چهار درصد به احترام زندگی

بر اساس توافق صورت‌گرفته، ایران برای کاهش انتشار گازهای گلخانه‌ای به‌طور داوطلبانه چهار درصد بدون شرط و هشت درصد به صورت مشروط متعهد شده است. دو روز 21 و 22 آوریل 2016 مصادف با دوم و سوم اردیبهشت‌ماه سال 1395 برای اجرای این مراسم امضا اختصاص یافته بود تا کشورهای علاقه‌مند به الحاق توافقنامه پاریس، در سطح مناسب برای امضا حاضر شوند. هیات وزیران اواخر فروردین‌ماه امسال مصوبه‌ای داشت و در آن به محمدجواد ظریف وزیر امور خارجه ماموریت داد تا در مراسم امضا، به نمایندگی از ایران حضور یافته و با امضای خود تمایل به الحاق و پذیرش توافقنامه پاریس را اعلام کند. در آن دو روز 176 کشور از 196 عضو کنوانسیون تغییرات آب و هوا در سطوح روسای جمهور، نخست‌وزیران و وزرای خارجه و محیط زیست شرکت کرده و تمایل خود به پیوستن به مفاد این توافقنامه را اعلام کردند که جمهوری اسلامی ایران نیز در زمره این 178 کشور قرار گرفت. در گام دوم دولت لایحه‌ای تنظیم کرد که دربرگیرنده محتوای توافقنامه پاریس باشد که پیش‌نویس لایحه‌ای که تنظیم شده بود 23 تیر در هیات وزیران به تصویب رسید. حالا این لایحه نیازمند تصویب در مجلس است تا پس از بررسی‌های لازم در کمیسیون‌های مختلف در صحن علنی به تصویب نمایندگان برسد. بر اساس توافقنامه پاریس اگر حداقل 55 کشور جهان که دارای حداقل 55 درصد از سهم انتشار گازهای گلخانه‌ای کل جهان هستند به پذیرش مفاد این توافقنامه برسند در این صورت توافقنامه نافذ می‌شود که اکنون شده است. کشورهای مختلف در انتشار گازهای گلخانه‌ای سهم‌های متفاوتی دارند. بر اساس اعلام مسوولان سازمان حفاظت محیط زیست، ایران نیز به عنوان کشوری که در زمره 10 کشور عمده تولیدکننده گازهای گلخانه‌ای قرار دارد، به دنبال همسو کردن برنامه‌های توسعه‌ای خود با اقتصاد کم‌کربن است. زمان‌بندی شروع توافقنامه پاریس، اول ژانویه 2021 است. کشورها بر اساس تعهدات کشورهای توسعه‌یافته در پیش از ورود به سال شروع، اصول چانه‌زنی و سایر اولویت‌ها تشخیص می‌دهند که چه زمانی آمادگی خود را به کنوانسیون تغییرات آب و هوا اعلام کنند. ایران دو نوع تعهد دارد. یک نوع نامشروط است و نوع دیگر مشروط؛ تعهدات مشروط، مشروط به این است که تحریم‌های ظالمانه بین‌المللی علیه ایران رفع شود و حمایت‌های مالی و فناوری لازم توسط کشورهای توسعه‌یافته از جمهوری اسلامی ایران صورت بگیرد، ایران ملزم به تعهد مشروط خود خواهد بود، اما تعهد نامشروط این است که حجم انتشار گازهای گلخانه‌ای در سال 2030 نسبت به سناریوی پایه چهار درصد کاهش پیدا کند، تعهدات مشروط نیز شامل این است که حجم انتشارات هشت درصد دیگر نسبت به سناریوی پایه تا سال 2030 کاهش پیدا کند، یعنی اگر حمایت‌های مالی و فناوری کشورهای توسعه‌یافته و مجامع بین‌الملل از جمهوری اسلامی ایران صورت بگیرد، ایران باید در مجموع به صورت مشروط و نامشروط 12 درصد حجم انتشار گازهای گلخانه‌ای خود را نسبت به سناریوی پایه‌اش کاهش دهد. در متن INDC این جملات به صورت صریح ذکر شده که بایستی حمایت مالی و فناورانه در راستای کاهش انتشار گازهای گلخانه‌ای در مورد جمهوری اسلامی ایران صورت بگیرد که این فراتر از برجام است. ایران می‌تواند چهار درصد کاهش را فقط به واسطه کاهش فلرینگ (گازهای سوزانده‌شده همراه نفت و مایعات گازی) و طرح‌های دیگر در بالادستی صنایع نفت و گاز محقق کند که می‌تواند مزایای جنبی برای کشور داشته باشد. نگرانی مطرح‌شده این است که در صورتی که ایران نتواند به تعهدات خود پایبند باشد آیا از سوی مجامع جهانی تحت فشار قرار می‌گیرد؟ پاسخ: در متن توافقنامه پاریس هیچ اشاره‌ای به این موضوعات نشده است و این نوعی همگرایی توافقی میان کشورها در این حوزه است که به نفس‌های به شماره افتاده زمین می‌نگرند.