سرنوشت بازار خودرو در گرو قراردادهای خارجی
جنگ برندها
سال ۱۳۹۵ در حالی آغازین روزهای خود را پشت سر می‌گذارد که «رکود» همچنان در آن خودنمایی کرده و مشتریان میلی به خرید و فروش از خود نشان نمی‌دهند.
مجتبی نظری / کارشناس بازار خودرو
سال 1395 در حالی آغازین روزهای خود را پشت سر می‌گذارد که «رکود» همچنان در آن خودنمایی کرده و مشتریان میلی به خرید و فروش از خود نشان نمی‌دهند. اگرچه مسائلی مانند قدرت خرید پایین مشتریان و قیمت بالای خودروها، در رکود فعلی بازار، نقشی اساسی دارند، با این حال یکی از دیگر دلایل اصلی و مهم بی‌حالی بازار، خوش‌بینی و انتظار مشتریان برای ورود محصولات روز دنیا به کشور است.
در واقع رکود در بازار خودرو کشور در حالی این روزها به سوژه‌ای داغ تبدیل شده که شاید «خوش‌بینی محض ایرانی‌ها به حضور خودروسازان بزرگ خارجی در جاده مخصوص» و «تولید و عرضه محصولات باکیفیت و دارای قیمت مناسب» بیش از هر مساله دیگری به این رکود دامن زده است.
به عبارت بهتر، مشتریان ایرانی بر این باورند که «حضور خودروسازان خارجی» می‌تواند عرضه محصولاتی باکیفیت و متناسب با استانداردهای جهانی در ایران را به دنبال داشته باشد و دوم اینکه خودروهای عرضه‌شده قیمت مناسبی خواهند داشت. در واقع بخش قابل توجهی از ایرانی‌ها با این تصور که قرار است محصولاتی جدید و باکیفیت و دارای قیمت مناسب روانه بازار کشور شوند، فعلاً خرید خودرو را تحریم کرده‌اند.
این انتظار در شرایطی است که مشتریان امید دارند طی سال جاری و با توجه به اجرایی شدن برجام از اواخر سال گذشته، خودروهای جدید و ارزان راهی ایران شوند؛ اما آیا این اتفاق رخ خواهد داد؟ آیا بازار خودرو در سال جاری میزبان محصولات جدید خواهد بود؟ و اینکه آرایش بازار خودرو 95 به چه شکل است؟
برای پاسخ به این پرسش‌ها ابتدا باید نگاهی بیندازیم به قراردادها و تفاهمنامه‌هایی که پس از لغو تحریم‌ها در صنعت خودرو ایران منعقد یا در آینده نزدیک امضا خواهند شد. تا به امروز، تنها دو شرکت پژوی فرانسه و بنز آلمان (اولی در قالب قرارداد و دومی به واسطه تفاهمنامه) راهی ایران شده‌اند و این احتمال وجود دارد که یکی دو محصول از این دو خودروساز اروپایی طی سال جاری راهی بازار کشور شوند.
البته در حالت کلی، حضور خودروسازان بزرگ دنیا در ایران و تولید یا ورود خودروهای به‌روز و دارای قیمت و کیفیت مناسب به کشور، پروسه‌ای زمانبر به شمار می‌رود و شاید دو سال طول بکشد، با این حال، امسال می‌تواند دور جدید حضور خودروهای خارجی در ایران را کلید بزند.
در واقع هرچند پس از توافق هسته‌ای و اجرای برجام، اخبار زیادی مبنی بر حضور خودروسازان خارجی در ایران منتشر شد و حالا مشتریان در انتظار آمدن خودروهای خارجی خوب به کشور هستند، اما امسال تنها می‌تواند نقطه آغاز ورود این خودروها باشد. پژو سیتروئن و رنو از فرانسه، فولکس‌واگن و بنز از آلمان و فیات از ایتالیا، از جمله شرکت‌هایی هستند که پس از توافق هسته‌ای، تمایل خود را برای حضور در بازار ایران اعلام کرده و مذاکراتی نیز میان آنها با خودروسازان کشور انجام شد.
در این میان، تا به امروز تنها پژو و بنز قرارداد و تفاهمنامه با خودروسازان ایرانی امضا کرده‌اند و سیتروئن نیز در آستانه امضای قرارداد است، اما زمان حضورش در کشور هنوز مشخص نیست.
همچنین خودروسازانی مانند فولکس‌واگن و فیات نیز زمزمه حضورشان در ایران شنیده می‌شود که اولی قرار است با خودروسازان بخش خصوصی شراکت کند و دومی نیز با ایران‌خودرو.
اما دلخوشی دیگر مشتریان ایرانی، ورود خودروهای دارای کیفیت و قیمت مناسب به کشور است، چه آنکه آنها امیدوارند با حضور بزرگان خودروسازی جهان، صاحب محصولاتی ارزان‌تر و البته با کیفیت‌تر از خودروهای داخلی شوند. این در شرایطی است که به اعتقاد کارشناسان، تضمینی برای ورود خودروهای ارزان به کشور طی سال جاری وجود ندارد؛ زیرا خودروسازان خارجی به هر حال مجبورند در فضای کسب و کار ایران فعالیت کنند و از طرفی، بعید است از پرداخت تعرفه واردات قطعات معاف شوند. از طرفی، مساله دیگر اینجاست که کیفیت بالا، قیمت خاص خود را نیز دارد؛ به عبارت بهتر، این‌طور نیست که مثلاً فولکس و فیات خودروهای باکیفیت خود را با قیمتی ارزان در ایران عرضه کنند و ایرانی‌ها بتوانند با پول پراید و پژو 405، محصولات روز اروپا را سوار شوند. با این حساب حتی با حضور خودروسازان خارجی در ایران نیز شاید باز هم بخش قابل توجهی از مشتریان ایرانی نتوانند به خودروهای جدید دسترسی داشته باشند.
آرایش احتمالی بازار خودرو 95
با همه اینکه ثمره لغو تحریم‌ها و قراردادهای خارجی، در یکی دو سال آینده بیشتر به چشم خواهد آمد، اما امسال می‌تواند مقدمه‌ای باشد برای تغییر چهره و آرایش بازار.
بر این اساس، ظاهراً اولین خودرو خارجی که امسال (به منظور تولید) راهی بازار ایران خواهد شد، پژو 207آی است، خودرویی که البته پیشتر نیز در ایران به تولید می‌رسید. 207 آی، احتمالاً با قیمتی بین 40 تا 45 میلیون تومان روانه بازار می‌شود و در نتیجه بازار محصولاتی مانند رنو ساندرو را تحت تاثیر قرار خواهد داد. اما 207 آی تنها میهمان پژویی امسال بازار نخواهد بود، چه آنکه مدلی شاسی‌بلند از پژو نیز چند ماه پس از آن میهمان جاده‌ها و خیابان‌های ایران خواهد شد.
این محصول، پژو 2008 نام دارد، خودرویی که اواخر سال گذشته در نمایشگاه ژنو رونمایی شد و ظاهراً با قیمتی حول و حوش 80 میلیون تومان میهمان ایرانی‌ها می‌شود. اگر پژو 2008 با همین قیمت روانه بازار ایران شود، کار را بر خودروهای چینی که در حال حاضر به فرمانروای بازار بالای 50 میلیون (تا مرز 100 میلیون تومان)، تبدیل شده‌اند، سخت خواهد کرد. در حال حاضر خودروهای چینی توانسته‌اند با استفاده از خلأ بازار و غفلت غول‌های جاده مخصوص، بازار 50 تا 100 میلیون تومان خودرو کشور را با انواع محصولات سواری و شاسی‌بلند، قبضه کنند. حالا حضور خودروهایی مانند پژو 2008 در این محدوده قیمتی، به نوعی تغییر آرایش در بازار موردنظر را کلید خواهد زد، تغییر آرایشی که در سال‌های آینده با حضور خودروهای جدید، بیشتر جلوه می‌کند. پژو البته به جز 207آی و 2008، دو محصول دیگر را به نام‌های 301 و 208 نیز برای بازار ایران در نظر گرفته که آنها طی سال 1396 روانه ایران خواهند شد.
در کنار پژو اما شریکش سیتروئن نیز عزم بازار ایران را کرده و گفته می‌شود به زودی مالک 49 درصد از سهام سایت کاشان سایپا خواهد شد. اگر همه چیز طبق برنامه پیش برود، احتمال دارد سیتروئن نیز طی سال جاری، یکی دو محصول روانه بازار کشور کند، محصولاتی که ظاهراً در محدوده قیمتی بالای 40 میلیون تومان عرضه خواهند شد. در صورتی که سیتروئن بتواند محصولاتی حول و حوش 40 میلیون تومان به ایران بیاورد، نقش مهمی در تغییر آرایش خودروهای حاضر در این محدوده خواهد داشت.
اما از پژو و سیتروئن که بگذریم، ظاهراً توافقاتی کلی میان ایران‌خودرو و فیات ایتالیا نیز برای همکاری مشترک انجام شده و این دو خودروساز احتمالاً تا چندی دیگر تفاهمنامه یا قرارداد خود را با یکدیگر امضا خواهند کرد.
گفته می‌شود مسوولان ایران‌خودرو و فیات در زمستان سال گذشته مذاکراتی را با یکدیگر انجام داده‌اند که نتیجه آن، توافقی کلی بر سر عرضه محصولات این خودروساز ایتالیایی در بازار ایران بوده است. بر این اساس، ایران‌خودرو و فیات بر سر پوشش بازه قیمتی 30 تا 60 میلیون تومان بازار خودرو ایران به توافق کلی دست یافته‌اند. به عبارت بهتر، قرار است فیات محصولاتی متناسب با این بازه قیمتی در ایران تولید و عرضه کند، بازه‌ای که بخش 30 تا 40 میلیون آن نسبتاً پرجمعیت است، اما 40 تا 60 میلیونش نیاز مبرم به محصولات جدید دارد. فیات به لحاظ سبد محصولات، از قابلیت لازم برای پوشش دادن بازه قیمتی 30 تا 60 میلیون تومان بازار ایران برخوردار است، هرچند این خودروساز ایتالیایی تنها در بازه قیمتی 30 تا 60 میلیون تومان بازار خودرو ایران حضور نخواهد یافت.
به عبارت بهتر، قرار است در مذاکرات بعدی، بخش‌هایی دیگر از بازار ایران نیز توسط این خودروساز، مورد بررسی و احتمالاً تحت پوشش قرار گیرد، با این حال نقطه هدف اصلی فیاتی‌ها، همان بازار 30 تا 60 میلیون تومان است. با این حساب، حضور فیات در ایران، می‌تواند به شدت آرایش بازار خودرو را در محدوده مورد نظر تغییر دهد، چه آنکه در این محدوده، بیشتر با محصولاتی قدیمی و چینی روبه‌رو هستیم.
فیات سهامدار خودروساز بزرگ آمریکایی یعنی کرایسلر نیز هست و برخی معتقدند حضور این شرکت در ایران می‌تواند زمینه‌ساز آمدن کرایسلر نیز در آینده باشد.
در کنار خودروسازانی که نام‌شان برده شد، باید از رنو نیز یاد کنیم، خودروسازی که قرار است 25 محصول جدید را روانه بازار کشور کند، محصولاتی که احتمالاً بخشی از آنها طی سال جاری خواهند آمد.
دیدگاه تان را بنویسید