گفت‌وگو با فربد زاوه درباره برگ‌های برنده خودروسازان در سال ۹۵
تیک‌آف خودروسازان خصوصی
اگر منظور رقابت بین واردات و ساخت داخل باشد، باید گفت به لطف دیوار تعرفه و عوارض، این رقابت تقریباً غیرممکن است. تنها زمانی وارداتی‌ها می‌توانند به رقابت با داخلی‌ها فکر کنند که خودروساز داخلی به واسطه سودجویی یا سوءمدیریت، محصول خود را گران بفروشد.
مشتریان ایرانی در شرایطی انتظار تغییر چهره بازار خودرو کشور را طی سال جاری دارند که به گفته فربد زاوه کارشناس خودرو، برای این اتفاق (به صورت کامل و گسترده) باید تا سال آینده صبر کرد. به گفته زاوه، به نظر نمی‌رسد قراردادهای امضاشده تا به امروز، حداقل در حوزه خودروهای سواری به خیابان‌ها برسند و شاید در نیمه دوم سال شاهد عرضه به صورت پیش‌فروش برخی محصولات باشیم ولی تولید شدن آنها چندان در دسترس نیست. این کارشناس خودرو با اشاره به اینکه شاید مانند سال 1395، شاهد خودروهای چینی جدید در بازار باشیم، تاکید می‌کند نقطه مشترک اکثر محصولات جدید قیمت بالاتر آنها نسبت به نمونه‌های اصلی است که سبب می‌شود درصد قابل توجهی از بازار توانایی خرید این محصولات را نداشته باشند.
با توجه به لغو تحریم‌های بین‌المللی و آغاز اجرای برجام، مشتریان امید دارند امسال سال تحول در بازار خودرو کشور باشد و در این شرایط، انتظار اصلی آنها، ورود خودروهای جدید خارجی به کشور است. به نظر شما بازار خودرو در سال جدید چه روندی را طی خواهد کرد؟
بازار خودرو امسال در صورت عدم ارائه مشوق‌های خاص دولتی یا ارائه بسته‌های فروش مناسب، تفاوت عمده‌ای با بازار سال قبل نخواهد داشت و بازار گرمی حداقل در نیمه نخست سال نخواهد بود. ریشه رکود بازار خودرو داخلی ناشی از عدم تناسب قیمت و قدرت خرید مشتریان است، یعنی در صورتی که خودروسازها بتوانند سیاست‌های قیمت‌گذاری درستی انتخاب کنند و بسته‌های اعتباری مناسب ارائه دهند، می‌توانند از این رکود عبور کنند. به هر صورت رکود موجود در بازار کم‌کم به سمت بهبودی حرکت خواهد کرد و تقاضا به واسطه افزایش تدریجی قدرت خرید افزایش خواهد یافت که البته این افزایش تقاضا با افزایش احتمالی قیمت می‌تواند کاملاً خنثی شود. در عین حال در صورتی که بسته‌های حمایتی دولتی ارائه یا نرخ بهره کاهش پیدا کند، رونق در بازار خودرو افزایش خواهد یافت. کاهش نرخ بهره خصوصاً در صورت افزایش
رقابت در بازارهای مالی خرده‌فروشی مانند لیزینگ‌ها می‌تواند این معادله را به صورت کامل تغییر دهد. در حال حاضر لیزینگ‌ها از ارائه نرخ مناسب و منطقی ناتوان هستند، ورود منابع مالی ارزان‌تر می‌تواند این معادلات را به شدت عوض کند و بازار را به رونق قابل قبولی برساند.
به نظر شما تفاوت کلی بازار امسال خودرو با سال گذشته در چه فاکتورهایی است؟
شاید مهم‌ترین تفاوت امسال رفع تحریم به عنوان عوامل خارجی محدودکننده بازار باشد. رفع تحریم در بازار امسال مشتری را متوقع به ترکیب بهینه‌تری از قیمت و کیفیت می‌کند. همچنین مشتری ایرانی منتظر عرضه مدل‌های جدید با قیمت‌های مناسب نیز هست. این توقع پسابرجامی می‌تواند عامل موثری در کاهش تقاضای موثر بازار شود. این توقع هرچند تقریباً در تمام طول مذاکرات با شدت و ضعف وجود داشته است ولی امضای قراردادهای متعدد، مشتری را متوقع‌تر می‌کند. تفاوت دوم، تلاش دولت برای تحرک بازارهای اصلی مانند مسکن و بازار سرمایه و خروج قطعی از رکود بازار است. این سیاست می‌تواند سبب افزایش قدرت خرید مشتریان شود و نهایتاً بازار را به یک تعادل برساند. مسائلی مانند تک‌نرخی شدن نرخ ارز، کاهش سود بانکی، کاهش تورم و رشد اقتصادی هم عواملی هستند که هر یک در بازار تاثیرات مشخص و پررنگی می‌گذارد.
با توجه به قراردادهایی که میان خودروسازان ایرانی و خارجی منعقد شده، امسال شاهد حضور محصولات جدید در بازار کشور خواهیم بود؟
به نظر نمی‌رسد قراردادهای امضاشده تاکنون حداقل در حوزه خودروهای سواری به خیابان‌ها برسند. شاید در نیمه دوم سال شاهد عرضه به صورت پیش‌فروش برخی محصولات باشیم ولی تولید شدن این محصولات چندان در دسترس نیست. شاید عرضه مجدد پژو 207 که نمونه فیس‌لیفت از همان 206 بود و دو سال هم در کشور تولید شد، تنها محصول جدید بازار ناشی از قراردادهای جدید باشد. سایر محصولات پژو و رنو به عنوان شرکت‌های دارای قراردادهای امضاشده و معتبر، احتمالاً در سال 1396 به خیابان‌ها ورود پیدا خواهند کرد. سایر خودروسازان هم در مرحله مذاکره به سر می‌برند و در صورتی که خودروسازان داخلی بنای واردات آنها را نداشته باشند عرضه‌ای در سال 1395 نخواهند داشت. شاید مانند سال 1394، تنها شاهد خودروهای چینی جدید در بازار باشیم. به هر صورت، از مرحله عقد قرارداد تا مرحله اجرایی شدن، باید یک زمانبندی 12 تا 18ماهه را در نظر گرفت، تازه در شرایطی که بنا نباشد عمق ساخت داخل در شروع تولید زیاد باشد. سیاستی که وزارت صنایع
به تازگی دنبال می‌کند، افزایش عمق ساخت داخل در شروع تولید است که این موضوع مانع بزرگی در سرعت‌العمل تولید محصولات قراردادهای جدید است.
در حالت کلی، امسال چه خودروهایی و از کدام شرکت‌های خارجی روانه بازار کشور خواهند شد؟
واردات خودرو امسال متنوع می‌شود. بعد از چند سال فعالیت در قالب قراردادهای غیرمستقیم، امسال اکثر این شرکت‌ها در نیمه نخست سال قراردادهایشان را نهایی و نمایندگان رسمی جدید خود را اعلام می‌کنند. در این میان، ورود برندهای جدید به بازار واردات هم دور از ذهن نیست. ورود برند دی‌اس در انتهای سال گذشته اولین قدم بود. امسال شاهد عرضه مدل‌های متنوعی از برندهای شرقی و غربی خواهیم بود. این عرضه مستقیم و تحت نظارت شرکت‌های مادر، هزینه پایین‌تری برای مشتری خواهد داشت و بازار نیمه دوم سال را در خودروهای وارداتی پررونق می‌سازد. البته رونقی که با یک رقابت شدید همراه است و برندها برای کسب سهم بازار باید به روش‌های بازاریابی، فروش و خدمات مدرن روی بیاورند تا بتوانند موقعیتی مستحکم برای خود در بازار ایران ایجاد کنند. در حوزه تولید هم قراردادها باید نهایی شود، هرچند تنوع محصول در سال آینده محقق خواهد شد. خصوصاً که شروط وزارت صنایع در قراردادها و البته افزایش تعرفه واردات برخی از قطعات به منظور حمایت از تولید داخل، سبب می‌شود
اجرا کندتر از گذشته شود.
صحبت از شرکت‌هایی مانند فولکس و فیات و پژو است، آیا امسال محصولات این خودروسازان به بازار ایران می‌آیند؟
ارائه یک خودرو جدید به صورت تولید داخلی بسیار دور از ذهن و ناممکن است. احتمالاً دو شرکت فولکس و فیات، شرکای خود را در ماه‌های شروع سال جدید انتخاب و عملیات اجرایی برای مقدمات تولید خود را آغاز خواهند کرد. در این میان اگر بنا باشد این تولیدات در کارخانه‌های جدید انجام شود، تولید آنها زودتر از سال 1397 میسر نخواهد بود. به هر صورت اگر بنا باشد شرط وزارت صنایع برای 40 درصد ساخت داخل واقعاً در ابتدای کار اجرا شود، تنها گزینه‌های محتمل نه برای کل سال 1395 که برای نیمه نخست سال 1396 شرکت پژو-سیتروئن و رنو می‌توانند باشند. البته مشخص نیست این سیاست و ممانعت از تولید در صورت ساخت داخل کمتر از این سطح واقعاً جدی اعمال بشود یا خیر. به هر صورت اجرایی شدن آن می‌تواند سیاست‌های تولید محصولات جدید را با تاخیر قابل توجه و البته سرمایه‌بری قابل توجه‌تر مواجه سازد. موضوع سرمایه‌گذاری در تولید قطعات، موضوع جدی‌تری است؛ در واقع، با توجه به عقبه سرمایه‌گذاری در رنو و پژو و وضعیت مالی کشور، عملاً خودروساز
با این سیاست ناچار به انتخاب محصولاتی دارای قطعات مشترک با محصولات قدیمی تولیدی در کشور خواهد بود. این امتیاز ویژه‌ای برای پژو سیتروئن و رنو است و البته مشتری را ملزم به استفاده از محصولات با تکنولوژی قدیمی می‌کند.
در بین خودروهای خارجی، شانس کدام‌شان را برای حضوری موفق در بازار ایران طی سال جاری بیشتر می‌دانید؟
اگر منظور از موفقیت، فروش در یک سال است، این امکان با توجه به دستورالعمل ساخت داخل در ابتدای تولید تنها برای سه برند پژو، سیتروئن و رنو وجود دارد. البته در صورتی که این دستورالعمل اجرا نشود شرایط متفاوت خواهد شد. به نظر می‌رسد شرکای خارجی که دولتی‌ها را برای شراکت انتخاب کرده‌اند در صورت عدم حمایت آشکار وزارت صنعت، نمی‌توانند برنده بازار ایران باشند. این عدم موفقیت در وهله اول ناشی از کاهلی‌های طبیعی شرکت مادر در زمان استفاده از توان دولتی داخل در قبال مشتری ایرانی است؛ تجربه‌ای که در پژو در زمان خروج از ایران مشاهده شد. این کاهلی در آن زمان، کل مجموعه پژو را تحت تاثیر قرار داده بود و اثرات آن در قدیمی بودن تکنولوژی محصولات پژو و عدم استقبال در سطح جهانی از این خودروها قابل مشاهده است. در عین حال شرکت‌های خودروساز دولتی به واسطه گستردگی زیاد در انتخاب شریک خارجی و در نظر گرفتن پروژه‌های پرهزینه تنوع شدید بخشیدن به تولیدات داخلی، دچار مشکلات تامین نقدینگی می‌شوند. این مشکلات قطعاً به
محصولاتی که نیاز به سرمایه‌گذاری گسترده‌تری دارند آسیب بیشتری وارد می‌کند. بزرگ‌ترین بازنده این بازی البته فیات خواهد بود. از آن‌سو در صورتی که ایران‌خودرو با داتسون (برند نیسان) به نتیجه برسد، قطعات مشترک آن با تندر 90، نیاز به سرمایه‌گذاری را در آن کم می‌کند. فیات، عقبه‌ای در صنعت کشور ندارد و در صورتی که سرمایه آن توسط خود این شرکت تامین نشود، در تامین سرمایه برای اجرای آن مشکلات زیادی ایجاد خواهد شد. مشکل بعدی رقابت داخلی در محصولات دو خودروساز بزرگ است. رقابت داخلی شدید در کنار ناکارآمدی خدمات‌رسانی کیفی مناسب به خودروها در دوره تعمیرات و تضمین سبب می‌شود تمایل بازار به سمت شرکت‌های خصوصی‌تر با شرکای کمتر و خدمات باکیفیت‌تر در درازمدت پیش برود و از سلطه دو شرکت بزرگ فعلی کاسته شود. به عنوان مثال فولکس‌واگن چه در صورت شراکت با مجموعه کرمان‌موتور که روزهای خوبی را با محصولات چینی می‌گذراند و چه در صورت شراکت با گزینه‌های مطرح دیگر، در یک دوره پنج‌ساله می‌تواند انحصار فرانسوی‌ها را در بازار به شدت کاهش دهد. رقابت داخلی فرانسوی‌ها هم بیشتر به نفع رنو پیش می‌رود تا پژو سیتروئن. لذا شاید در سال 1395، بتوان
پژو را برند موفق بازار ایران پیش‌بینی کرد، ولی این موفقیت در درازمدت پایدار نمی‌ماند، مگر آنکه سیاست‌های جدیدی از سوی وزارت صنعت اعمال و مجدداً وضعیت پژو را به صورت تصنعی تقویت کند.
با این شرایط آیا امسال شاهد رقابت میان خودروسازان داخلی و خارجی در کشور خواهیم بود؟
اگر منظور رقابت بین واردات و ساخت داخل باشد، باید گفت به لطف دیوار تعرفه و عوارض، این رقابت تقریباً غیرممکن است. تنها زمانی وارداتی‌ها می‌توانند به رقابت با داخلی‌ها فکر کنند که خودروساز داخلی به واسطه سودجویی یا سوءمدیریت، محصول خود را گران بفروشد. در واقع تفاوت تعرفه و هزینه‌های گزاف شماره‌گذاری خودرو وارداتی که داخلی‌ها از آن کاملاً معاف هستند، سبب می‌شود این رقابت غیرقابل اجرا باشد. البته قیمت‌های تخمینی برای محصولات جدید تولید داخل، نشان می‌دهد این تمایل خودروسازان داخلی است که قیمت محصولات خود را بالاتر ببرند.
اما اگر منظور رقابت محصولات جدید تولیدی با بخش ارزان‌تر محصولات داخلی باشد، باید گفت این رقابت از لحاظ فنی شدنی است هر چند به نظر نمی‌رسد سیاست خودروسازان و حتی مجموعه وزارت صنایع ایجاد امکان رقابت با این محصولات باشد. افزایش تعرفه واردات قطعات منفصله در سال جاری، نشان داد وزارت صنعت نه‌تنها نگران رقابت‌پذیری در شرایط آزاد تولیدات فعلی در مقابل خودروهای وارداتی نیست، که علاقه‌ای به خروج و نوسازی این محصولات با محصولات سی‌کی‌دی جدید هم ندارد. افزایش تعرفه قطعات خودرو سبب می‌شود خودروهای جدید، ارزان تمام نشده و خودروساز ناچار باید به عمق زیاد ساخت داخل وارد شود. این عمق بالا زمانبر بوده و در نتیجه مشتری در کوتاه‌مدت شاهد قیمت مناسب خودروهای جدید نیست. این سیاست سبب می‌شود بتوان خودروهای موجود را بدون احساس خطر تا چند سال دیگر تولید کرد.
امسال آیا شاهد حضور خودروهای جدید داخلی در بازار نیز خواهیم بود؟
به نظر می‌رسد پروژه دنای جدید ایران‌خودرو جزو اولین محصولاتی باشد که به بازار عرضه می‌شود. از گروه سایپا هم ساینا که همان فیس‌لیفت تیباست، به بازار می‌آید. این دو خودرو هیچ کدام محصول جدید به حساب نمی‌آیند. از سایر محصولات با برند داخلی اخبار موثقی موجود نیست. در واقع صنایع خودروسازی ایران، برنامه مشخص برای محصولات ندارند که بتوان وضعیت آنها را پیش‌بینی کرد. به هر صورت، نقطه مشترک اکثر محصولات جدید قیمت بالاتر آنها نسبت به نمونه‌های اصلی است که سبب می‌شود درصد قابل توجهی از بازار توانایی خرید این محصولات را نداشته باشند.
فکر می‌کنید برگ برنده بازار خودرو ۹۵ را کدام خودرو و کدام خودروساز داخلی و خارجی رو خواهد کرد؟
به نظر می‌رسد سکوت خبری هیوندای که بزرگ‌ترین صادرکننده محصولات آماده به ایران بوده، بی‌دلیل نباشد. هیوندای با تعرفه‌های بالا و عوارض سنگین در برخی محصولات، تیراژهای بالای تولید را تجربه کرده است، حال با تولید خودرو در کشور می‌تواند تمامی معادلات را به هم بزند. اتفاقاً هیوندای از معدود برندهای بین‌المللی است که امکان صادرات گسترده از ایران را دارد هر چند ظرفیت برخی از این بازارها را قبلاً با کارخانجات دیگر پر کرده است ولی بازار عراق برای هیوندای می‌تواند از ایران تغذیه شود. به موازات هیوندایی، ورود رسمی فولکس‌واگن با بخش خصوصی می‌تواند نویدبخش تغییر معادلات باشد. به نظر می‌رسد، پدیده سال 1395، مجموعه‌های خصوصی و مشارکت‌های آنها با شرکت‌های کم‌حاشیه‌تر بین‌المللی باشد تا شرکت‌های پر‌خبر دولتی.
در حال حاضر بیشترین تراکم مشتری در بازار خودروهای زیر 50 میلیون تومان است. در این بازار چه تغییراتی را طی سال جاری شاهد خواهیم بود؟
به نظر می‌رسد تا حوزه 30 میلیون تومان هیچ گزینه جدیدی به بازار ارائه نشود. بازار بین 30 تا 40 میلیون تومان هم احتمالاً فقط تیبای جدید را به خود خواهد دید که خودرو جدیدی به حساب نمی‌آید. اما بازه 40 تا 50 میلیون تومان تنوع بیشتری پیدا خواهد کرد، هر چند سهم این قسمت بازار بسیار کمتر است. البته به کمک طرح‌های حمایت مناسب مالی مشتریان می‌توان امیدوار بود درصدی از مشتریان قسمت‌های پایین‌تر به این بخش منتقل شوند. احتمالاً کرمان موتور بتواند با محصولات چینی خود به این قسمت بازار حمله جدی‌تری کند. رقابت بین برلیانس پارس‌خودرو و رنو ساندرو با پژوهای قدیمی جدی‌تر خواهد شد و برلیانس شاید جایگاه مناسب‌تری را بتواند در بازار پیدا کند. به هر صورت نحوه مدیریت و تصمیم‌گیری‌ها می‌تواند تمامی این معادلات را تغییر دهد. به عنوان مثال، اگر فروش رنو به شبکه مستقل این شرکت منتقل شود، عرضه ارزان‌تر ساندرو به‌رغم قدیمی بودن این خودرو می‌تواند توازن بازار را کاملاً به هم بزند.
در بازار خودروهای ۵۰ تا ۱۵۰ میلیون تومان چه تغییراتی خواهیم داشت و برنده آن کیست؟
این قسمت بازار ترکیبی از خودروهای داخلی مونتاژی و وارداتی‌های پر فروش است. به نظر می‌رسد بازگشت هیوندای به بازار بتواند وزنه تعادل بازار را مجدداً به سمت این کره‌ای خوش فروش تغییر دهد. در عین حال محصولات داخلی چینی پر‌فروشی در این قسمت وجود دارند. به عنوان مثال، شاسی‌بلند پرفروش جک جایگاه مناسبی در بازار پیدا کرده و مشتری از کیفیت آن رضایت نسبی دارد. به هر صورت با افزایش قیمت، بازار تمایل بیشتری به وارداتی‌ها دارد تا تولیدی‌ها. این موضع در قیاس حجم تولید کیا سراتوی سایپا یا هیوندای النترا قابل مشاهده است. در گذشته هم نیسان تینا از رقبای هموطن و کره‌ای خود به مراتب کمتر می‌فروخت.
و در نهایت بازار خودروهای بالای ۱۵۰ میلیون تومان چطور؟ برنده این بازار را کدام خودروساز می‌دانید؟
پرفروش‌ترین خودرو وارداتی در این قسمت هیوندای سانتافه است که در سال 1393 در تیراژی بالا وارد کشور شده است. احتمالاً عرضه مستقیم این کره‌ای بتواند لقب پرفروش را برای این خودرو حفظ کند. این قسمت بازار البته در سال جاری شاهد تحولات خوبی خواهد بود. عرضه مدل‌هایی از برندهای لوکس بی‌ام‌و و بنز در بازه قیمتی حدود 200 میلیون تومان دور از ذهن نیست. محصولات هیبریدی با توجه به معافیت‌های ترددی در شهرهای بزرگ، اقبال بیشتری خواهند یافت ولی نهایتاً حرف آخر را شرایط فروش خواهد زد. لذا، رقابت در این قسمت بازار بسیار سنگین خواهد بود.
دیدگاه تان را بنویسید