علاوه بر این پارامترهای دیگری چون بالا رفتن قیمت سوخت در ایران نیز در کاهش مبادلات تجاری ما با قطر تاثیرگذار بوده است. برای رونق گرفتن تجارت ایران و قطر باید حمل و نقل دریایی دو کشور توسعه پیدا کند. باید سوخت ارزان در اختیار صنعت حمل و نقل دریایی ایران قرار گیرد تا برای تجار صرفه اقتصادی داشته باشد که به قطر کالا صادر کنند.
آیا علاوه بر مشکل سوخت موضوعات دیگری نیز در کاهش صادرات ما به قطر تاثیرگذار بوده است؟
بله، دولت قطر در صدور ویزا نیز سختگیری می‌کند. یعنی به گونه‌ای عمل می‌کند که امکان تردد افراد در این کشور به راحتی وجود ندارد. نخستین شرط تجار و معامله‌گران برای سرمایه‌گذاری راحتی در رفت و آمد است و بالطبع اگر این امکان وجود نداشته باشد حجم معاملات کاهش می‌یابد.
این سختگیری تنها برای اتباع ایرانی است یا تمام کسانی که به قطر سفر می‌کنند با این مشکل مواجه هستند؟
این سختگیری برای تمامی افراد است؛ اما کار برای ایرانی‌ها اندکی دشوارتر است.
پس با این وجود ما نمی‌توانیم برنامه‌ای برای صدور نیروی کار متخصص به کشور قطر داشته باشیم. مثلاً الان که قطری‌ها در حال آماده‌سازی سازوکار برگزاری جام جهانی2022 در کشورشان هستند ما با صدور نیروی متخصص در بخش فنی - مهندسی و خدماتی بخشی از کار را بر عهده گیریم یا با شرکت در مناقصه‌های این رویداد بزرگ، تجارب نیروهای متخصص خود را به خدمت گیریم.
بله، ما می‌توانیم در بخش فنی- مهندسی و خدماتی با طرف قطری همکاری کنیم که البته رایزنی‌هایی نیز در این زمینه صورت گرفته است.
آقای دکتر، رایزنی‌های صورت‌گرفته را برایمان تشریح می‌کنید؟ صدور نیروی کار به کشورهای متقاضی از سالیان دور در برخی از دستگاه‌های مربوطه مطرح بوده اما هیچ‌گاه به سرانجام نرسیده است.
طبعاً نیروی کار ایرانی تنها برای کار به این کشور می‌آید و پس از اتمام دوره فعالیتش باید به کشور بازگردد. اما همان‌طور که پیش از این نیز گفتم به دلیل مشکلات اقامتی و همچنین موضوعاتی که پیرامون صدور روادید برای ایرانی‌ها وجود دارد آمدن به قطر بسیار سخت است و در همین رابطه شما باید مشکلات مالی و بانکی را که از حیث اعمال تحریم‌هاست نیز به آن اضافه کنید.
مگر نیروی کار ما هم تحریم شده است؟
نیروی کار ایرانی تحریم نشده است اما ما باید با توافق طرف قطری نیروی کار خود را راهی دوحه کنیم. زمانی که توافقی در آن سو وجود نداشته باشد که ما نمی‌توانیم سرخود اقدام کنیم.
یعنی طرف قطری تمایلی به استفاده از نیروی کار ایرانی ندارد؟
تمایل چندانی وجود ندارد. آن هم به دلیل مشکلاتی است که در آمد و شد نیروی کار خارجی در قطر وجود دارد.
اما ایرانی‌ها از سال 1370 به صورت خرد در بندر دوحه بازاری را برای فروش کالاهای خود ایجاد کرده‌اند. یعنی به نظر نمی‌رسد با مشکلی در رفت و آمد مواجه باشند.
اما این مشکل وجود دارد.
کار این افراد در قطر چیست؟ می‌توان عملکردشان را در راستای افزایش حجم مبادلات اقتصادی دو کشور موثر دانست؟
آنها در قالب تجارت خرد و سنتی در قطر فعالیت می‌کنند. متاسفانه ایرانی‌های حاضر در قطر برخلاف بیشتر کشورهای حوزه حاشیه خلیج فارس از قشر کارگر و ضعیف جامعه هستند که نه بیمه دارند و نه بازنشستگی. علاوه بر این حقوق خوبی هم دریافت نمی‌کنند. وزارت کار ایران باید برای بهبود وضعیت این افراد چاره‌جویی کند.
یعنی در توافقنامه‌ای با طرف قطری بحث بیمه و بازنشستگی‌شان را پیگیری کند؟
خیر، منظورم این است که با انعقاد توافقنامه‌ای نیروی کار مورد نیاز طرف قطری را به این کشور اعزام کند اما بیمه و شرایط بازنشستگی را نیز در داخل کشور برای آنها در نظر گیرد. بر اساس قوانین قطر کارگران خارجی شاغل در این کشور پس از 60سالگی باید قطر را ترک کنند. متاسفانه بیشتر این افراد تمام عمر خود را به کارگری می‌پردازند و در سنین پیری هم که از اینجا اخراج می‌شوند نه بیمه‌ای دارند و نه حقوق بازنشستگی. ایرانی‌های شاغل در قطر مشکلاتی دارند که در هیچ کشور دیگری نمی‌توانید مشابه آن را پیدا کنید.
مثلاً چه مشکلاتی؟
آنها برخلاف ایرانی‌های دیگر کشورهای عربی وضع مالی خوبی ندارند. به طور مثال در کشورهایی نظیر امارات و کویت حداقل 30 درصد از ایرانی‌ها وضعیت مالی خوبی دارند اما این آمار در قطر تقریباً صفر درصد است. در کشورهای دیگر شاید ایرانی‌هایی که وضع مالی خوبی دارند بتوانند از دیگر هموطنان‌شان حمایت کنند اما در قطر کسی توان مالی حمایت از دیگری را ندارد. اگر هم باشد در حدود سه یا چهار درصد است. علاوه بر این آمد و شد این افراد به قطر نیز به راحتی امکان‌پذیر نیست.
اما قطر یکی از کشورهای ثروتمند و متمول جهان است که درآمد سرانه مردم آن در جهان مثال‌زدنی است.
اما ایرانی‌ها اصلاً وضعیت خوبی در این کشور ندارند.
یعنی بحث سرمایه‌گذاری ایرانی‌ها در این کشور کم بوده است یا اصلاً حقوقی که به کارگر ایرانی پرداخت می‌شود، کم است.
به لحاظ ساختاری، ایرانی‌های شاغل در قطر اکثراً کم‌سواد هستند و به کارهای رده پایین می‌پردازند، ایرانی که به دنبال رشد اقتصادی باشد اینجا کم است. شاید هم شرایط جامعه قطری به گونه‌ای است که ایرانی‌ها امکان رشد و شکوفایی در آن را ندارند.
قوانین قطری این امکان را از ایرانی‌ها سلب می‌کند؟
قوانین نوشته‌شده‌ای در این زمینه وجود ندارد اما به صورت عرفی امکانی برای پیشرفت ایرانی‌ها مهیا نیست. مثلاً ما در دوحه مدرسه‌ای داریم که با حمایت سفارت ایران تامین مالی می‌شود؛ اما با این وجود بعضی از دانش‌آموزان ایرانی به قدری فقیر هستند که نمی‌توانند هزینه آمد و شد خود را بپردازند.
مگر فردی که در قطر متولد می‌شود شهروند این کشور نیست؟ مگر دولت قطر نباید هزینه‌های تحصیلی او را متقبل شود؟
نه، اینجا از این خبرها نیست. اگر فردی در مدرسه اعراب تحصیل کند هزینه‌های او را می‌پردازند اما هزینه تحصیل در مدرسه ایرانی‌ها بر عهده خود دانش‌آموز و دولت ایران است.
آقای سفیر کشور قطر چه زمینه‌هایی برای سرمایه‌گذاری و همکاری با ایران دارد که تجار و بازرگانان کشورمان بخواهند در آن سرمایه‌گذاری کنند.
قطر کشوری است که تنها 25 درصد جمعیتش قطری هستند و در همه زمینه‌ها از نیروی کار خارجی استفاده می‌کند. اینجا نیروی کار هندی و نپالی از قطری بیشتر است. ما می‌توانیم در زمینه صدور نیروی خدماتی هم در قطر سرمایه‌گذاری کنیم اما همان‌طور که گفتم هنوز زمینه‌ای برای ساماندهی فعالیت کارگر ایرانی در قطر وجود ندارد.
زمینه را شما باید شناسایی کنید. یعنی سفارت ایران به عنوان تنها نماینده سیاسی و اقتصادی کشور ایران در قطر باید مشاوره‌های مورد نظر را در اختیار تجار قرار دهد.
قطعاً همین‌طور است اما با وجود شرکت‌های آمریکایی، انگلیسی، فرانسوی و حتی آفریقایی رقابت در قطر بسیار دشوار است. البته نباید تاثیر موضوعات سیاسی را نیز نادیده بگیریم. اگر ما بتوانیم بر اساس نقشه راهی که آقای روحانی ترسیم کرده است، حرکت کنیم می‌توانیم به کاهش تدریجی تحریم‌ها و به دنبال آن رونق حضور تجار و بازرگان ایرانی در تمامی کشورها از جمله قطر امیدوار باشیم.
آقای سفیر ایران و قطر در یک حوزه گازی مشترک اختلاف نظراتی با هم دارند. سال‌هاست که قطری‌ها به صورت یکجانبه برداشت از حوزه گازی پارس جنوبی را آغاز کرده‌اند و درصدد افزایش میزان برداشت خود نیز هستند اما ایرانی‌ها به جهت اعمال تحریم‌ها امکان برداشت مناسب از این حوزه گازی را نداشته‌اند.
بر اساس قوانین بین‌المللی ما امکان اعتراض به این اقدام قطری‌ها را نداریم چرا که آنها می‌گویند شما نیز برداشت خود را داشته باشید. من امیدوار به تحقق وعده‌های آقای زنگنه نسبت به حضور شرکت‌های بزرگ گازی و نفتی در ایران هستم تا ما نیز بتوانیم برداشت مناسبی از حوزه گازی پارس جنوبی داشته باشیم. این حوزه گازی منبع عظیم اقتصادی برای ایران است. ما با هیچ‌کدام از همسایگان‌مان منبع اقتصادی به این حجم و گستردگی نداریم و باید با حداکثر توان از آن بهره‌برداری کنیم تا شاید بتوانیم مقداری از آنچه در این سال‌ها باید مورد استفاده قرار می‌دادیم، را برداشت کنیم.
دیدگاه تان را بنویسید