تاریخ انتشار:
۲ + ۱ عامل تقویت شاخص ارز آمریکا
بازگشت پادشاهی دلار
به طور کلی مقایسه روند تغییرات ارزها را نسبت به هم می‌توان از دو منظر، بررسی کرد. نخستین عامل اثر‌گذار در قیمت ارز، نرخ بهره هر کشور است. البته نرخ بهره‌ای که هر روزه با آن کسب و کارها وام می‌گیرند و اوراق قرضه مبادله می‌شوند و نه نرخ بهره وام‌های بین بانکی که توسط بانک‌های مرکزی تعیین می‌شوند و برای مدتی ممکن است ثابت بمانند. نرخ بهره هم آیینه عملکرد اقتصاد هر کشوری است که خود را از طریق تغییرات در شاخص‌های مهم اقتصادی هر کشور نشان می‌دهد. از این منظر، تقویت دلار آمریکا در روزهای اخیر را نمی‌توان یک اتفاق غیرقابل پیش‌بینی تصور کرد. از ابتدای سال 2013، فعالان بازار ارز، به دلیل «بهبود شاخص‌های اقتصادی آمریکا» روند افزایشی قیمت دلار را پیش‌بینی می‌کردند، از آن جهت که این آمارهای خوب به معنای کاهش خرید اوراق قرضه توسط فدرال‌رزرو و در ادامه افزایش نرخ بهره در آمریکا بود. در این بین، روند کاهشی و مستمر «آمار بیکاری آمریکا» مهم‌ترین عاملی بود که وضعیت رو به بهبود اقتصاد این کشور را مسجل کرد که این روند تاکنون نیز ادامه داشته است. «سقوط بهای طلای جهانی» و «افت شدید قیمت بازار اوراق قرضه آمریکا» نیز دو نشانه
مهمی هستند که حاکی از انتظارات بازار برای تقویت دلار در سال 2013 بودند.
اما در کنار عامل نخست، وضعیت نرخ بهره و شرایط اقتصادی کشورهای دیگر نیز در روند تقویت دلار موثر بوده است. آمارها نشان می‌دهند در ماه‌های گذشته روند بهبود شاخص‌های اقتصادی آمریکا در مقایسه با اقتصادهای مشابه آن به خصوص در حوزه یورو، به مراتب از سرعت بیشتری برخوردار بوده است. از این‌رو تقویت دلار آمریکا در مقایسه با یورو دور از ذهن نبوده است و از این منظر می‌توان سقوط ارزش یورو در مقایسه با دلار را نیز توجیه کرد.
اگرچه دلار آمریکا بر‌خلاف انتظارات در ابتدای سال 2014، به دلیل سرمای شدید و کاهش ناگهانی رشد اقتصادی این کشور، دچار افت شد اما در ادامه از منظر همین دو دلیل توانست با قدرت به صحنه بازگردد. یک اینکه آمارهای خوب اقتصادی آمریکا از جمله بیکاری و رشد اقتصادی منتشر شدند و این سبب تقویت کلی دلار در برابر ارزهای دیگر شد و از طرف دیگر آمارهای ناامیدکننده حوزه یورو به خصوص در مورد تورم و بیکاری سبب شد تقویت دلار در برابر یورو مضاعف باشد.
در کنار دو عامل مهم ذکر‌شده در تقویت ارزش دلار، می‌توان به پررنگ شدن دوباره نقش دلار به عنوان «ارز ذخیره» نیز اشاره کرد. در سال‌های گذشته مجموع عوامل متعددی مانند «شرایط نامناسب اقتصادی آمریکا پس از بحران سال 2008»، «اتخاذ سیاست‌های انبساطی و چاپ بی‌رویه دلار طی این مدت» و «مشکلات سیاسی آمریکا در تعیین سقف کسری بودجه» باعث شده بود، نقش دلار به عنوان یک ارز ذخیره کمرنگ‌تر شود. مدت طولانی است که کشورها به دنبال جایگزینی برای دلار به عنوان ارز ذخیره خود هستند. اما خوش‌شانسی دلار در آن مقطع زمانی این موضوع بود که یورو به عنوان جدی‌ترین رقیب دلار، به دلیل وضعیت نامناسب اقتصادی نتوانست این بار را به دوش بکشد و در ضمن یوان چین نیز آمادگی بازی کردن این نقش را نداشت و هنوز نیز این آمادگی را ندارد. در هفته‌های اخیر با توجه به بازگشت اقتصاد آمریکا به مسیر بهبود و با توجه به اینکه تمامی بازارهایی که کشورها می‌توانستند به عنوان یک ذخیره معتبر در نظر بگیرند، از جمله بازار طلا افت کرده‌اند، به نظر می‌رسد که این روزها دوباره روزگار «پادشاهی دلار» است. این موضوع باعث شده تقاضا برای دلار به عنوان یک ذخیره ارزی مناسب افزایش یابد، که این موضوع می‌تواند تقویت دلار در مقابل ارزی مانند پوند را نیز توجیه کند. بنابراین می‌توان این سه عامل را به عنوان عوامل اصلی تقویت دلار در ماه‌های اخیر نام برد.
اما در کنار ریشه‌یابی عوامل موثر بر تقویت دلار، یکی از مهم‌ترین موضوعات مورد بررسی، چشم‌انداز تاثیر روند صعودی بهای دلار در سایر بازارها مانند بازار کالا و سهام خواهد بود. به طور کلی با تقویت دلار، تغییرات قابل توجهی در بازار کالاها به چشم می‌خورد. در حقیقت دلار قوی، سم بازار کالاهاست از آن جهت که قیمت اکثر کالاها بر اساس دلار قیمت‌گذاری می‌شود و هنگامی که دلار تقویت می‌شود، قیمت دلاری آن کالاها کاسته می‌شود. در این بین، «طلا» و «نفت» مهم‌ترین بازارهایی هستند که از تقویت دلار در جهت کاهش قیمتی تاثیر می‌پذیرند و می‌توان مشاهده کرد که شاخص این دو بازار طی هفته‌های اخیر با افت کم‌سابقه‌ای روبه‌رو بوده است. البته که در تعیین قیمت این بازارها، عوامل متعددی دخیل هستند اما تقویت دلار نیز نقش پررنگی در افت قیمتی آنها داشته است. کاهش قیمت کالاها در کوتاه‌مدت، خبر خوبی برای مصرف‌کنندگان و خبر بدی برای تولیدکنندگان محسوب می‌شود. به عبارت دیگر، پیامد کاهش قیمت طلا و سایر فلزات مهم، افت عرضه این کالاها خواهد بود. در مورد نفت نیز، به طور طبیعی با افت قیمت نفت، از سطح تولید بخش عمده‌ای از چاه‌های قدیمی و نیز روش‌های جدید تولید نفت مانند نفت شیل به دلیل کاهش قیمت و عدم سودآوری کاسته خواهد شد. مثلاً برخی از تولیدکنندگان «نفت شیل آمریکا» که اخیراً بخش قابل توجهی از تقاضای آسیا را تصاحب کرده بودند، به دلیل هزینه بالای تولید نفت شیل (حدود 80 دلار در هر بشکه) در مقایسه با بهای جهانی هر بشکه نفت (قیمت هر بشکه «نفت برنت» حدود 91 دلار و «نفت وست تگزاس اینترمدییت» حدود 89 دلار) مجبور به کاهش مقدار تولید خود خواهند شد. اما در بلندمدت می‌توان انتظار داشت قیمت بازار پس از برخورد به کف قیمتی و خروج عرضه‌کنندگانی که تولیدشان به صرفه نبوده است، به مسیر افزایشی محدود بازگردد. بنابراین در صورت تداوم حضور دلار قوی در بازار، در کوتاه‌مدت می‌توان کاهش قیمت کالاها را انتظار داشت. اما پس از آن قیمت حرکت افزایشی اصلاحی اما محدود را تجربه خواهد کرد.
در کنار بررسی اثرات افزایش تقویت دلار بر بازار کالاها می‌توان اثر‌گذاری آن را در بخش بازار سهام نیز در نظر گرفت. البته تاثیر تقویت دلار بر بازار سهام در کشورهای مختلف متفاوت خواهد بود. به طور طبیعی با تقویت دلار، می‌توان انتظار داشت صادرات آمریکا به کشورهای دیگر گران‌تر و واردات به آمریکا ارزان‌تر شود. این موضوع سبب خواهد شد که در بلندمدت بازار کالاهای آمریکایی به نفع دیگر کشورها از دست برود که تاثیر مثبتی بر بازار سهام و اقتصاد آمریکا نخواهد داشت. بنابراین به نظر می‌رسد در بلندمدت تقویت دلار، اثر کاهشی بر بازار سهام آمریکا و اثر افزایشی بر بازار سهام سایر کشورها (بازار سهام کشورهایی که ارزشان در مقابل دلار آمریکا تضعیف شده) داشته باشد. اما این پیش‌بینی در حالتی معتبر است که سایر عوامل تاثیر‌گذار بر بازار سهام ثابت در نظر گرفته شوند. مثلاً در کوتاه‌مدت عوامل متعددی تاثیر‌گذار هستند و نمی‌توان روند مشخصی برای جهت‌گیری بازار سهام در نظر گرفت به خصوص اینکه یکی از دلایل اقبال به دلار، تقاضا برای سرمایه‌گذاری بر دارایی‌ها و بازار سهام آمریکاست که ممکن است همین تقاضا، تا مدتی دلار قوی را نادیده بگیرد.
اما نکته آخر، بررسی مسیر تقویت دلار بر اقتصاد ایران است. در ماه‌های گذشته به دلیل وجود تحریم‌ها از سطح صادرات نفت ایران کاسته شده است و در حال حاضر آمارها نشان می‌دهد صادرات نفت ایران روزانه به حدود یک میلیون بشکه در روز رسیده است. بنابراین با تقویت قیمت دلار و کاهش بهای نفت، از سطح درآمد فروش نفت ایران بیش از پیش کاسته خواهد شد. روند مذکور، خبر خوشایندی برای اقتصاد ایران که در تلاش برای خروج از رکود است، نیست. علاوه بر این، تقویت دلار آمریکا، بر روی قیمت دلار در بازار آزاد ارز ایران نیز اثر‌گذار است. اگرچه مذاکرات پارامتر مهمی در تعیین قیمت ارز است، اما می‌توان انتظار داشت که به دلیل تقویت دلار در مقابل سایر ارزها و کاهش بهای نفت در بازارهای جهانی، قیمت دلار در مقابل ریال نیز افزایش یابد که شاید حتی تقویت این روزهای دلار در بازار داخل را نیز بتوان به این مساله مرتبط دانست.
اما در کنار عامل نخست، وضعیت نرخ بهره و شرایط اقتصادی کشورهای دیگر نیز در روند تقویت دلار موثر بوده است. آمارها نشان می‌دهند در ماه‌های گذشته روند بهبود شاخص‌های اقتصادی آمریکا در مقایسه با اقتصادهای مشابه آن به خصوص در حوزه یورو، به مراتب از سرعت بیشتری برخوردار بوده است. از این‌رو تقویت دلار آمریکا در مقایسه با یورو دور از ذهن نبوده است و از این منظر می‌توان سقوط ارزش یورو در مقایسه با دلار را نیز توجیه کرد.
اگرچه دلار آمریکا بر‌خلاف انتظارات در ابتدای سال 2014، به دلیل سرمای شدید و کاهش ناگهانی رشد اقتصادی این کشور، دچار افت شد اما در ادامه از منظر همین دو دلیل توانست با قدرت به صحنه بازگردد. یک اینکه آمارهای خوب اقتصادی آمریکا از جمله بیکاری و رشد اقتصادی منتشر شدند و این سبب تقویت کلی دلار در برابر ارزهای دیگر شد و از طرف دیگر آمارهای ناامیدکننده حوزه یورو به خصوص در مورد تورم و بیکاری سبب شد تقویت دلار در برابر یورو مضاعف باشد.
در کنار دو عامل مهم ذکر‌شده در تقویت ارزش دلار، می‌توان به پررنگ شدن دوباره نقش دلار به عنوان «ارز ذخیره» نیز اشاره کرد. در سال‌های گذشته مجموع عوامل متعددی مانند «شرایط نامناسب اقتصادی آمریکا پس از بحران سال 2008»، «اتخاذ سیاست‌های انبساطی و چاپ بی‌رویه دلار طی این مدت» و «مشکلات سیاسی آمریکا در تعیین سقف کسری بودجه» باعث شده بود، نقش دلار به عنوان یک ارز ذخیره کمرنگ‌تر شود. مدت طولانی است که کشورها به دنبال جایگزینی برای دلار به عنوان ارز ذخیره خود هستند. اما خوش‌شانسی دلار در آن مقطع زمانی این موضوع بود که یورو به عنوان جدی‌ترین رقیب دلار، به دلیل وضعیت نامناسب اقتصادی نتوانست این بار را به دوش بکشد و در ضمن یوان چین نیز آمادگی بازی کردن این نقش را نداشت و هنوز نیز این آمادگی را ندارد. در هفته‌های اخیر با توجه به بازگشت اقتصاد آمریکا به مسیر بهبود و با توجه به اینکه تمامی بازارهایی که کشورها می‌توانستند به عنوان یک ذخیره معتبر در نظر بگیرند، از جمله بازار طلا افت کرده‌اند، به نظر می‌رسد که این روزها دوباره روزگار «پادشاهی دلار» است. این موضوع باعث شده تقاضا برای دلار به عنوان یک ذخیره ارزی مناسب افزایش یابد، که این موضوع می‌تواند تقویت دلار در مقابل ارزی مانند پوند را نیز توجیه کند. بنابراین می‌توان این سه عامل را به عنوان عوامل اصلی تقویت دلار در ماه‌های اخیر نام برد.
اما در کنار ریشه‌یابی عوامل موثر بر تقویت دلار، یکی از مهم‌ترین موضوعات مورد بررسی، چشم‌انداز تاثیر روند صعودی بهای دلار در سایر بازارها مانند بازار کالا و سهام خواهد بود. به طور کلی با تقویت دلار، تغییرات قابل توجهی در بازار کالاها به چشم می‌خورد. در حقیقت دلار قوی، سم بازار کالاهاست از آن جهت که قیمت اکثر کالاها بر اساس دلار قیمت‌گذاری می‌شود و هنگامی که دلار تقویت می‌شود، قیمت دلاری آن کالاها کاسته می‌شود. در این بین، «طلا» و «نفت» مهم‌ترین بازارهایی هستند که از تقویت دلار در جهت کاهش قیمتی تاثیر می‌پذیرند و می‌توان مشاهده کرد که شاخص این دو بازار طی هفته‌های اخیر با افت کم‌سابقه‌ای روبه‌رو بوده است. البته که در تعیین قیمت این بازارها، عوامل متعددی دخیل هستند اما تقویت دلار نیز نقش پررنگی در افت قیمتی آنها داشته است. کاهش قیمت کالاها در کوتاه‌مدت، خبر خوبی برای مصرف‌کنندگان و خبر بدی برای تولیدکنندگان محسوب می‌شود. به عبارت دیگر، پیامد کاهش قیمت طلا و سایر فلزات مهم، افت عرضه این کالاها خواهد بود. در مورد نفت نیز، به طور طبیعی با افت قیمت نفت، از سطح تولید بخش عمده‌ای از چاه‌های قدیمی و نیز روش‌های جدید تولید نفت مانند نفت شیل به دلیل کاهش قیمت و عدم سودآوری کاسته خواهد شد. مثلاً برخی از تولیدکنندگان «نفت شیل آمریکا» که اخیراً بخش قابل توجهی از تقاضای آسیا را تصاحب کرده بودند، به دلیل هزینه بالای تولید نفت شیل (حدود 80 دلار در هر بشکه) در مقایسه با بهای جهانی هر بشکه نفت (قیمت هر بشکه «نفت برنت» حدود 91 دلار و «نفت وست تگزاس اینترمدییت» حدود 89 دلار) مجبور به کاهش مقدار تولید خود خواهند شد. اما در بلندمدت می‌توان انتظار داشت قیمت بازار پس از برخورد به کف قیمتی و خروج عرضه‌کنندگانی که تولیدشان به صرفه نبوده است، به مسیر افزایشی محدود بازگردد. بنابراین در صورت تداوم حضور دلار قوی در بازار، در کوتاه‌مدت می‌توان کاهش قیمت کالاها را انتظار داشت. اما پس از آن قیمت حرکت افزایشی اصلاحی اما محدود را تجربه خواهد کرد.
در کنار بررسی اثرات افزایش تقویت دلار بر بازار کالاها می‌توان اثر‌گذاری آن را در بخش بازار سهام نیز در نظر گرفت. البته تاثیر تقویت دلار بر بازار سهام در کشورهای مختلف متفاوت خواهد بود. به طور طبیعی با تقویت دلار، می‌توان انتظار داشت صادرات آمریکا به کشورهای دیگر گران‌تر و واردات به آمریکا ارزان‌تر شود. این موضوع سبب خواهد شد که در بلندمدت بازار کالاهای آمریکایی به نفع دیگر کشورها از دست برود که تاثیر مثبتی بر بازار سهام و اقتصاد آمریکا نخواهد داشت. بنابراین به نظر می‌رسد در بلندمدت تقویت دلار، اثر کاهشی بر بازار سهام آمریکا و اثر افزایشی بر بازار سهام سایر کشورها (بازار سهام کشورهایی که ارزشان در مقابل دلار آمریکا تضعیف شده) داشته باشد. اما این پیش‌بینی در حالتی معتبر است که سایر عوامل تاثیر‌گذار بر بازار سهام ثابت در نظر گرفته شوند. مثلاً در کوتاه‌مدت عوامل متعددی تاثیر‌گذار هستند و نمی‌توان روند مشخصی برای جهت‌گیری بازار سهام در نظر گرفت به خصوص اینکه یکی از دلایل اقبال به دلار، تقاضا برای سرمایه‌گذاری بر دارایی‌ها و بازار سهام آمریکاست که ممکن است همین تقاضا، تا مدتی دلار قوی را نادیده بگیرد.
اما نکته آخر، بررسی مسیر تقویت دلار بر اقتصاد ایران است. در ماه‌های گذشته به دلیل وجود تحریم‌ها از سطح صادرات نفت ایران کاسته شده است و در حال حاضر آمارها نشان می‌دهد صادرات نفت ایران روزانه به حدود یک میلیون بشکه در روز رسیده است. بنابراین با تقویت قیمت دلار و کاهش بهای نفت، از سطح درآمد فروش نفت ایران بیش از پیش کاسته خواهد شد. روند مذکور، خبر خوشایندی برای اقتصاد ایران که در تلاش برای خروج از رکود است، نیست. علاوه بر این، تقویت دلار آمریکا، بر روی قیمت دلار در بازار آزاد ارز ایران نیز اثر‌گذار است. اگرچه مذاکرات پارامتر مهمی در تعیین قیمت ارز است، اما می‌توان انتظار داشت که به دلیل تقویت دلار در مقابل سایر ارزها و کاهش بهای نفت در بازارهای جهانی، قیمت دلار در مقابل ریال نیز افزایش یابد که شاید حتی تقویت این روزهای دلار در بازار داخل را نیز بتوان به این مساله مرتبط دانست.
دیدگاه تان را بنویسید