دستخوش نوسان

علی طهماسبی: توافق هسته‌ای ایران با کشورهای 1+5 در زمان تصویب، انتظارات زیادی به‌واسطه لغو تحریم‌ها و احتمال بهبود شاخص‌های اقتصادی کشور به‌همراه خود آورد. البته پر‌بیراه نبود که چنین انتظاراتی خود را در بازارهای مالی و فیزیکی نیز منعکس سازد. التهابات بازار ارز برای مدتی فروکش کرد. بازار سهام که پیش از توافق رشد یافته بود، به مسیر خود ادامه داد و به‌طور کلی تقاضای سفته‌بازی در بازار فروکش کرد. از آن زمان مقرر شد که ایالات متحده در فواصل زمانی معین، پایبندی ایران به برجام را تایید کرده و به‌نوعی توافق را تمدید کند. اما این تمدید در دوران ریاست‌جمهوری ترامپ در مقایسه با اوباما با حرف و حدیث بیشتری همراه بوده است. ترامپ از ابتدای روی‌کار آمدن در کاخ سفید، بارها از برجام به‌عنوان یک توافق بد برای ایالات متحده یاد کرده و ضمن سرزنش دولت قبل برای انعقاد این قرارداد، تهدید به خروج کشورش از برجام کرده است. فارغ از اینکه این تهدید تا چه میزان عملی است، بازارها در یک سال گذشته با فرارسیدن موعد تمدید برجام از سوی آمریکا با نوسان مواجه شده‌اند. التهابات ارزی اخیر نیز که با تقاضای فصلی و عوامل بنیادی اقتصادی همراه شده بود، توانست در مدت زمان کوتاهی نرخ دلار را تا حوالی پنج هزارتومان در بازار آزاد هم برساند. این در حالی است که دلار در بازارهای جهانی به‌طور کلی با تضعیف همراه بوده است. بورس نیز هرچند متاثر از قیمت‌های جهانی و افزایش نرخ ارز با رشد شاخص تا حوالی صد هزار واحد روبه‌رو شده است، اما با تهدیدهای خروج از برجامی ترامپ، در صنایع مختلف با افت قیمت‌ها روبه‌رو شده است. بازار طلا و سکه نیز متاثر از بازار ارز به نوسانات مثبتی دچار شد که البته روند صعودی بازار جهانی نیز مکمل این حرکت قلمداد شده است. اکنون نیز عطف به احتمال خروج آمریکا از برجام، این سوال مطرح می‌شود که آیا بازارها در آستانه التهابی دیگر قرار دارند؟ شواهد حاکی از آن است که بازار ارز باوجود تشدید اقدامات دولت و بانک مرکزی در سرکوب روند صعودی قیمت‌ها، کماکان آتش زیر خاکستر است. بازار ارز پتانسیل آن را دارد که با عملیاتی شدن تهدیدات از جانب شرکای برجامی، در مدار صعودی مجدد قرار بگیرد. به‌تبع چنین تحرکاتی، احتمال دارد بازارهای دیگر از جمله بورس اوراق بهادار به‌دلیل ایجاد موانعی در کسب‌وکار شرکت‌ها از جمله محدودیت‌های مراوداتی مالی، محدودیت در صادرات، محدودیت در تامین منابع اولیه و گران شدن بهای تولید با افت شاخص همراه شود. حتی این اصلاح ممکن است در ابتدا بیش از میزان تعادلی و منطقی خود باشد. بازار طلا و سکه نیز همگام با ارز، ظرفیت رشدی فراتر از رشد قیمت‌های جهانی خواهد داشت. همچنین مشاهدات میدانی نیز حاکی از آن است که تعدادی از فروشندگان بازار مسکن نیز به دلیل شرایط عدم اطمینان از وضعیت اقتصادی کشور، یا قیمت‌ها را بسیار بالا برده‌اند یا از فروش املاک مسکونی خود در شرایط کنونی امتناع ورزیده و آن را به سال بعد موکول کرده‌اند. این در حالی است که در پاییز همین امسال، گزارش بانک مرکزی از رونق نسبی بازار مسکن گزارش داده بود. برجام تنها ریسک سیستماتیک بازارهای مالی نیست. مسائل دیگری همچون سیاستگذاری‌های دولت خصوصاً در مورد نرخ بهره، نیز می‌تواند بر جریان نقدینگی در بین بازارها و نوسانات آن تاثیر بسزایی داشته باشد که توجه تحلیلگران و سرمایه‌گذاران را می‌طلبد.