جای خالی اجرا

بیشترین مشکل در امر گودبرداری‌های صورت‌گرفته نه خاک است نه زمان گودبرداری، بلکه بیشترین مشکل نحوه کار و اجرای آن است. رسیدگی به بخش خاک و ژئوتکنیک خوب است اما کافی نیست، داشتن اطلاعات از وضعیت خاک و شناسایی جنس آن در ساخت و ساز نیاز است، اما متاسفانه قانون یادگیری آن وجود ندارد. برای مراحل اجرایی گودبرداری دو موضوع مطرح است. یکی قبل از گودبرداری و دیگری حین کار است. باید برای یک گودبرداری به تعداد کافی گمانه داشته باشیم تا موردی را برای شناسایی از دست ندهیم. اگر هزینه‌های صرف‌ده در این پروسه به درستی انجام شود می‌توانیم به نتیجه مطلوب برسیم. حالا بررسی‌ها باید درست انجام شود و گودی که برداشته می‌شود باید در زمان مشخصی پایدار شود و سازه‌های نگهبانش احداث شود، اما نمی‌دانیم چرا این امر اجرایی نشده است. با این وجود نمی‌توان زمان دقیقی در نظر داشت. بلکه همه این عوامل به کاری که انجام می‌شود وابسته است و کسی که کار را انجام می‌دهد باید پاسخگو باشد. چه مهندس و چه کارفرما باید همه عوامل را بشناسد و کار را پیش گیرد.

در حال حاضر مرکز تحقیقات راه و شهرسازی در حال انجام آزمایش‌هایی بر روی شناسایی خاک است. در این میان یک دستورالعمل اجرایی در کار است. گاهی این دستورالعمل‌ها اجرایی می‌شود و گاهی به فراموشی سپرده می‌شود. موضوع دیگر توجه به قوانین است که در این زمینه موجود است. در این قوانین نقش کارفرما، ناظر و مهندس مشاور تعیین می‌شود. پس از چند اتفاق گودبرداری پرخطر که در تهران رخ داد مرکز چند تیمی تشکیل داد تا عوامل موضوع شناسایی و بررسی شود و به نظر می‌رسد بحث اجرایی از حقوقی‌اش بیشتر است. اینکه برخی می‌گویند خاک‌ها نامناسب است و گودبرداری انجام می‌شود و ساختمان ریزش می‌کند من تاکنون نشنیده‌ام که پس از آزمایش‌ها ایجاد مشکل کند.

در اینجا قانون یک بخش و اجرای آن قانون بخشی دیگر است. ما قوانین خوبی در این زمینه داریم و کسانی که مجری هستند یا مسوولیتی را احساس نمی‌کنند یا خیلی جدی نمی‌گیرند و تقریباً مورد توجه قرار نمی‌گیرد. این گودبرداری‌ها آنچنان اهمیت دارند که همانند برخی گودهای عمیق، تبعات سازه‌ای زیادی در پی دارد. در زمانی مشاور ساخت و ساز همه آنچه کارفرما می‌گوید را اجرایی می‌کند که آن هم می‌تواند نشات‌گرفته از کاهش هزینه‌های ساخت باشد که می‌تواند در پایان خسارات زیادی را تحمیل کند. این امر نشان می‌دهد که با واقعیت امر ساخت و ساز تطابق ندارد. به طور مثال برای ریزش گود باید زمانی برای شناسایی قابلیت‌های خاک منطقه سپری شود تا ضریب پایداری گود مشخص شود.